W ostatnich miesiącach weszły w życie dwie bardzo istotne i obszerne nowelizacje ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 722; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 694; dalej: u.p.a.). Chodzi o ustawę z 10 grudnia 2020 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 72) i pakiet akcyzowy, czyli ustawę z 30 marca 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (poz. 694). Obie nowelizacje wprowadzają wiele istotnych zmian dla całego systemu akcyzy, zarówno unowocześniających, jak i uszczelniających ten system.
Osią większości zmian jest szeroko pojęta informatyzacja akcyzy. Najważniejsza z nich dotyczy nowego ogólnokrajowego Centralnego Rejestru Podmiotów Akcyzowych (CRPA), w którym szerzej niż dotychczas ujęci będą nie tylko podatnicy akcyzy, ale również podmioty wykorzystujące wyroby akcyzowe zwolnione z akcyzy ze względu na przeznaczenie oraz wyroby akcyzowe opodatkowane zerową stawką akcyzy, a wymienione w załączniku nr 2 do u.p.a. Wprawdzie CRPA funkcjonuje od 1 lutego 2021 r., ale większość okresów przejściowych na dokonanie wpisów i aktualizacji wyznaczono na 30 czerwca 2021 r.
Przykładem informatyzacji systemu akcyzy jest również wprowadzenie jako obligatoryjnej elektronicznej formy dla: składania deklaracji akcyzowych (od 1 lipca 2021 r.) oraz prowadzonych ewidencji akcyzowych (od 1 stycznia 2022 r.). Elektroniczny dokument dostawy (tzw. e-DD) ma ostatecznie wyprzeć swojego papierowego poprzednika od 1 lutego 2022 r. Co nowe, e-DD obejmie również sprzedaż wyrobów węglowych przez tzw. dużych PPW (czyli podmioty o statusie pośredniczących podmiotów węglowych dokonujące sprzedaży wyrobów węglowych w poprzednim roku kalendarzowym do finalnych nabywców na poziomie 30 tys. ton lub większym). W ramach dalszych uszczelnień m.in. zaostrzono kryteria udzielania oraz cofania zezwoleń akcyzowych, przebudowano instytucję wiążących informacji akcyzowych.
W dobie galopującej inflacji regulacji – również akcyzowych – dobrnęliśmy do punktu, w którym przeciętnemu przedsiębiorcy bardzo trudno jest nadążyć za wszystkimi dotyczącymi go obowiązkami. Akcyza to podatek techniczny, który jeszcze kilkanaście lat temu interesował tylko kilkaset największych podmiotów w kraju. Obecnie akcyza i regulacje sektorowe dotykają niemal wszystkich przedsiębiorców, z których tylko najwięksi są w stanie sprostać kosztom coraz to nowych wymagań. Niestety nadpodaż regulacji to droga w zasadzie jednokierunkowa. W celu ułatwienia przygotowań do nowych obowiązków przedstawiamy odpowiedzi na liczne pytania, które pojawiają się w związku z obiema nowelizacjami.
Krzysztof Rutkowski
Zezwolenia akcyzowe na nowych zasadach
•Prowadzimy jako spółka skład podatkowy i zamierzamy w innej lokalizacji otworzyć drugi skład podatkowy, w którym będziemy produkować nasze wyroby. W związku z tym chcielibyśmy się dowiedzieć, czy zmieniły się zasady udzielania zezwoleń akcyzowych.
Tak. Może nie jest to rewolucja, jednak kilka istotnych zmian warto odnotować. Ponieważ głównym celem pakietu akcyzowego jest uszczelnianie obrotu wyrobami akcyzowymi, w tym przeciwdziałanie nadużyciom, nowelizacja wprowadza kilka dodatkowych bezpieczników (niestety nieprecyzyjnych), które będą uwzględniane przy wydawaniu zezwoleń.
Co istotne, nowe zasady dotyczą nie tylko składów podatkowych, lecz także podmiotów pośredniczących oraz tzw. zezwoleń wyprowadzenia własnych wyrobów akcyzowych z usługowych składów podatkowych. To zaostrzenie podejścia widoczne jest w dwóch zasadniczych obszarach. Po pierwsze, zmieniono przesłanki odmowy wydania nowych zezwoleń oraz cofnięcia zezwoleń już wydanych. Po drugie, w odniesieniu do decyzji cofających takie zezwolenia wprowadzono mechanizm obligatoryjnej lub fakultatywnej natychmiastowej wykonalności. Naczelnik urzędu skarbowego będzie mógł odmówić wydania zezwolenia lub cofnąć już wydane, gdy wystąpi obawa, że prowadzenie danej działalności przez określony podmiot może powodować zagrożenie ważnego interesu publicznego. Podobnie będzie, gdy organ uzyska informację, że osoba kierująca działalnością podatnika kierowała również w ostatnich trzech latach działalnością innego podmiotu, który w tym czasie w sposób uporczywy nie regulował w terminie należności podatkowych stanowiących dochód budżetu państwa lub wobec którego prowadzone było postępowanie egzekucyjne.
Niestety obie powyższe przesłanki są bardzo nieprecyzyjne. Zarówno pojęcie zagrożenia, jak i samego ważnego interesu publicznego są nieostre i dają dużą swobodę interpretacyjną. Danie organom tak dużej swobody powinno być powiązane z podwyższonymi oczekiwaniami co do korzystania z takich narzędzi. Jeśli zatem dany organ zdecyduje się odmówić nowego zezwolenia bądź cofnąć zezwolenie wcześniej wydane w oparciu o taką przesłankę, to powinien szczegółowo, i to w sposób zindywidualizowany, uzasadnić swoje stanowisko oraz udowodnić okoliczności, na które się powołuje.
