Przedsiębiorcy muszą być przygotowani na to, że rozliczenia związane z prowadzoną przez nich działalnością gospodarczą mogą być sprawdzone m.in. przez przedstawicieli urzędu kontroli skarbowej. Zasady tego rodzaju badania podatników określa ustawa o kontroli skarbowej. Zgodnie z jej art. 6 ust. 1a, czynności związane z realizacją zadań ustawowych wykonują inspektorzy kontroli skarbowej i pracownicy jednostek organizacyjnych kontroli skarbowej. Inspektorzy i pracownicy, wykonując czynności służbowe, posługują się legitymacjami służbowymi i znakami identyfikacyjnymi.

Przechowywanie dokumentacji

Przedsiębiorca powinien zdawać sobie sprawę z tego, że złożenie deklaracji VAT czy zeznania rocznego wcale nie musi oznaczać zakończenia rozliczeń się z fiskusem za dany okres. Organy kontroli skarbowej mają możliwość weryfikacji poprawności złożonego zeznania. W związku z tym podatnik powinien przechowywać np. dokumenty i dowody, które stanowią podstawę rozliczenia rocznego do czasu upływu okresu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Jest to podstawowy warunek dobrego przygotowania się do kontroli skarbowej. W przypadku wizyty inspektora kontroli skarbowej i pracowników jednostek organizacyjnych kontroli skarbowej podatnik jest w stanie przedstawić niezbędne dokumenty związane z rozliczeniami podatkowymi.

Wyjaśnijmy dlaczego moment przedawnienia ma tak istotne znaczenie. Otóż zobowiązanie podatkowe wygasa w całości lub w części m.in. wskutek przedawnienia. Wynika to z art. 59 par. 1 pkt 9 Ordynacji podatkowej.

PRZYKŁAD: DO KIEDY PRZECHOWYWAĆ ROCZNY PIT

Pan Andrzej jest przedsiębiorcą rozliczającym się według ogólnych zasad określonych w ustawie o PIT i podlega progresywnej skali. Podatnik ten w kwietniu 2007 r. złożył roczne zeznanie PIT-36 za 2006 rok. Ponieważ pan Andrzej prowadzi dość duże przedsiębiorstwo, więc jego roczne rozliczenia mogą zostać sprawdzone przez inspektora kontroli skarbowej. W związku z tym podatnik powinien przechowywać aż do końca 2012 roku roczne zeznanie PIT-36 za 2006 rok. Zobowiązanie podatkowe przedawnia się bowiem - generalnie - z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Przepis ten zawarty jest w art. 70 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.). Jednocześnie podatnik powinien pamiętać, że bieg terminu przedawnienia zobowiązania podatkowego np. może zostać zawieszony m.in. z dniem wszczęcia postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, jeżeli podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia wiąże się z niewykonaniem tego zobowiązania; wniesienia skargi do sądu administracyjnego na decyzję dotyczącą tego zobowiązania lub wniesienia żądania ustalenia przez sąd powszechny istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa.

Jak już wspomnieliśmy, sprawdzenie rocznych rozliczeń firmowych przez organy kontroli skarbowej jest możliwe do czasu upływu okresu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Do tego momentu przedsiębiorcy zobowiązani do prowadzenia ksiąg podatkowych powinni przechowywać księgi i związane z ich prowadzeniem dokumenty. Podatnicy wystawiający rachunki muszą również je numerować i przechowywać ich kopie, w kolejności ich wystawienia, do czasu upływu okresu przedawnienia zobowiązania podatkowego. Obowiązek ten dotyczy odpowiednio podatników obowiązanych do żądania rachunków. Zobowiązanie podatkowe wygasa w całości lub w części wskutek przedawnienia, co oznacza, że po okresie przedawnienia organ kontroli skarbowej nie może żądać zapłaty podatku.

Przedawnienie zobowiązania

Zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku. Jednak nie zawsze będzie to pięć lat, gdyż możliwy jest dłuższy okres przedawnienia. Dłuższy okres przedawnienia będzie możliwy, gdy nastąpi jego przerwanie lub zawieszenie. Bieg terminu przedawnienia przerywa ogłoszenie upadłości. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o ukończeniu postępowania upadłościowego. Bieg terminu przedawnienia zostaje przerwany wskutek zastosowania środka egzekucyjnego, o którym podatnik został zawiadomiony. Po przerwaniu biegu terminu przedawnienia biegnie on na nowo od dnia następującego po dniu, w którym zastosowano środek egzekucyjny.

