Przy ustalaniu odszkodowania dla rolnika ryczałtowego za stado zwierząt hodowlanych wybite w całości w związku z groźbą epidemii należy brać pod uwagę ceny zwierząt brutto – orzekł Sąd Najwyższy.
Gdy dwa lata temu na terenach województwa lubuskiego, na których znajdowała się ferma Mateusza P., wybuchła epidemia ptasiej grypy, decyzją miejscowego powiatowego lekarza weterynarii zostało wybite całe liczące ponad 7 tys. sztuk stado indyków. Rolnikowi przyznano prawie 860 tys. zł odszkodowania, na podstawie art. 49 ust. 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1967).
Zgodnie z art. 49 ust. 2 tej ustawy odszkodowanie przysługuje w wysokości wartości rynkowej zwierzęcia. Zasady jej wyliczania określa rozporządzenie z 30 lipca 2009 r. w sprawie rzeczoznawców wyznaczonych przez powiatowego lekarza weterynarii do przeprowadzenia szacowania (Dz.U. z 2009 r. nr 142, poz. 1161).
Rzeczoznawcy przyjęli ceny rynkowe indyków, ale w kwotach netto, czyli bez VAT. Problem polegał na tym, że Mateusz P. był rolnikiem ryczałtowym, który – nie będąc czynnym podatnikiem VAT – nie mógł odliczać tego podatku w związku z zakupami pasz, sprzętu, maszyn i innych przedmiotów czy usług, służących do prowadzenia hodowli.
Rolnik uznał więc, że jego odszkodowanie zostało zaniżone o VAT, którego nie mógł odliczyć. Zażądał ponad 62 tys. zł dopłaty do otrzymanego odszkodowania.
Sądy powszechne I i II instancji były zgodne: rzeczoznawcy prawidłowo określili wartość, przyjmując ceny netto.
Innego zdania był Sąd Najwyższy. Wskazał, że odszkodowanie ma rekompensować szkody. Tu zaś występuje tzw. szkoda legalna, wynikająca z działań lub decyzji organów publicznych. Kryteria jej oceny zawiera par. 6 rozporządzenia z 30 lipca 2009 r. Jest w nim mowa o cenie rynkowej.
– To kluczowe dla określenia, jak ustalić wartość zabitych zwierząt. Ustawa o informowaniu o cenach towarów i usług (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 178) wyraźnie wskazuje w art. 3 ust. 2, że w cenie uwzględnia się podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy. Dlatego oszacowana wartość utraconych zwierząt musi uwzględniać VAT – powiedziała sędzia Anna Kozłowska.
Dodała, że celem odszkodowania jest przywrócenie produkcji rolnikowi hodowcy, który utracił zwierzęta w wyniku nakazów publicznych. A tylko odszkodowanie w pełnej kwocie, uwzględniającej także podatek, którego rolnik ryczałtowy nie ma prawa odliczać, daje mu w pełni możliwość odbudowy gospodarstwa.

orzecznictwo

Wyrok SN z 14 listopada 2019 r., sygn. akt II CSK 613/18. www.serwisy.gazetaprawna.pl/ orzeczenia