Podobnie jest z drugą z przesłanek odmownych. Z nowych przepisów ani nie wynika rozumienie pojęcia uporczywości niewpłacania podatków w poprzednim podmiocie, ani nie wskazano w nich, jakich kwot sytuacje te mają dotyczyć. Przykładowo zatem, jeśli w poprzedniej firmie dana osoba trzykrotnie zaniżyła zobowiązanie w VAT o 1 zł, organy już mogą próbować podnosić te okoliczności jako przesłankę odmowy wydania nowego zezwolenia.
Podobne wątpliwości budzi odniesienie do samego faktu prowadzenia postępowania egzekucyjnego wobec dawnego podmiotu. Przepis nie tylko nie zawęża tego postępowania do podatków na rzecz Skarbu Państwa, ale ogólnie odnosi się do jakiejkolwiek egzekucji. Prowadzić to może do sytuacji kuriozalnych, gdzie powadzona egzekucja w zakresie np. podatku od środków transportu rzutować będzie na dalszą działalność w składzie podatkowym lub odmowę wydania zezwolenia akcyzowego.
Na szczęście w sytuacji, w której powodem chęci cofnięcia zezwolenia są zastrzeżenia co do osoby kierującej danym podmiotem, organ zobowiązany jest wyznaczyć podmiotowi 30-dniowy termin na zmianę takiej osoby, a dopiero po bezskutecznym upływie tego terminu może orzec o cofnięciu zezwolenia.
Najpoważniejsze zastrzeżenia w nowych regulacjach budzi natomiast obligatoryjna natychmiastowa wykonalność decyzji cofających zezwolenia akcyzowe ze wskazanych powyżej powodów. Jeśli bowiem są one tak bardzo nieprecyzyjne i ocenne, to podatnicy powinni mieć przynajmniej możliwość weryfikacji stanowiska organu przez organ odwoławczy.
Powiązanie nowych przesłanek z natychmiastową wykonalnością decyzji o cofnięciu zezwolenia może prowadzić do bardzo poważnych reperkusji – np. w przypadku składu podatkowego skutkuje obowiązkiem zapłaty podatku akcyzowego od wszystkich wyrobów akcyzowych znajdujących się w procedurze zawieszenia poboru akcyzy. W konsekwencji wprowadzona zmiana do u.p.a. oznacza większą władzę dla naczelników urzędów skarbowych, tym samym powinna więc oznaczać także większą rozwagę przy korzystaniu z nowych narzędzi.
Adam Bigas
Rejestracja odbiorców LPG na potrzeby akcyzy
•Prowadzimy skład podatkowy i sprzedajemy naszym odbiorcom gaz LPG do celów grzewczych. Naszymi odbiorcami są firmy, osoby fizyczne, a także prowadzone przez samorządy różne ośrodki. Czy ostatnie zmiany przepisów wprowadziły jakieś nowe obowiązki dla naszych odbiorców?
Tak. Zgodnie z ostatnimi zmianami przepisów akcyzowych wszyscy odbiorcy LPG do celów grzewczych poza osobami fizycznymi nieprowadzącymi działalności gospodarczej muszą dokonać albo całościowej rejestracji, albo przynajmniej aktualizacji danych w Centralnym Rejestrze Podmiotów Akcyzowych (CRPA).
W przeciwieństwie do dotychczasowych rejestrów prowadzonych przez różnych naczelników CRPA ma objąć wszystkie podmioty wykorzystujące w swojej działalności wyroby akcyzowe, w tym zarówno ich sprzedawców, jak i znaczną część podmiotów wyroby te zużywających. System funkcjonujący przed CRPA nie miał charakteru publicznego, co utrudniało proces weryfikacji kontrahenta jako podmiotu zarejestrowanego na potrzeby akcyzy. Aby takie potwierdzenie uzyskać, konieczne było przedkładanie przez odbiorców papierowego dokumentu potwierdzenia rejestracji (AKC-PR), co bywało dość uciążliwe.
Warto podkreślić, że dane części podmiotów zostały do CRPA automatycznie przeniesione i muszą one tylko swój wpis zaktualizować. Podmioty, które nie były zarejestrowane na potrzeby akcyzy przed 1 lutego 2021 r., muszą dokonać rejestracji przed pierwszą czynnością z wykorzystaniem wyrobów akcyzowych – w tym wyrobów zwolnionych z akcyzy ze względu na przeznaczenie, jak chociażby LPG do celów grzewczych.
Zatem państwa kontrahenci są zobowiązani do:
- aktualizacji swoich danych w CRPA, jeśli byli zarejestrowani na AKC-R przed 1 lutego 2021 r. – termin na aktualizację upływa 30 czerwca 2021 r.;
- zgłoszenia do CRPA przed dokonaniem pierwszej czynności z wykorzystaniem wyrobów akcyzowych zwolnionych (czyli w praktyce, przed zakupem gazu LPG do celów grzewczych od państwa), jeśli w ogóle nie byli zarejestrowani na potrzeby akcyzy przed 1 lutego 2021 r.
Aktualizacja/rejestracja jest możliwa wyłącznie elektronicznie przez Platformę Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych (PUESC) i powinna być podpisana jednym z dopuszczalnych rodzajów podpisów (podpis elektroniczny, profil zaufany ePUAP lub innymi formami dopuszczonymi przez PUESC).
