Cechą charakterystyczną podatku od towarów i usług jest to, że, co do zasady, pozostaje on neutralny dla przedsiębiorcy będącego podatnikiem VAT. Neutralność ta przekłada się również na rozliczenie podatku dochodowego. Oznacza to, że VAT z reguły nie stanowi ani przychodu, ani kosztu uzyskania przychodu. Dotyczy to zarówno podatku należnego, jak i naliczonego, przy czym ustawodawca przewidział pewne odstępstwa od tej zasady.
Zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 46 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.) podatek naliczony stanowić będzie koszt uzyskania przychodu, jeżeli nabywca: korzysta ze zwolnienia od VAT (zwolnienie podmiotowe), nabyte towary lub usługi wykorzysta do wykonania czynności zwolnionych przedmiotowo z VAT lub nie ma prawa do odliczenia VAT (kosztem będzie podatek naliczony w tej części, w której podatnikowi nie przysługuje obniżenie kwoty lub zwrot różnicy podatku od towarów i usług a naliczony podatek od towarów i usług nie powiększa wartości środka trwałego lub wartości niematerialnej i prawnej).
Należy pamiętać, że podstawę do obniżenia kwoty podatku należnego stanowią kwoty podatku naliczonego wynikające z faktur otrzymanych przez czynnego podatnika VAT. Za fakturę uważa się również na podstawie par. 20 rozporządzenia ministra finansów z 25 maja 2005 r. (Dz.U. nr 95, poz. 798 z późn. zm.) bilety jednorazowe, wydawane przez podatników uprawnionych do świadczenia usług polegających na przewozie osób: kolejami normalnotorowymi, taborem samochodowym, statkami pełnomorskimi, środkami transportu żeglugi śródlądowej i przybrzeżnej, promami, samolotami i śmigłowcami. Bilety te, aby zostać uznane za fakturę, muszą zawierać następujące dane: nazwę i numer identyfikacji podatkowej sprzedawcy, numer i datę wystawienia biletu, odległość taryfową nie mniejszą niż 50 km, kwotę należności wraz z podatkiem, kwotę podatku.
Powyższe dotyczy również dodatkowego blankietu dokumentującego uiszczenie dodatkowej opłaty za zajęcie oznaczonego numerem miejsca siedzącego (tzw. miejscówki), stanowiącego integralną część tego biletu. Jeżeli więc zakup biletu związany będzie z czynnościami opodatkowanymi VAT, podatek naliczony wynikający z tego biletu nie będzie stanowił kosztu uzyskania przychodu nawet wówczas, gdy nabywca dobrowolnie zrezygnuje z prawa do odliczenia podatku naliczonego. Wypada wspomnieć, że podobne regulacje dotyczą dokumentów potwierdzających przejazd autostradami płatnymi w Polsce.
dr Janusz Marciniuk
doradca podatkowy Marciniuk i Wspólnicy