Ważne są dowody

Przedsiębiorcy powinni pamiętać, że mają prawo do przedstawiania podczas kontroli wszelkich dowodów. Zgodnie z przepisami, jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Jeżeli przepis prawa nie wymaga urzędowego potwierdzenia określonych faktów lub stanu prawnego w drodze zaświadczenia, organ podatkowy odbiera od strony, na jej wniosek, oświadczenie złożone pod rygorem odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznania. Regulacje te zawarte są w art. 180 Ordynacji podatkowej.

Dowodami mogą być w szczególności księgi podatkowe, deklaracje złożone przez stronę, zeznania świadków, opinie biegłych, materiały i informacje zebrane w wyniku oględzin, informacje podatkowe oraz inne dokumenty zgromadzone w toku czynności sprawdzających lub kontroli podatkowej, oraz materiały zgromadzone w toku postępowania karnego albo postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe. Przepisy te znajdują się w art. 181 Ordynacji podatkowej.

Przygotowując się do kontroli skarbowej podatnicy powinni więc zadbać o zgromadzenie i zabezpieczenie wszelkich dowodów, które pomogą im w obronie prezentowanych racji.

Wezwanie dla podatnika

Warto również pamiętać, że dyrektor urzędu kontroli skarbowej może wezwać podatnika do stawienia się w celu np. złożenia oświadczeń. W wezwaniu powinno być jednak dokładnie określone, w jakim celu ma się stawić podatnik. Jest to konieczne, żeby podatnik mógł się dokładnie przygotować.

PRZYKŁAD: CZY MOŻNA UKARAĆ PODATNIKA

Dyrektor urzędu kontroli skarbowej nałożył na podatnika karę porządkową. Powodem było to, że podatnik nie stawił się na jego wezwanie oraz odmówił udziału w czynności przekazania kontrolującym dokumentów związanych z prowadzonym postępowaniem kontrolnym. Podatnik odmowę uzasadniał m.in. tym, że w wezwaniu nie wskazano, w jakiej sprawie ma się stawić, a więc skazany snuł domysły. W wezwaniu bowiem napisano, że podatnik ma się stawić w celu złożenia oświadczeń, o których mowa w Ordynacji podatkowej. Takie sformułowanie jednak nie jest wystarczające. Organ wzywający nie może bowiem zaskakiwać stron czy innych uczestników postępowania. Dlatego też, skoro w wezwaniu organ nie oznaczył zakresu obowiązku przewidzianego dla strony, czyli w tym przypadku podatnika, to nie może on ponosić ujemnych skutków takiego wezwania. Konsekwencją natomiast nieprawidłowego wezwania jest brak możliwości zastosowania kary porządkowej.

Zlekceważenie wezwania może pociągnąć za sobą nałożenie na osobę np. kary porządkowej. Musi to jednak zostać poprzedzone doręczeniem prawidłowo sporządzonego wezwania. Tylko bowiem osoba prawidłowo wezwana, uchylająca się od obowiązku zawartego w wezwaniu, może być ukarana pieniężną karą porządkową (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie, sygn. akt II SA/Bk 428/06, niepublikowany).

Dlatego podatnicy powinni zwracać szczególną uwagę na treść i formę przesyłanych im pism z urzędu kontroli skarbowej. Pomoże im to w lepszym przygotowaniu się do przedstawienia swoich racji.

5 lat musi upłynąć, żeby przedawniło się zobowiązanie podatkowe

Ważne!

Inspektor, w związku z prowadzonym u kontrolowanego postępowaniem kontrolnym, może zażądać od kontrahentów podatnika wykonujących działalność gospodarczą przedstawienia dokumentów, w zakresie objętym kontrolą u podatnika, w celu sprawdzenia ich prawidłowości i rzetelności. Z czynności tych sporządza się protokół.

CO MOŻE SPRAWDZIĆ KONTROLA SKARBOWA

• rzetelność podstaw opodatkowania oraz prawidłowości obliczania i wpłacania podatków;
• dochody nieznajdujące pokrycia w ujawnionych źródłach przychodów;
• źródła pochodzenia majątku, w przypadku niezgłoszenia do opodatkowania działalności gospodarczej;
• zgodności z prawem gospodarowania środkami publicznymi oraz środkami pochodzącymi z Unii Europejskiej i międzynarodowych instytucji finansowych, podlegającymi zwrotowi;
• kontrola rzetelności wypełniania zobowiązań wynikających z udzielonych przez Skarb Państwa poręczeń i gwarancji;
• kontrola zgodności z prawem przywozu na terytorium Polski towarów dopuszczonych do obrotu lub mających inne przeznaczenie celne;
• ujawnianie składników majątkowych podmiotów zobowiązanych do uiszczenia należności publicznych w celu zapewnienia skuteczności ich poboru.

KRZYSZTOF TOMASZEWSKI

krzysztof.tomaszewski@infor.pl