Od 1 stycznia 2009 r. nieostateczne decyzje wydawane przez organy podatkowe nie są natychmiastowo wykonywane. W niektórych przypadkach fiskus może im jednak nadać rygor natychmiastowej wykonalności. Podatki z decyzji wydanych w 2008 roku, ale doręczonych w 2009 roku, nie muszą być płacone natychmiast.
ANALIZA
Od 1 stycznia 2009 r. nieostateczne decyzje podatkowe nie podlegają natychmiastowemu wykonaniu, chyba że fiskus nada im rygor natychmiastowej wykonalności. Problem powstaje z decyzjami wydanymi jeszcze w 2008 roku, ale doręczonymi podatnikom już w 2009 roku.
Zdaniem ekspertów decyzja staje się wiążąca wraz z doręczeniem jej podatnikowi. Oznacza to, że decyzje wydane jeszcze w ubiegłym roku, ale doręczone już w tym, nie mają rygoru natychmiastowej wykonalności. W konsekwencji podatnik nie musi uiścić od razu kwot podatku wynikających z tych decyzji.

Zmiany w Ordynacji podatkowej

Ustawą z 7 listopada 2008 r. o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. nr 209, poz. 1318) dokonano nowelizacji Ordynacji podatkowej. Jak tłumaczy Ewa Jasic, prawnik w Kancelarii Magnusson, nowelizacja weszła w życie 1 stycznia 2009 r., zmieniając m.in. uregulowanie dotyczące wykonalności nieostatecznych decyzji organów podatkowych. W stanie prawnym obowiązującym w 2008 roku wniesienie odwołania w postępowaniu podatkowym nie wstrzymywało obowiązku zapłaty podatku.
- Obecnie dodany rozdział 16a Ordynacji podatkowej - Wykonanie decyzji, w art. 239a stanowi, że decyzja taka nie podlega wykonaniu z wyjątkiem sytuacji, gdy nadany jej został rygor natychmiastowej wykonalności - podkreśla Ewa Jasic.

Wykonanie decyzji

Wykonanie decyzji wymiarowej wydanej w 2008 r., lecz doręczonej w 2009 roku, podlega reżimowi prawnemu obowiązującemu od 1 stycznia 2009 r. Takiego zdania jest Mirosława Przewoźnik-Kurzyca, radca prawny, która stwierdza, że oznacza to, że decyzja taka, jeśli jest decyzją nieostateczną, nie będzie natychmiastowo wykonalna. W przypadku więc, gdy podatnik otrzyma w 2009 roku decyzję, np. określającą wysokość zobowiązania w VAT lub podatku dochodowym, wydaną przez naczelnika urzędu skarbowego w 2008 roku, nie będzie musiał płacić wynikającej z takiej decyzji kwoty zaległości podatkowej do czasu, aż decyzja taka stanie się ostateczna.
- Jedynie nadanie decyzji nieostatecznej rygoru natychmiastowej wykonalności spowodowałoby konieczność natychmiastowej zapłaty zaległości. Nadanie takiego rygoru wymaga jednak wydania osobnego postanowienia - argumentuje Mirosława Przewoźnik-Kurzyca.
Ostrzega jednocześnie, że decyzje wydane i doręczone na przełomie roku mogą budzić wątpliwości wśród podatników co do zasad ich wykonalności, więc zawarcie w decyzji informacji na ten temat, chociaż brak takiego obowiązku, byłoby z pewnością realizacją zasady pogłębiania zaufania do organów podatkowych, określonej w art. 121 par. 1 Ordynacji podatkowej.