Oznacza to, że jeśli dany odbiorca nie ma jeszcze konta na platformie PUESC, to będzie musiał je założyć w celu dokonania rejestracji (zatem najpierw będzie musiał założyć konto dla danej osoby, która w dalszej kolejności jako uprawniona do rejestracji podmiotu dokona pełnej rejestracji). Szczegółowe instrukcje dotyczące procesu rejestracji dostępne są na stronach PUESC.
Brak aktualizacji w terminie do 30 czerwca 2021 r. oznacza, że od 1 lipca 2021 r. podmiot utraci status zarejestowanego podatnika podatku akcyzowego i w konsekwencji utraci np. prawo do nabycia wyrobów akcyzowych z zastosowaniem zwolnienia od akcyzy.
Podsumowując zatem – obowiązek rejestracji/aktualizacji danych w CRPA dotyczy:
- obowiązkowo wszystkich podmiotów i osób prowadzących działalność gospodarczą wykorzystujących gaz płynny LPG do celów zwolnionych z akcyzy (m.in. do celów opałowych);
- obowiązkowo podmiotów nieprowadzących działalności gospodarczej wykorzystujących gaz płynny LPG do celów zwolnionych z akcyzy (m.in. do celów opałowych);
- opcjonalnie osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej (takie osoby mogą, ale nie muszą dokonać rejestracji w CRPA).
Adam Bigas
dodatkowe obowiązki składów węglowych
•Prowadzę skład budowlany, w którym sprzedaję również węgiel, i na potrzeby tej sprzedaży zarejestrowałem się jako pośredniczący podmiot węglowy. Czy w związku ze zmianami w ustawie o podatku akcyzowym będę mieć jakieś dodatkowe obowiązki?
Tak. Dotychczas status pośredniczącego podmiotu węglowego wymagał dokonania powiadomienia o zamiarze prowadzenia działalności jako pośredniczący podmiot węglowy (PPW). Niezależnie od powyższego powiadomienia, jeżeli dany podmiot dokonywał sprzedaży wyrobów węglowych, które wymagały zapłaty akcyzy, był obowiązany również oprócz powiadomienia jako PPW dokonać zgłoszenia rejestracyjnego w zakresie podatku akcyzowego (AKC-R).
Dodatkowo podmioty o statusie PPW były zobowiązane do prowadzenia ewidencji akcyzowej w dowolnej (papierowej lub elektronicznej) formie oraz składania deklaracji akcyzowych (również w formie papierowej lub elektronicznej).
Dwie tegoroczne nowelizacje akcyzy istotnie modyfikują wszystkie powyższe obowiązki.
Jeśli chodzi o rejestrację, to wpis do wykazu PPW został zastąpiony obligatoryjnym wpisem podmiotów o statusie PPW do CRPA. Wpis do tego rejestru jest obligatoryjny, powinien nastąpić najpóźniej do 30 czerwca 2021 r., a jego brak będzie oznaczał utratę statusu PPW po tym dniu (a w konsekwencji brak możliwości nabywania wyrobów węglowych bez akcyzy).
Należy pamiętać, że aktualizacji/rejestracji wpisu w CRPA można dokonać wyłącznie elektronicznie przez Platformę Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych (PUESC) i wymaga ona podpisu w jednej z dopuszczalnych form: podpis elektroniczny, profil zaufany ePUAP lub innymi formami dopuszczonymi przez PUESC.
Zarówno rejestracja, jak i aktualizacja danych w CRPA wymaga utworzenia konta na portalu PUESC, a następnie rejestracji podmiotu na portalu PUESC. Bez utworzenia zaawansowanego konta i ustanowionej reprezentacji podmiotu (powiązanie osoby z podmiotem) proces rejestracji ani aktualizacji danych w Centralnym Rejestrze Podmiotów Akcyzowych nie będzie możliwy. Zatem przystępując do rejestracji/aktualizacji danych w CRPA, warto uwzględnić niezbędny czas związany z dokonaniem tych czynności poprzedzających związanych z uzyskaniem zaawansowanego konta i reprezentacji na PUESC, ponieważ brak aktualizacji/rejestracji do 30 czerwca 2021 r. będzie oznaczał utratę statusu PPW z 1 lipca 2021 r.
Dodatkowo warto zwrócić uwagę, że za okresy rozliczeniowe, począwszy od lipca 2021 r., deklaracje akcyzowe PPW będą mogły być składane tylko w formie elektronicznej, a prowadzona przez takie podmioty ewidencja będzie musiała mieć również formę elektroniczną od stycznia 2022 r.
Dlatego też, jeśli dotychczas składali państwo deklaracje AKC-WW w formie papierowej i w tej formie również prowadzili ewidencje, należy zaopatrzyć się w narzędzia do ich elektronizacji. Na rynku pojawiają się już odpowiednie aplikacje zarówno do prowadzenia ewidencji, jak i do obsługi deklaracji dla akcyzy od wyrobów węglowych.
Adam Bigas
Nowe kwartalne deklaracje akcyzowe
•Nasza firma zajmuje się obrotem wyrobami węglowymi, w związku z czym ma status PPW. Czy z powodu pakietu akcyzowego będziemy musieli składać nowe deklaracje akcyzowe?
To zależy. Najbardziej kontrowersyjnymi przepisami pakietu akcyzowego są właśnie regulacje dotyczące tzw. nowych deklaracji kwartalnych AKC-KZ. O tym, kto i kiedy będzie obowiązany je składać, powinna decydować jasna treść przepisów wprowadzających obowiązek – a tak niestety nie jest.
