Środki z bezzwrotnej pomocy z UE od 1 stycznia 2007 r. włączono do budżetu. Oznacza to, że dochody podatników bezpośrednio realizujących cel programu unijnego nie są zwolnione z podatku.

Z ostatnich wyroków Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie wynika, że dochody osób realizujących zadania współfinansowane ze środków z bezzwrotnej pomocy unijnej nie mogą być zwolnione z podatku dochodowego (sygn. akt III SA/Wa 742/07). Nie jest to nowa teza w orzecznictwie sądów administracyjnych. Nowością jest jednak uzasadnienie odwołujące się do ustawy o finansach publicznych (sygn. akt III SA/Wa 632/07). Na mocy kolejnej jej nowelizacji środki z bezzwrotnej pomocy z Unii Europejskiej włączono do budżetu państwa. W związku z tym WSA w Warszawie uznał, że dochody osób realizujących bezpośrednio cel programu finansowanego z takiej bezzwrotnej pomocy nie są zwolnione z podatku dochodowego, ponieważ nie jest to już bezzwrotna pomoc unijna, a jedynie pomoc z polskiego budżetu.
Spór interpretacyjny
Kaja Zaremba-Jesiotr, doradca podatkowy w firmie Marciniuk i Wspólnicy, zwróciła uwagę, że temat, które dochody ze względu na ich źródło pochodzenia (fundusz) podlegają zwolnieniu na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 46 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn.zm.), a które nie (spełniają przesłankę bycia „środkami bezzwrotnej pomocy”) rozstrzygnął minister finansów w piśmie z 30 czerwca 2006 r. (DD/PB5-033-38/06/KD/1643) oraz w interpretacji z 30 sierpnia 2006 r. (DD6-8213-8/06/DZ/412).
- Generalnie środki udzielane w ramach funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rybołówstwa itd. nie stanowią środków bezzwrotnej pomocy, o których mowa w przedmiotowym przepisie, ponieważ są to środki, co do zasady, prefinansowane z budżetu państwa (ich źródłem finansowania są krajowe środki publiczne), dopiero następnie zwracane są z funduszu budżetowi państwa - wyjaśniła Kaja Zaremba-Jesiotr.
Zwolnienie dla podatników
Z taką interpretacją nie zgadza się jednak Justyna Bauta-Szostak, radca prawny w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy.
- Interpretacja, zgodnie z którą nie korzysta ze zwolnienia dochód beneficjenta pomocy, ponieważ pomoc na zasadzie pożyczki budżetowej wypłacana jest przed momentem jej refundacji przez UE przeczy celowi tego zwolnienia. Większość środków finansowych udzielanych w formie pomocy jest przekazywana bowiem w opisany sposób - podkreśliła ekspert.
W kolejnym jednak wyroku (sygn. akt III SA/Wa 741/07) sąd orzekł, że nie tylko osoby prawne korzystają ze zwolnienia w podatku dochodowym, ale również osoby fizyczne. Nie oznacza to jednak automatycznie, że dochody takich osób są zwolnione od opodatkowania. Sąd uznał, że organy w takiej sytuacji muszą zbadać umowę o pracę i ustalić, czy podatnik realizował określony cel programu współfinansowanego z bezzwrotnej pomocy.
Kaja Zaremba-Jesiotr podkreśla, że kwestię zwolnienia z podatku dochodów pracownika instytucji, która pierwsza otrzymała bezzwrotną pomoc, również została wyjaśniona przez ministra finansów w piśmie z 29 sierpnia 2006 r. (DD/PB5-066-120/06/IK-56).
- Minister uznał, że tego rodzaju zwolnienie jest możliwe, o ile osoby te (pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę) realizują cel programu. Stąd zapewne WSA wskazał na konieczność przeanalizowania umowy o pracę podatnika - uważa ekspert z kancelarii Marciniuk i Wspólnicy.
Wyjątek od zasady
Przepisy ustawy o PIT przewidują również, że zwolnienie nie ma zastosowania do dochodów osób fizycznych, którym podatnik bezpośrednio realizujący cel programu zlecił wykonanie czynności w związku z realizowanym przez niego programem. Właśnie na ten wyjątek zwrócił uwagę sąd w sprawie podatniczki, która podpisała umowę ze spółką na osobiste wykonanie funkcji inżyniera na kontrakcie przy zarządzaniu i nadzorze nad budową autostrady A-2. Projekt jej budowy jest dofinansowany w 82 proc. z Funduszu Spójności. Sąd oddalił jednak skargę podatniczki, ponieważ uznał, że nie otrzymuje ona pomocy bezpośrednio na budowę autostrady. Jest jedynie podmiotem, któremu została zlecona praca przez spółkę. WSA podkreślił, że pracownik nie może być traktowany na równi z przedsiębiorstwem bezpośrednio realizującym program.
Jak powiedziała Justyna Bauta-Szostak, przepisy wyraźnie stanowią, że zwolnienie nie ma zastosowania do dochodów osób fizycznych, którym podatnik bezpośrednio realizujący cel programu zleca - bez względu na rodzaj umowy - wykonanie określonych czynności w związku z realizowanym przez niego programem, a zatem wyrok odpowiada prawu.
- Na pocieszenie pozostaje fakt, że w związku z nowelizacją ustawy o finansach publicznych, środki pomocowe z funduszy UE przeznaczone na realizację programów pomocowych po 1 stycznia 2007 r., są traktowane jako dotacje i korzystają ze zwolnienia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 129 ustawy o PIT i art. 17 ust. 1 pkt 47 i 48 ustawy o CIT - powiedziała ekspert MDDP.
DLA KOGO ZWOLNIENIA
Ze zwolnienia w podatku dochodowym mogą korzystać:
■ osoby fizyczne, jeśli spełniają dwa warunki:
- pomoc pochodzi z bezzwrotnej pomocy z państw obcych
- realizują bezpośrednio cele programu
■ osoby prawne, jeśli spełniają warunki:
- pomoc pochodzi z bezzwrotnej pomocy z państw obcych
- realizują cele programu
- dotyczy to również sytuacji, gdy przekazanie tych środków jest dokonywane za pośrednictwem podmiotu upoważnionego do rozdzielania środków bezzwrotnej pomocy zagranicznej na rzecz podmiotów, którym służyć ma ta pomoc.
ŁUKASZ ZALEWSKI