Podstawą opodatkowania VAT od świadczeń dla pracowników dofinansowanych przez pracodawcę jest ich wartość rynkowa – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny.
Sprawa dotyczyła spółki, podatnika VAT, która musi zapewnić pewne świadczenia pracownikom niezależnie od przysługującego im wynagrodzenia za pracę. Zobowiązują ją do tego m.in. zakładowy układ zbiorowy pracy i ustawa o stopniach górniczych, honorowych szpadach górniczych i mundurach górniczych (Dz.U. z 2003 r. nr 52 poz. 449 ze zm.). Chodzi o pakiety medyczne, za które pracownicy płacą miesięcznie 1 zł, usługi przewozu pracowniczego (odpłatność pracownika za przewóz do i z pracy wynosi 40 proc. rzeczywistych kosztów poniesionych przez spółkę), obiady na stołówce (pracownicy płacą 45 proc. wsadu produktów żywnościowych do kotła) oraz mundury górnicze (spółka pokrywa 67 proc. kosztów zakupu munduru).
Spór sprowadzał się do rozstrzygnięcia, co będzie podstawą opodatkowania VAT.
Spółka uważała, że będzie to kwota, jaką płacą pracownicy za świadczenia.
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uważał natomiast, że podstawą opodatkowania będzie rynkowa wartość świadczeń. Wyjaśnił, że w sytuacji opisanej przez spółkę nie znajdzie zastosowania art. 29a ustawy o VAT, ale jej art. 32 ust. 1. Wynika z niego, że jeśli między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą istnieją powiązania m.in. ze stosunku pracy, organ podatkowy określa podstawę opodatkowania zgodnie z wartością rynkową, jeśli okaże się, że związek ten miał wpływ na ustalenie wynagrodzenia z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług.
Spółka nie zgodziła się z organem. Zwróciła uwagę, że art. 32 ustawy o VAT to przepis szczególny, który ma przeciwdziałać wyłudzeniom i oszustwom VAT. Tylko w takich przypadkach powinien mieć zastosowanie. Spółka powołała się na wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE w sprawie C-412/03, z którego wynika, że podstawą opodatkowania świadczeń częściowo odpłatnych jest wysokość tych świadczeń ponoszona przez pracowników. Wyrok ten dotyczył sytuacji, gdy hotel sprzedawał posiłki swoim pracownikom po niższych kosztach.
WSA w Łodzi nie zgodził się ze spółką. Sąd przyznał, że art. 32 ustawy o VAT wprost odnosi się do powiązań pracodawca ‒ pracownik. Nie ma więc, jak chciała spółka, zastosowania jedynie w przypadku prób oszustw podatkowych. To oznacza, że podstawę opodatkowania spornych świadczeń stanowi ich wartość rynkowa. WSA wyjaśnił, że art. 29a ustawy o VAT stanowi ogólną zasadę, że podstawą opodatkowania jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać od nabywcy (usługobiorcy). Od tej zasady są jednak wyjątki. Jednym z nich jest ten wskazany w art. 32 ust. 1 ustawy o VAT.
Zgodził się z tym również NSA. Sędzia Marek Kołaczek przyznał, że wyrok TSUE, na który powołała się spółka (C-412/03), dotyczył podobnej sytuacji, ale zapadł, gdy obowiązywała jeszcze VI dyrektywa VAT. Dyrektywa 112, która ją zastąpiła, zmodyfikowała przepis art. 11, który był podstawą wydania wyroku przez trybunał. Obecnie sytuacje takie reguluje art. 80 dyrektywy 112. Słowem, wyrok TSUE nie ma zastosowania do sytuacji skarżącej spółki.
Sędzia Marek Kołaczek wyjaśnił również, że organ prawidłowo zastosował art. 32 ust. 1 ustawy o VAT, ustalając podstawę opodatkowania od wartości rynkowej świadczeń pracowników, ponieważ z ust. 2 wynika wprost, że dotyczy on powiązań wynikających ze stosunku pracy. Zdaniem NSA jest też oczywiste, że powiązania między spółką a pracownikami wpływały na ceny świadczeń. Nie były one rynkowe.
orzecznictwo
Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 31 sierpnia 2021 r., sygn. akt I FSK 230/18 www.serwisy.gazetaprawna.pl/orzeczenia