Dotychczas podmioty o statusie PPW, które dokonywały czynności opodatkowanych akcyzą (np. sprzedaży wyrobów węglowych do podmiotów o statusie finalnych nabywców węglowych bez jednoczesnego zastosowania zwolnienia), były zobowiązane składać miesięczne deklaracje akcyzowe (AKC-WW) do 25. dnia drugiego miesiąca po miesiącu, którego dotyczy dana deklaracja.
Jednocześnie dotychczasowe przepisy przewidywały, że obowiązek składania deklaracji węglowych nie dotyczy podmiotów dokonujących czynności podlegających opodatkowaniu w zakresie wyrobów węglowych zwolnionych od akcyzy. Na tej podstawie w dotychczasowych deklaracjach nie wykazywano np. tej sprzedaży przez PPW do finalnych nabywców węglowych (FNW), która podlegała zwolnieniu z akcyzy.
Pakiet akcyzowy m.in. wykreśla z u.p.a. wyłączenie obowiązku składania deklaracji w zakresie wyrobów węglowych zwolnionych z akcyzy oraz jednocześnie wprowadza deklaracje kwartalne dedykowane wyrobom zwolnionym. Zgodnie z nowym art. 24e u.p.a. w zakresie wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy podatnik jest zobowiązany, bez wezwania organu podatkowego, składać właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego deklaracje podatkowe według ustalonego wzoru za kwartalny okres rozliczeniowy w terminie do 25. dnia drugiego miesiąca następującego po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Powstaje zatem wątpliwość dotycząca podmiotów o statusie PPW, które dokonują zarówno sprzedaży niepodlegającej opodatkowaniu, jak i opodatkowanej (sprzedaż do PPW oraz do FNW), a jednocześnie dokonują sprzedaży do odbiorców, z tytułu której stosują zwolnienia z akcyzy (zarówno do przemysłu, jak i do gospodarstw domowych). Czy takie PPW muszą składać tylko deklaracje miesięczne na dotychczasowych zasadach, czy dodatkowo również deklaracje kwartalne? W treści samych przepisów bardzo trudno znaleźć podstawę dla wyłączenia obowiązku składania nowych deklaracji kwartalnych dla PPW, które składają deklaracje miesięczne. Z kolei zarówno z uzasadnienia do nowelizacji, projektu rozporządzenia ministra finansów (wprowadzającego wzór nowej kwartalnej deklaracji), a także stanowiska prezentowanego w wypowiedziach Ministerstwa Finansów wynika, że resort zamierza nowymi deklaracja objąć tylko te podmioty, które miesięcznych deklaracji nie składają.
Zatem PPW od III kwartału bieżącego roku będą podejmować decyzję, czy składać dodatkowo deklaracje kwartalne równolegle do deklaracji miesięcznych, co zdaje się wynikać z nowych przepisów, czy odstąpić od tych dodatkowych formalności, do czego skłaniają uzasadnienia nowelizacji i projektu rozporządzenia oraz nieformalne stanowisko resortu.
Oczywiście bezpieczniej jest złożyć dodatkowe deklaracje, aby nie narażać się na ewentualne sankcje. Termin składania pierwszych takich deklaracji upływa jednak dopiero 25 listopada 2021 r., więc jest jeszcze wystarczająco dużo czasu, aby uzyskać interpretację indywidualną. W razie uzyskania interpretacji potwierdzającej optymistyczny wydźwięk uzasadnienia do nowelizacji można będzie bezpiecznie odstąpić do składania dodatkowych deklaracji.
Jolanta Mikołajczyk
Elektroniczne ewidencje dla ppw
•Nasza firma zajmuje się obrotem wyrobami węglowymi, w związku z czym ma status pośredniczącego podmiotu węglowego. Czy z powodu pakietu akcyzowego będziemy musieli coś zmienić w dotychczasowej ewidencji akcyzowej?
Tak. Jeśli chodzi o ewidencje, do których prowadzenia zobowiązana jest większość PPW, to zasadniczo zakres ujmowanych w nich danych się nie zmieni. Inna natomiast będzie ich forma. Otóż dotychczas ewidencja taka mogła być prowadzona bądź w formie papierowej, bądź elektronicznej. Od 1 stycznia 2022 r. forma elektroniczna będzie jedyną dopuszczalną również dla takich ewidencji.
Forma elektroniczna oznacza nie tylko, że ewidencja musi spełniać przewidziane w rozporządzeniu wykonawczym warunki formalne, m.in. być prowadzona w sposób ciągły, odpowiednio dla prowadzonej działalności, umożliwiać identyfikację podmiotu zobowiązanego do jej prowadzenia i miejsca prowadzenia działalności. Do tego wpisów dokonuje się w porządku chronologicznym, niezwłocznie po zakończeniu czynności, nie później niż następnego dnia roboczego. Dodatkowo ewidencja taka powinna być prowadzona zgodnie z pisemną instrukcją obsługi programu komputerowego wykorzystywanego do jej prowadzenia i w taki sposób, aby:
- umożliwiała wgląd w treść dokonywanych wpisów oraz ochronę przechowywanych danych przed zniekształceniem lub utratą;
- umożliwiała dokonywanie korekty danych, identyfikację osoby dokonującej tej korekty oraz daty jej dokonania;
- umożliwiała wygenerowanie i wydruk w porządku chronologicznym określonych w przepisach wpisów, zestawień oraz raportów;
- uniemożliwiała usuwanie wpisów.
Powyższych kryteriów nie spełni zwykły arkusz (np. Excel czy Word) ani tym bardziej ich utrwalone formy (np. ewidencją nie jest zbiór arkuszy zapisanych w formacie pdf). W tym celu należy niestety skorzystać ze specjalnych programów lub aplikacji, przy czym ewidencja może być prowadzona z wykorzystaniem więcej niż jednego programu komputerowego.