Przepisy są jasne

Decyzja nieostateczna, nakładająca na stronę obowiązek podlegający wykonaniu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, nie podlega wykonaniu, chyba że decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności. Według Katarzyny Bieńkowskiej, doradcy podatkowego w Dewey & LeBoeuf, w odniesieniu do decyzji ostatecznych, zaskarżonych do sądu administracyjnego, organ wstrzymuje wykonanie na wniosek podatnika po przyjęciu odpowiedniego zabezpieczenia lub z urzędu po prawomocnym wpisie hipoteki przymusowej lub wpisie zastawu rejestrowego.
Nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności jest możliwe tylko w ściśle określonych w Ordynacji wypadkach (art. 239b) i tylko pod warunkiem, że organ podatkowy uprawdopodobni, że zobowiązanie wynikające z decyzji nie zostanie wykonane.
Artykuł 9 ustawy zmieniającej Ordynację podatkową jednoznacznie wskazuje, że do wykonywania decyzji doręczonych przed dniem wejścia w życie ustawy (czyli przed 1 stycznia 2009 r.) stosuje się przepisy Ordynacji w brzmieniu obowiązującym przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy.
- Oznacza to, że tylko w przypadku, gdy decyzja została skutecznie doręczona podatnikowi przed tą datą, jest ona wykonywana na dotychczasowych zasadach. Jeśli natomiast postępowanie toczyło się w ubiegłym roku, wydano decyzję jeszcze w starym roku, ale została ona doręczona już po 1 stycznia, to przepis w tym względzie jest jednoznaczny i należy go interpretować ściśle - twierdzi Katarzyna Bieńkowska.
Informacja dotycząca wykonalności decyzji nie jest elementem obligatoryjnym. Decyzja nakładająca na stronę obowiązek podlegający wykonaniu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji musi zawierać pouczenie o odpowiedzialności karnej za usunięcie, ukrycie, zbycie, darowanie, zniszczenie, rzeczywiste lub pozorne obciążenie albo uszkodzenie składników majątku strony, mające na celu udaremnienie egzekucji obowiązku wynikającego z tej decyzji.
- Stąd organy nie mają obowiązku uzupełnienia wydanych decyzji. Ewentualny bark wiedzy podatnika o możliwości ustanowienia zabezpieczenia skutkującego wstrzymaniem wykonania decyzji może być istotny w przypadku, gdy zostałaby podjęta egzekucja - przypomina nasza rozmówczyni z Dewey & LeBoeuf.

Potrzebna interpretacja

Związanie organu podatkowego wydaną decyzją rodzi konsekwencje prawne nie z chwilą jej wydania, ale dopiero w chwili wprowadzenia jej do obrotu prawnego, tzn. z chwilą doręczenia decyzji stronie (np. wyrok NSA z 20 kwietnia 2000 r., I SA/Wr 613/98). Na ten aspekt zwraca uwagę Ewa Jasic, która wyjaśnia, że stanowisko analogiczne - że postanowienie wiąże od momentu doręczenia go podatnikowi, ukształtowało się w orzecznictwie na gruncie momentu związania podatnika postanowieniem w sprawie interpretacji przepisów prawa podatkowego (np. wyrok WSA w Warszawie z 18 września 2007 r., III SA/Wa 1194/07).



- Biorąc pod uwagę dotychczasową praktykę stosowania przepisów przez organy podatkowe, należy przypuszczać, że minister finansów zmuszony będzie wydać stosowną interpretację w zakresie stosowania tych przepisów, a upływ czasu pozwoli na wykształcenie mniej lub bardziej jednolitego stanowiska organów podatkowych - stwierdza Ewa Jasic.

Aktywny podatnik skorzysta

Paweł Jabłonowski, szef Departamentu Podatkowego Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna, podkreśla, że decyzja powinna zawierać elementy określone w Ordynacji podatkowej, jednak brak jest wskazania, że powinna zawierać kwestię wykonalności decyzji. Jest tylko pouczenie o trybie odwoławczym, co nie dotyczy raczej skutków wywoływanych przez wydanie decyzji.
- W praktyce można zauważyć, że decyzje wydawane w grudniu wskazywały, że podlegają one natychmiastowemu wykonaniu, z wyjątkami przewidzianymi w ustawie. Przy takiej redakcji uzasadnienia decyzji zmiana stanu prawnego nie ma wpływu na jego treść - podpowiada Paweł Jabłonowski.
Jego zdaniem, podatnicy w takiej sytuacji, zgodnie z art. 213 Ordynacji podatkowej, mogą, w terminie 14 dni od doręczenia decyzji, żądać jej uzupełnienia m.in. co do prawa odwołania lub wniesienia skargi do sądu administracyjnego albo sprostowania zamieszczonego w decyzji pouczenia o tych kwestiach.
- Nie zmienia to jednak faktu, że takie działanie wymaga aktywności strony, a nie każdy jest zorientowany w zakresie ostatniej nowelizacji Ordynacji podatkowej - podsumowuje ekspert z Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy.