Sformułowana przez sąd teza nie może być interpretowana w taki sposób, że podatnik zobowiązany jest przedstawić dowody, które uzasadnią związek wydatków z przychodem. Interpretacja taka sprzeczna byłaby z zasadami postępowania podatkowego, wynikającymi z Ordynacji podatkowej i dotychczasowym orzecznictwem sądów administracyjnych. Podstawową zasadą postępowania podatkowego, wyrażoną w art. 122 i 187 Ordynacji podatkowej, jest zasada prawdy obiektywnej, zgodnie z którą na organie podatkowym spoczywa obowiązek zebrania i rozpatrzenia całego materiału dowodowego. Z orzecznictwa sądów administracyjnych wynika natomiast, że organy podatkowe nie mogą przerzucać tego obowiązku na podatników, w szczególności odwołując się do art. 6 kodeksu cywilnego. Dla przykładu wskazać można wyrok NSA w Warszawie z 16 listopada 2006 r. (I FSK 197/06), zgodnie z którym w postępowaniu podatkowym art. 6 k.c. nie stosuje się. Nawet posiłkowo nie powinno się korzystać z konstrukcji zawartej w tym przepisie. Jednakże okoliczność, że to na organie, a nie na stronie, spoczywa ciężar dowodu w postępowaniu podatkowym, nie oznacza, że strona nie powinna uzasadniać swoich racji. Konsekwencją braku współdziałania strony i odpowiedniej inicjatywy dowodowej w toku postępowania jest to, co wystąpiło w rozpatrywanej przez sąd sprawie. Dokonując oceny zebranego materiału dowodowego i ustalając fakty niezbędne do prawidłowego zastosowania prawa, organy podatkowe dysponowały konkretnym dowodem w postaci faktury z zamieszczoną na niej adnotacją i niepopartymi dowodami twierdzeniami strony, że ten materiał nie odpowiada prawdzie.
Mając na uwadze to stanowisko, poparte również wcześniejszym orzecznictwem (wyrok NSA z 16 czerwca 2005 r., sygn. FSK 2488/04 oraz z 31 grudnia 2003 r., sygn. III SA 2763/02), uznać należy, że zacytowany na wstępie wyrok dotyczyć może jedynie takiej sytuacji, w której organ podatkowy prawidłowo przeprowadził postępowanie dowodowe i dokonał oceny dowodów, a podatnik nie podjął współpracy i nie przedstawił dowodów przeciwnych. W takiej sytuacji ocena zgromadzonego przez organ materiału dowodowego może prowadzić do wniosku, że wydatki nie miały związku z przychodem. W żadnym jednak wypadku analizowanego orzeczenia nie można interpretować w ten sposób, że to podatnik ma przedstawić dowody istnienia związku przyczynowo-skutkowego wydatku z przychodem, a w ich braku organ może uznać, że związek taki nie istniał, bowiem podatnik go nie wykazał.
Andrzej Dębiec
partner Kancelaria Lovells
Not. KT
ikona lupy />
Andrzej Dębiec, partner Kancelaria Lovells / DGP