W praktyce oznacza to, że w najbliższych miesiącach podmioty o statusie PPW powinny wyposażyć się w odpowiednie narzędzia informatyczne, a tym samym niestety będą zmuszone ponieść określone koszty.
Jolanta Mikołajczyk
Zwrot akcyzy dla zakładów energochłonnych na nowych zasadach
•Nasza spółka jest jednym z największych konsumentów energii elektrycznej w całym regionie. Korzystamy ze zwolnienia z akcyzy dla energii dla zakładów energochłonnych. Czy ostatnie zmiany przepisów akcyzowych będą miały wpływ na naszą działalność?
Tak. W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę, że mimo zmiany samej stawki akcyzy na energię elektryczną od stycznia 2019 r. (obniżenie z 20 zł do 5 zł za MWh) dotychczas nie dostosowano do tego obniżenia przepisów o zwolnieniach dla zakładów energochłonnych. Powodowało to istotne wątpliwości interpretacyjne dotyczące sposobu kalkulacji poziomu zwolnienia, przewidziany przepisami wzór (art. 31d ust. 3 u.p.a.) w dalszym ciągu bowiem odnosił się do starej stawki akcyzy. Przypomnijmy, że zakład energochłonny wykorzystujący energię elektryczną, wykonujący działalność objętą kodami PKD wymienionymi w u.p.a., może złożyć wniosek o zwrot części zapłaconej akcyzy od energii elektrycznej wykorzystanej przez ten zakład. Warunkiem zwolnienia jest, aby stosunek kosztów wykorzystanej energii elektrycznej do wartości produkcji sprzedanej w roku, za który składany jest wniosek, był wyższy niż 3 proc.
W pewnym zatem uproszczeniu można powiedzieć, że dotychczasowe przepisy były bardziej korzystne dla podatników niż przepisy nowe – jednak wnioskujący mieli obawy, czy faktycznie występować o zwrot akcyzy z odwołaniem się do wyższej stawki akcyzy.
Pakiet akcyzowy miał wątpliwości te usunąć, dlatego wprowadzono również dodatkowe przepisy przejściowe i antykolizyjne.
W nowelizacji wskazano, że do wszystkich wniosków o zwroty akcyzy składanych od dnia wejścia w życie nowelizacji stosuje się już przepisy nowe – podobnie jak do wniosków złożonych i jeszcze nierozpatrzonych. Niestety wiele organów podatkowych rozpatrujących wnioski o zwroty faktycznie złożone przed wejściem w życie nowelizacji po prostu wstrzymywało się z wydawaniem decyzji, znając treść mających wejść w życie reguł przejściowych.
Niemniej jednak pakiet akcyzowy wprowadził również zasadę, zgodnie z którą w przypadku podmiotów, których rok podatkowy obejmuje okres obowiązywania więcej niż jednej stawki akcyzy na energię elektryczną, kwotę zwracanej częściowo akcyzy oblicza się oddzielnie dla każdej stawki – uwzględniając zużycie energii w okresie jej obowiązywania. Ta reguła może już budzić wątpliwości. Stawki akcyzy dla energii elektrycznej, które zmieniały się w 2019 r., uzależnione były bowiem od relacji i momentów zawierania umów między dostawcami a odbiorcami energii. Zatem mimo powyższej reguły antykolizyjnej dość skomplikowany będzie proces kalkulacji wysokości zwrotu u podmiotu, który miał kilku dostawców energii, a ci z kolei w różnych okresach stosowali wobec niego różne stawki akcyzy.
Nowelizacja nie usunęła natomiast najczęściej podnoszonych wątpliwości związanych z wnioskowaniem o zwroty akcyzy od energii przez zakłady energochłonne, tj. rodzajów wydatków (opłat), które powinny być uwzględniane w kalkulacji, oraz relacji tego zwolnienia do tzw. zwolnień procesowych (m.in. dla mineralogii, metalurgii, elektrolizy i redukcji chemicznej).
Joanna Wróbel
Duże zmiany w zakresie raportowania sprzedaży skażonego alkoholu
•Prowadzę jednoosobową działalność gospodarczą i sprzedaję wyroby, które zawierają w swym składzie alkohol skażony. Czy będą mnie dotyczyć jakieś zmiany wprowadzone w przepisach akcyzowych?
Tak. Pakiet akcyzowy bardzo istotnie zmienia dotychczasowe zasady raportowania sprzedaży skażonego alkoholu i wyrobów go zawierających. Dotychczas przepisy zakładały rejestrowanie sprzedaży zarówno całkowicie skażanego alkoholu (czyli skażanego tzw. euroskażalnikiem), jak i niektórych kategorii wyrobów zawierających powyżej 50 proc. alkoholu skażonego częściowo (wg grupowań PKWiU: 20.14.75, 20.20.14 i 20.59.43). Z obowiązku raportowania wyłączony był obrót w opakowaniach do 20 litrów.
Pakiet akcyzowy w zasadzie zmienia większość powyższych parametrów. Zgodnie z nowymi przepisami od 1 maja 2021 r. raportowaniu podlega sprzedaż na terytorium kraju wyrobów, bez względu na kod CN, zawierających alkohol etylowy o rzeczywistej objętościowej mocy alkoholu przekraczającej 50 proc. objętości, który jest skażony:
1) mieszaniną alkoholu izopropylowego (propan-2-ol) i benzoesanu denatonium lub
2) mieszaniną alkoholu tert-butylowego i benzoesanu denatonium, lub
3) alkoholem izopropylowym.
