Urzędy skarbowe są jednym z organów zajmujących się niszczeniem rzeczy, które w drodze orzeczeń sądowych ulegają przepadkowi na rzecz Skarbu Państwa. W zależności od regionu kraju skarbówka wykonuje od kilku rocznie do kilkunastu miesięcznie tego typu wyroków.
Całą procedurą zajmują się wyznaczeni pracownicy skarbowi z działów egzekucji. To wnioski z sondy DGP przeprowadzonej we wszystkich 16 izbach skarbowych.
ikona lupy />
Przepadek rzeczy / DGP
– Niszczyliśmy już chyba wszystko, poza substancjami zakazanymi, takimi jak np. narkotyki, leki czy anaboliki. Tego typu towarem zajmuje się policja – opisuje jeden z naszych rozmówców.

Na początek orzeczenie

Aby ruchomości mogły przejść w ręce organów skarbowych, musi zapaść wyrok o przepadku na rzecz Skarbu Państwa. Agnieszka Pawlak z Izby Skarbowej w Łodzi zwraca uwagę, że częstotliwość podejmowania czynności zmierzających do likwidacji ruchomości uzależniona jest od wpływu wyroków sądu przekazanych do danego urzędu skarbowego. Odbiór rzeczy zdeponowanych w magazynach sądu, prokuratury lub policji odbywa się według zapotrzebowania nawet kilka razy w miesiącu.
– Sąd bezzwłocznie po uprawomocnieniu się wyroku przesyła jego odpis lub wyciąg urzędowi skarbowemu właściwemu ze względu na siedzibę sądu I instancji – wyjaśnia Małgorzata Spychała-Szuszczyńska z Izby Skarbowej w Poznaniu.
Tryb postępowania z rzeczami, co do których orzeczono przepadek, zależy od treści orzeczenia sądu, tzn. od tego, czy orzekając przepadek, zarządzono ich zniszczenie. Likwidacja oznacza czynności związane ze sprzedażą, nieodpłatnym przekazaniem lub zniszczeniem ruchomości. Konrad Zawada z Izby Skarbowej w Krakowie tłumaczy, że regułą jest sprzedaż. Ruchomości stanowiące zabytki w rozumieniu przepisów o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami przekazuje się nieodpłatnie państwowym albo samorządowym instytucjom kultury. Ruchomości nienadające się do obrotu handlowego, a przedstawiające wartość użytkową, mogą być przekazane nieodpłatnie odpowiednim jednostkom (np. zakładom opieki zdrowotnej, jednostkom organizacyjnym pomocy społecznej, szkołom i placówkom oświatowym), jeżeli mogą być przez nie wykorzystane przy realizacji ich zadań statutowych. Ruchomości stanowiące własność Skarbu Państwa, których likwidacja w opisany sposób nie doszła do skutku, mogą być zniszczone.
W woj. małopolskim ok. 70 proc. likwidowanych przedmiotów jest sprzedawanych, ok. 29 proc. – niszczonych i ok. 1 proc. – nieodpłatnie przekazywanych właściwym instytucjom.
Renata Kostowska z Izby Skarbowej w Olsztynie podaje, że w 2011 r. sprzedano 255 rzeczy, nieodpłatnie przekazano 3, a zniszczono 1135.
– Instytucje, którym można by przekazać likwidowane przedmioty, zwykle nie są zainteresowane ich przejęciem, stąd tak niski udział tej formy likwidacji w całości – podkreśla Konrad Zawada.
Według Renaty Kostowskiej najwięcej rzeczy jest niszczonych, bo pochodzą z przestępstwa lub ze względu na stan ogólny nie nadają się do sprzedaży.

Podejrzane towary

Niszczeniu podlegają przedmioty nienadające się do obrotu handlowego. Agnieszka Jóźwin-Dalecka z Izby Skarbowej w Opolu zwraca uwagę, że wśród niszczonych rzeczy znajdują się różne przedmioty. Jest to głównie materiał dowodowy w sprawach prowadzonych przez organy ścigania, np. używana odzież i obuwie, zegarki posiadające znaki towarowe, sieci rybackie, znaki drogowe, przewody elektryczne, przewody gumowe, rowery, kawałki szkła, papier toaletowy, gipsowe odlewy śladów obuwia, kanistry, sprzęt RTV i AGD, sprzęt komputerowy, płyty CD, nawilżacze i filtry powietrza, pojemniki plastikowe i szklane, łomy, kastety, lampy, transformatory, pieczątki, puszki po farbach, końcówki do farb w sprayu, rękawice robocze, drobne elementy wyposażenia pojazdów samochodowych.
Mirosław Kucharczyk z Izby Skarbowej w Warszawie dodaje, że zdarzają się też kieszonkowe wagi do odważania porcji narkotyków i innych substancji odurzających, napisy lub poszczególne litery napisów nagrobkowych, sztuczne kwiaty z nagrobków, rowery czy telefony komórkowe. Przedmiotem orzeczenia w zakresie przepadku były również fragmenty tłoczni monet. Incydentalnie zdarzają się substancje mające być różnego rodzaju lekami, przy czym dominują substancje mające wzmagać bądź podtrzymać erekcję.
– Wśród orzeczonych przepadków pojawiają się np. wiatrówki, kusze, automaty do gier, samochody, narzędzia przestępstw, jak i różne substancje i środki, alkohol, wyroby tytoniowe, czeki, bilety – dodaje Anna Raca z Izby Skarbowej w Szczecinie.
Pojawiają się także orzeczenia dotyczące przepadku na rzecz Skarbu Państwa sprzętu służącego do łączności, typu: radiotelefony, anteny, krótkofalówki.
– Tego typu urządzenia są nieodpłatnie przekazywane Straży Granicznej – wyjaśnia Renata Kostowska.



