W znowelizowanej ustawie z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 142, poz. 1514 z późn. zm.) zmieniono przepisy dotyczące ulgi mieszkaniowej określonej w art. 16. Ustawodawca rozszerzył zakres przedmiotowy ulgi o nowe formy nabycia.

Poprzednio tytułem nabycia uprawniającym do skorzystania z ulgi był spadek lub darowizna. Teraz tytułem takim jest dziedziczenie, zapis, dalszy zapis, polecenia testamentowe, darowizna lub polecenie darczyńcy (w przypadku osób zaliczonych do I grupy podatkowej), dziedziczenie, zapis, dalszy zapis lub polecenie testamentowe (w przypadku osób zaliczonych do II oraz III grupy podatkowej, jednak pod warunkiem, że osoby te sprawowały opiekę nad spadkodawcą). Ze względu na trudności praktyczne związane z zawieraniem takich umów przed organem gminy ustawodawca zrezygnował z tego wymogu wprowadzając pisemną formę umowy z podpisem notarialnie poświadczonym. Dodatkowym warunkiem do skorzystania z ulgi mieszkaniowej przez osoby zaliczane do III grupy podatkowej jest w takim przypadku konieczność sprawowania opieki przez co najmniej dwa lata od dnia poświadczenia podpisów przez notariusza.

Ważne terminy

Po nowelizacji wyeliminowane zostały również wątpliwości interpretacyjne dotyczące stosowania ulgi w wysokości proporcjonalnej do wielkości udziału, gdy przedmiotem spadku nie była cała nieruchomość, a jedynie udział w niej. Obecnie ustawa mówi wprost, że w przypadku nabycia części (udziału) budynku mieszkalnego lub lokalu albo udziału w spółdzielczym prawie do budynku mieszkalnego lub lokalu ulga przysługuje stosownie do wielkości udziału.

Ustawodawca doprecyzował również termin do przekazania własnego mieszkania na rzecz zstępnych, Skarbu Państwa lub gminy bądź też rozwiązania stosunku najmu, jeśli nabywca w chwili nabycia spadku był właścicielem lub najemcą innego mieszkania, a chce skorzystać z ulgi mieszkaniowej. Nowy termin określony w ustawie wynosi sześć miesięcy i jest liczony od dnia złożenia zeznania albo zawarcia umowy darowizny w formie aktu notarialnego.

Ważne!

Obowiązek zameldowania w mieszkaniu, a także dwuletni okres przeznaczony na wydatkowanie środków uzyskanych ze sprzedaży spadkowego mieszkania mają zastosowanie do sytuacji, gdy nabycie nastąpiło po 1 stycznia 2007 r.

Potrzebny meldunek

Obecnie do skorzystania z ulgi mieszkaniowej nie wystarczy już pięcioletni okres zamieszkiwania w nabytej nieruchomości. Ustawodawca wprowadził dodatkowy warunek. Podatnik musi w nabytym mieszkaniu zameldować się na pobyt stały.

Zmianie uległy także przepisy dotyczące zachowania ulgi mieszkaniowej w przypadku, gdy nabywca zamieszkał w nabytym mieszkaniu, a następnie zbył nieruchomość. Ustawodawca określił, że środki uzyskane ze sprzedaży mieszkania objętego ulgą podatnik musi w całości wydatkować na zakup innego mieszkania, i to w okresie dwóch lat od dnia zbycia. Łączny okres zamieszkiwania w zbytym i nabytym lokalu, potwierdzony zameldowaniem na pobyt stały, musi wynosić pięć lat.

Dwuletni okres na wydatkowanie środków ma zastosowanie również do sytuacji, gdy podatnik nie rozpoczął zamieszkiwania w mieszkaniu objętym ulgą, a następnie zbył je ze względu na konieczność zmiany warunków lub miejsca zamieszkania. Oznacza to, że tylko częściowe wydatkowanie środków spowoduje utratę ulgi mieszkaniowej.

Ulga dla spółdzielców

Dotychczas ustawodawca nie przewidywał możliwości zastosowania ulgi z art. 16 ustawy w przypadku nabycia spółdzielczego lokatorskiego prawa do lokalu mieszkalnego. Obecnie nabycie takiego prawa, a raczej wkładu mieszkaniowego w spółdzielni, bo jedynie ono podlega dziedziczeniu, zostało objęte zwolnieniem na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 5a ustawy. Warunki, jakie musi spełnić podatnik do skorzystania z tego zwolnienia, pokrywają się z warunkami do skorzystania z ulgi mieszkaniowej, a to za sprawą odesłania do art. 16 ust. 2 pkt 5-6 ustawy. Warto pamiętać, że w stosunku do osób wymienionych w art. 4a, tj. małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwa, ojczyma i macochy, pierwszeństwo w stosowaniu będą miały przepisy dotyczące zwolnienia określonego w art. 4a, a dopiero gdy zwolnienie to nie będzie możliwe, można stosować przepisy art. 16 ustawy, o ile osoby spełnią wszystkie wymienione w tym przepisie warunki.

PRZYKŁAD: JAK WYLICZYĆ PODATEK

Przedmiotem spadku jest spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego o powierzchni 120 mkw., wartość rynkowa mieszkania - 240 tys. zł, cena 1 mkw. - 2 tys. zł.
Dziedziczą:
■ córka - udział 1/2 o wartości 120 tys. zł - zwolnienie na podstawie art. 4a ustawy, pod warunkiem złożenia zgłoszenia SD-Z1,
■ zięć - udział 1/2 o wartości 120 tys. zł - ulga mieszkaniowa z art. 16 ustawy do wysokości 55 mkw.
55 mkw. x 2 tys. zł = 110 tys. zł objęte ulgą
Podstawa opodatkowania 10 tys. zł
Kwota wolna 9637 zł
Nadwyżka podlegająca opodatkowaniu 363 zł
Podatek należny 11 zł

Jolanta Nowak

pracownik Izby Skarbowej w Poznaniu