Z uzasadnienia do nowelizacji wynika jednoznacznie, że intencją autorów zmiany było wyłączenie z monitorowania zarówno alkoholu skażonego całkowicie, jak i wyrobów taki alkohol zawierających. Zatem ta część etanolu przestaje być objęta rejestrem. Z innej jednak strony w odniesieniu do wyrobów zawierających etanol częściowo skażony wskazano trzy konkretne rodzaje substancji skażających, które będą wymagały raportowania, o ile zawartość etanolu przekracza 50 proc.
Pewne wątpliwości może budzić sposób sformułowania treści nowego przepisu, wymienione w nim skażalniki stanowią bowiem również elementy skażenia całkowitego. Literalnie zatem można twierdzić, że również wyroby zawierające wysokie stężenie całkowicie skażonego alkoholu mogłyby być objęte nowymi regulacjami (mimo że uzasadnienie nowelizacji jednoznacznie taki obowiązek wyłącza).
Ponadto zmieniono również limity ilościowe, do których obowiązek rejestrowania sprzedaży w ogóle nie występuje. Limit 20-litrowych opakowań zmniejszono do opakowań jednostkowych do 1,5 litra lub jednorazowo w łącznej ilości sprzedanych wyrobów nie większej niż 10 litrów.
Utrzymano zasadę, że nie podlegają rejestrowaniu transakcje udokumentowane fakturami VAT.
Joanna Wróbel
Energia z paneli słonecznych do 1 mw
•Jestem osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej i mam zamontowane panele słoneczne, które produkują energię elektryczną o łącznej mocy nieprzekraczającej 1 MW. Zużywam ją na własne potrzeby. Czy muszę składać deklaracje akcyzowe?
Nie. Podmiot, który nie ma koncesji na wytwarzanie, przesyłanie, dystrybucję lub obrót energią elektryczną i który wyprodukował energię elektryczną, którą następnie zużył, jest zobowiązany składać właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego stosowne deklaracje akcyzowe. Jednakże zużycie energii elektrycznej wyprodukowanej z generatorów o łącznej mocy nieprzekraczającej 1 MW przez podmiot, który zużywa tę energię, korzysta ze zwolnienia od akcyzy. Zwolnienie to od dłuższego czasu funkcjonuje w przepisach akcyzowych, przy czym dotychczas wyłączane było z podstawowych obowiązków akcyzowych (m.in. w zakresie rejestracji, konieczności rozliczania akcyzy oraz prowadzenia ewidencji akcyzowych).
Co do zasady ten stan się nie zmienił, tj. w dalszym ciągu podmioty, których jedyną czynnością opodatkowaną akcyzą jest zużywanie wytworzonej przez siebie energii elektrycznej, z generatorów o mocy do 1 MW, oczywiście o ile energia ta wytworzona została bądź z wyrobów akcyzowych, od których rozliczono akcyzę, bądź ze źródeł odnawialnych – nie mają obowiązku rejestracji na potrzeby akcyzy (a obecnie uzyskiwania wpisu do CRPA) ani obowiązku prowadzenia ewidencji akcyzowej dotyczącej energii elektrycznej.
Niemniej jednak przy ostatnich zmianach przepisów powróciły dyskusje dotyczące obowiązku składania deklaracji akcyzowych przez takie podmioty. Pakiet akcyzowy wprowadza bowiem deklaracje kwartalne dotyczące wyrobów akcyzowych zwolnionych z akcyzy. Zgodnie z nowym art. 24e u.p.a. w zakresie wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy podatnik jest obowiązany, bez wezwania organu podatkowego, składać właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego deklaracje podatkowe według ustalonego wzoru za kwartalny okres rozliczeniowy w terminie do 25. dnia drugiego miesiąca następującego po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Z obowiązku tego wyłączone zostały jedynie osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej. W związku z powyższym w przypadku paneli słonecznych o mocy do 1 MW wykorzystywanych przez zwykłego Kowalskiego nie ma wątpliwości, że nie musi on składać deklaracji akcyzowych kwartalnych. Wątpliwości natomiast może budzić ten sam obowiązek w przypadku podmiotów innych niż osoby fizyczne, niezależnie od tego, czy prowadzą działalność gospodarczą (np. plebania z panelami słonecznymi na dachu, która zużywa wytworzoną energię). Z treści samych przepisów można wywieść obowiązek składania takich deklaracji. Jednak konkluzja taka byłaby po prostu bezsensowna, wziąwszy pod uwagę, że obowiązek rejestracji w CRPA oraz prowadzenia ewidencji energii zostały wobec takich podmiotów wyłączone.
Zatem obowiązek składania deklaracji przez takie podmioty byłby niemożliwy do zweryfikowania w praktyce ‒ po prostu o istnieniu takich małych generatorów może nikt nie wiedzieć.
Monika Piórkowska
Wyroby akcyzowe opodatkowane zerową stawką akcyzy
•Nasza firma produkuje zmywacze do farb drukarskich. Do produkcji zmywaczy zużywa nabywaną wewnątrzwspólnotowo benzynę lakierniczą klasyfikowaną do kodu CN 2710 12 21. Czy w związku z takim nabyciem wewnątrzwspólnotowym będziemy zobowiązani do składania deklaracji akcyzowych?
Tak. Benzyna lakiernicza została wskazana w załącznikach nr 1 i 2 do u.p.a. Zgodnie z u.p.a. jest ona wyrobem energetycznym.