Prowadzenie czynności

Zakwalifikowanie ruchomości do zniszczenia następuje przez komisję powołaną przez organ likwidacyjny (np. naczelnika urzędu skarbowego), a zniszczenia dokonuje się komisyjnie. Dodatkowo – jak podkreśla Michał Kasprzak z Izby Skarbowej w Katowicach – z czynności zniszczenia sporządza się protokół. W obowiązujących przepisach nie wskazano wprost, w jakim terminie należy zniszczyć przedmioty, co do których orzeczono przepadek na rzecz Skarbu Państwa.
– Urząd niszczy dowody rzeczowe bez zbędnej zwłoki po przygotowaniu wszystkich czynności i spełnieniu wszystkich przesłanek pozwalających na zniszczenie dowodów – stwierdza Marta Szpakowska z Izby Skarbowej w Lublinie.
Z kolei Elżbieta Rabczak z Izby Skarbowej w Rzeszowie podkreśla, że urzędy skarbowe prowadzą magazyny rzeczy, a ich likwidacja odbywa się na bieżąco w zależności od wpływu orzeczeń oraz przekazania ruchomości przez sąd.
– Przy zastosowaniu procedur likwidacyjnych (sprzedaż w drodze przetargu ofert, licytacji oraz z wolnej ręki, nieodpłatne przekazanie podmiotom uprawnionym) termin, w jakim nastąpi zniszczenie, może być wydłużony i trwać kilka miesięcy. Niektóre urzędy stosują w tym zakresie wewnętrzne procedury – mówi nam Radosław Hancewicz z Izby Skarbowej w Białymstoku.
Jednak czasami charakter sprawy i konieczność oczekiwania np. na odpowiedzi właścicieli zastrzeżonych znaków wydłużają likwidację. Zdaniem Agnieszki Pawlak również warunki pogodowe (sezon zimowy) mają wpływ na termin dokonania zniszczenia – jeżeli np. trzeba dokonać likwidacji rzeczy składowanych na terenie niezadaszonym. Na tryb i okres, w którym można dokonać likwidacji, bezpośredni wpływ mają rodzaj przedmiotów podlegających przepadkowi, sposób likwidacji i stopień złożoności sprawy.
– Okres likwidacji może trwać od 1 miesiąca od daty wpływu wyroku/postanowienia do urzędu do roku czy nawet kilku lat. Zdecydowana większość likwidacji dokonywana jest przed upływem 3 miesięcy od daty wpływu do urzędu – zapewnia Agnieszka Pawlak.
Z informacji Konrada Zawady wynika, że likwidacja przez zniszczenie zlecana jest najczęściej wyspecjalizowanym podmiotom. Przykładowo likwidacja produktów ropopochodnych odbywa się zwykle w jednostkach ratownictwa chemicznego. Alkohole niszczone są przez odparowanie w wyspecjalizowanych gorzelniach. Natomiast produkty papierowe, drewniane, plastikowe, szklane niszczone są zwykle przez przedsiębiorstwa zajmujące się obrotem surowców wtórnych. Urzędy skarbowe czasem likwidują we własnym zakresie produkty takie jak np. podrobione dokumenty, odzież, narzędzia budowlane. Odbywa się to jednak sporadycznie.

Sprawa dla innych

Urzędy skarbowe nie zajmują się niszczeniem rzeczy, co do których posiadania wymagane są zezwolenia.
– Nie podlegają zniszczeniu w ww. trybie przedmioty, które w razie orzeczenia ich przepadku przekazuje się na mocy odrębnych przepisów organom innym niż urząd skarbowy. Do ruchomości takich należą m.in. leki, broń czy środki odurzające i substancje psychotropowe – podaje Barbara Szalińska z Izby Skarbowej w Gdańsku.
Violetta Szczepankowska z Izby Skarbowej w Bydgoszczy dodaje, że urząd skarbowy nie jest właściwy w przypadku: przerobionych lub podrobionych znaków urzędowych i narzędzi pomiarowych, sprzętu i ekwipunku wojskowego, przerobionych lub podrobionych dokumentów przewozowych, przerobionych, podrobionych lub utraconych stempli kontrolerskich Straży Granicznej itd.
– Również likwidacja leków i anabolików odbywa się przez przekazanie ich firmie uprawnionej do utylizacji – stwierdza Mirosław Kucharczyk.
Narkotyki przekazuje się bezpośrednio właściwej miejscowo komendzie policji, która dokonuje ich likwidacji.
ikona lupy />
Skarbówka nie pozbędzie się każdej substancji
Wiesława Drożdż, Ministerstwo Finansów
Gdy przedmiotem przepadku na rzecz Skarbu Państwa są środki odurzające lub substancje psychotropowe albo prekursory kategorii 1, których posiadanie wymaga zezwolenia organów administracji rządowej, wówczas właściwym organem do wykonania orzeczenia o przepadku jest właściwa miejscowo komenda wojewódzka Policji. Z kolei w przypadku produktów leczniczych sąd, orzekając przepadek takich przedmiotów, może zarządzić ich zniszczenie w całości albo w części, jeżeli sprzedaż tych przedmiotów jest niemożliwa, znacznie utrudniona lub nieuzasadniona lub gdy przedmioty te nie odpowiadają warunkom dopuszczenia do obrotu w kraju określonym w odrębnych przepisach. W takim przypadku zniszczenie produktów leczniczych może nastąpić w szczególności przy użyciu technologii stosowanej przy utylizacji odpadów medycznych lub przez spalenie.