Benzyna lakiernicza, nabywana wewnątrzwspólnotowo na podstawie uproszczonego dokumentu towarzyszącego lub dokumentu handlowego przez zużywający podmiot gospodarczy, przeznaczona do celów innych niż opałowe, jako dodatki lub domieszki do paliw opałowych, do napędu silników spalinowych albo jako dodatki lub domieszki do paliw silnikowych, opodatkowana jest stawką akcyzy w wysokości zero zł.
Na mocy pakietu akcyzowego od 1 lipca br., w przypadku gdy podatnik nabywa wewnątrzwspólnotowo wyroby akcyzowe wymienione w załączniku nr 2 do u.p.a., znajdujące się poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy, na potrzeby wykonywanej na terytorium kraju działalności gospodarczej, jest obowiązany złożyć deklarację uproszczoną, według ustalonego wzoru, za kwartalny okres rozliczeniowy w terminie do 10. dnia przypadającego w drugim miesiącu po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy.
Deklaracja ta będzie składana wyłącznie za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Tylko osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej będą mogły składać deklaracje w postaci papierowej. Ustawodawca planuje nowy wzór deklaracji AKC-UAKZ, w której będą wykazywane ilości poszczególnych wyrobów akcyzowych objętych zerową stawką akcyzy. W deklaracji będzie również wyliczana kwota akcyzy, która byłaby należna w przypadku niespełnienia warunków uprawniających do zastosowania stawki zerowej.
Zatem w tym przypadku, gdy podatnik będzie nabywał wewnątrzwspólnotowo, na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, wyroby akcyzowe, do których ma zastosowanie na terenie kraju stawka akcyzy w wysokości zero złotych, będzie zobowiązany do składania kwartalnych deklaracji uproszczonych. Pierwsza kwartalna deklaracja uproszczona obejmować będzie dane za III kwartał 2021 r. Podatnik będzie zobowiązany ją złożyć po 30 września 2021 r., nie później niż do 10 listopada 2021 r.
Monika Piórkowska
Deklaracje dla producentów kosmetyków
•Spółka prowadzi działalność w zakresie wytwarzania produktów kosmetycznych. W jej ramach ma status podmiotu zużywającego w rozumieniu przepisów o podatku akcyzowym, m.in. z racji nabywania alkoholu etylowego częściowo skażonego, który wykorzystuje do produkcji. Czy w związku ze zużyciem alkoholu etylowego częściowo skażonego będzie zobowiązana do składania deklaracji akcyzowych?
Tak. Na gruncie u.p.a. zwalnia się od akcyzy ze względu na przeznaczenie alkohol etylowy skażony częściowo, a wykorzystywany do produkcji produktów nieprzeznaczonych do spożycia przez ludzi. Podmiot, który realizuje takie procesy, ma status podmiotu zużywającego.
Dotychczas podmioty takie nie były obowiązane do składania żadnych deklaracji akcyzowych. Rejestrowały się one na potrzeby akcyzy i musiały prowadzić stosowną ewidencję.
Od 1 lipca 2021 r. wprowadzany jest art. 24e u.p.a., zgodnie z którym obowiązkiem składania deklaracji kwartalnych objęte będą m.in. podmioty wykorzystujące wyroby akcyzowe zwolnione z akcyzy ze względu na przeznaczenie. Podmiot taki będzie obowiązany do złożenia deklaracji kwartalnej do 25. dnia drugiego miesiąca następującego po kwartale, w którym powstał obowiązek podatkowy. Ustawodawca planuje wprowadzenie nowego wzoru deklaracji kwartalnej w sprawie podatku akcyzowego od wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od podatku akcyzowego i zerową stawką podatku akcyzowego – AKC-KZ.
W deklaracji AKC-KZ z uwagi na zwolnienie od akcyzy wyrobów i opodatkowanie stawką zerową akcyzy wyrobów akcyzowych wymienionych w załączniku nr 2 do u.p.a. nie przewidziano pozycji ,,Podatek akcyzowy do zapłaty”. Deklaracja ta będzie od 1 lipca 2021 r. składana za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Tylko osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej mogą składać deklaracje podatkowe w postaci papierowej.
Zatem podmiot zużywający na potrzeby prowadzonej działalności alkohol etylowy częściowo skażony, zwolniony z akcyzy ze względu na przeznaczenie, będzie zobowiązany do składania kwartalnych deklaracji.
Pierwsza kwartalna deklaracja obejmować będzie dane za III kwartał 2021 r. Podatnik będzie zobowiązany ją złożyć po 30 września 2021 r., nie później niż do 25 listopada 2021 r.
Monika Piórkowska
Czy po zmianach dalej warto występować o wia
•Pakiet akcyzowy istotnie przebudował instytucję wiążących informacji akcyzowych. Niestety większość wprowadzanych zmian zmniejsza atrakcyjność WIA z perspektywy podatników. Czy takie zmiany były konieczne?
To zależy. Dotychczas WIA cieszyły się dość dużym zainteresowaniem podatników akcyzy, którzy chętnie zwracali się do dyrektora Izby Administracji Skarbowej we Wrocławiu o potwierdzenie zakładanej przez nich klasyfikacji danych wyrobów na gruncie przepisów akcyzowych. Kierowane wnioski dotyczyły zarówno różnego rodzaju produktów naftowych, środków smarnych, jak i napojów alkoholowych, wyrobów tytoniowych oraz samochodów osobowych. Innymi słowy, WIA było popularne i pomocne.
Część pakietu akcyzowego, która weszła w życie 1 maja 2021 r., istotnie osłabiła znaczenie tych decyzji. Przede wszystkim wprowadzono ograniczenie czasowe obowiązywania WIA wynoszące pięć lat. Podmioty, które z założenia ubiegają się tylko o jedną WIA (np. osoba sprowadzająca jeden pojazd z zagranicy na własne potrzeby i chcąca potwierdzić, że pojazd ten nie jest samochodem osobowym w rozumieniu akcyzy), specjalnie tego ograniczenia nie odczują. Jednak już u większych podmiotów akcyzowych, które np. produkują wiele różnych wyrobów akcyzowych, taka zmiana może w ogóle postawić pod znakiem zapytania celowość występowania o WIA.
Na przykład producent różnych napojów alkoholowych albo różnych środków smarnych, który byłby zainteresowany formalnym potwierdzeniem stosowanej klasyfikacji dla kilkudziesięciu lub kilkuset wyrobów, może odstąpić od ubiegania się o WIA, mając wizję ich ograniczonego oddziaływania czasowego. Może się mu to po prostu nie opłacać, zważywszy, że postępowanie o WIA nie jest postępowaniem tanim – niemal w każdym prowadzone są bowiem badania laboratoryjne, których koszt ponosi wnioskodawca.
Wprawdzie wprowadzono możliwość wnioskowania o przedłużenie ważności WIA na kolejne okresy do pięciu lat, ale wymaga to aktualności wszystkich dokumentów załączonych do pierwotnego wniosku, a oświadczenie o ich aktualności wraz z wnioskiem o przedłużenie jest składane pod reżimem odpowiedzialności karnej. Oznacza to de facto nową procedurę administracyjną, nowe zaangażowanie zarówno czasowe, jak i kosztowe. W praktyce cały mechanizm przedłużenia ważności można przyrównać do konieczności ubiegania się o nową WIA, gdzie w niektórych przypadkach może nie być konieczności ponownego przeprowadzania tych samych badań.
Ponadto zgodnie z nowymi przepisami WIA nie tylko częściej niż dotychczas będzie wygasała z mocy prawa, lecz także będzie możliwe jej uchylenie lub zmiana przez organ jeszcze przed upływem pierwotnego okresu ważności. WIA będzie tracić ważność niejako automatycznie w przypadku zmiany przepisów prawa podatkowego w zakresie akcyzy odnoszących się do wyrobu akcyzowego albo samochodu osobowego, w wyniku której WIA staje się niezgodna z tymi przepisami.
Natomiast w drodze decyzji organ wydający WIA może ją zmienić – zarówno na wniosek, jak i z urzędu – jeżeli stwierdzi, że nie jest zgodna z przepisami prawa w wyniku: zmiany przepisów wstępnych, uwag lub uwag dodatkowych do sekcji lub działów w Nomenklaturze Scalonej (CN); przyjęcia przez Komisję Europejską środków w celu określenia klasyfikacji taryfowej towarów; utraty zgodności WIA z interpretacją Nomenklatury Scalonej (CN) wynikającą ze zmiany not wyjaśniających, orzecznictwa sądów lub Trybunału Sprawiedliwości UE lub decyzji klasyfikacyjnych.
W szczególności zastrzeżenia może budzić możliwość zmiany z urzędu WIA w wyniku „utraty zgodności z interpretacją Nomenklatury Scalonej wynikającą z orzecznictwa sądów”. W praktyce bowiem oznacza to, że organ będzie mógł samodzielnie wzruszyć WIA, również na niekorzyść jej adresata, jeśli zidentyfikuje jakiekolwiek korzystne dla siebie orzeczenie sądowe. W sytuacji takiej nie przewidziano żadnych szczególnych okresów ochronnych, zatem może to po prostu oznaczać, że posiadacz korzystnego WIA z dnia na dzień otrzyma decyzję o zmianie WIA, co może wywrócić do góry nogami cały jego biznes.
Na mocy przepisów przejściowych do pakietu akcyzowego nie ostoją się również WIA wydane pod dawnymi przepisami. Taka WIA jest ważna również przez okres pięciu lat od dnia wejścia w życie nowelizacji. Można mieć pewne wątpliwości odnośnie do konstytucyjności takiego rozwiązania, bo np. podmiot, który decydował się wystąpić o WIA (co jest związane z istotnymi kosztami badań), mógł czynić to w zaufaniu do długoterminowego okresu ochrony dotychczasowych decyzji. Z perspektywy skrócenia okresu obowiązywania już wydanych WIA można mówić o pewnego rodzaju prawach nabytych, których podatnicy zostali przez pakiet akcyzowy pozbawieni.
Co więcej, również już wydane WIA będą mogły być zmieniane na podstawie nowych przesłanek, przy czym tutaj przewidziano okres ochronny, ale tylko sześciomiesięczny. Zgodnie z pakietem w razie zmiany starej WIA przez organ podatnik, który decyzję tę stosował, może dalej ją stosować, nie dłużej jednak niż przez sześć miesięcy.
Można odnieść wrażenie, że przez całość zmian przemawia obawa, że podatnicy, którzy uzyskiwali i będą uzyskiwać WIA, mogą uzyskać jakąś nienaturalną korzyść, w związku z czym trzeba zapewnić możliwość sprawnego im jej odebrania. Myśl taka pomija jednak to, że przecież WIA wydaje wyspecjalizowany organ, który w ramach postępowania nie tylko korzysta z wiedzy i doświadczenia, lecz także ma pełen dostęp do wyników badań i analiz wykonywanych zarówno przez laboratoria celne, jak i zewnętrzne akredytowane podmioty. Wydaje się tym samym, że obawa taka jest nieuzasadniona, a osłabienie WIA nie było konieczne.
Krzysztof Rutkowski
KDCP Kancelaria Doradztwa Celnego i Podatkowego Rutkowski i Wspólnicy sp. z o.o.