Badania zmierzające do stwierdzenia choroby zawodowej nie służą zdrowiu i w związku z tym nie mogą korzystać ze zwolnienia w podatku od towarów i usług – stwierdził dyrektor KIS w interpretacji.
Wątpliwości w tej sprawie miał lekarz specjalista z zakresu medycyny pracy. We wniosku o interpretację wskazał, że jedną z jego aktywności jest udział w postępowaniach, których celem jest ustalenie istnienia lub braku choroby zawodowej u pracowników (nie dotyczy to osób przyjmowanych do pracy). Kończą się one wydaniem orzeczenia lekarskiego o rozpoznaniu choroby zawodowej albo o braku podstaw do jej rozpoznania. – Orzeczenie jest wydawane na podstawie wyników przeprowadzonych badań lekarskich i pomocniczych, dokumentacji medycznej pracownika lub byłego pracownika, dokumentacji przebiegu zatrudnienia oraz oceny narażenia zawodowego – tłumaczył lekarz we wniosku o interpretację.
Spytał, czy świadczona przez niego usługa jest zwolniona z podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 19 ustawy o VAT. Chodziło więc o to, czy badanie, które w tym przypadku przeprowadza, służy celom wskazanym w tym przepisie, a więc leczeniu, profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia.
Lekarz był zdania, że zwolnienie z VAT się należy. – Ponieważ celem badania jest ewentualne rozpoznanie choroby zawodowej, badanie to umożliwia wykrywanie chorób, ale także zapobieganie im, a zatem pozwala na kontrolowanie stanu zdrowia pracowników. Zgłoszenie podejrzenia choroby zawodowej służy przywracaniu zdrowia i jego poprawie, a w skrajnych przypadkach nawet jego ratowaniu – argumentował medyk.

Ustalanie to nie leczenie

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej stwierdził jednak, że zwolnienie z VAT nie może mieć tu zastosowania. Wyjaśnił, iż czynności, które składają się na takie badanie, nie służą bezpośrednio leczeniu ani profilaktyce, bo nie zapobiegają ani nie przeciwdziałają chorobie, tylko służą jej ewentualnemu rozpoznaniu. Nie służą one również zachowaniu zdrowia ani jego ratowaniu, przywracaniu czy poprawie – dodał dyrektor. Wyjaśnił, że jedynym celem tych czynności jest stwierdzenie występowania choroby zawodowej lub braku podstaw do jej rozpoznania. W związku z tym badania te nie są zwolnione z VAT, bo nie służą opiece medycznej – podsumował.

Inne mogą

Interpretacja dyrektora KIS nie była jednak całkowicie niekorzystna dla podatnika. Fiskus potwierdził bowiem, że może zwolnienie przysługuje w odniesieniu do:
  • badań lekarskich profilaktycznych z zakresu medycyny pracy (wstępnych, okresowych i kontrolnych) uregulowanych w art. 229 kodeksu pracy;
  • badań lekarskich i wydawania zaświadczeń dla kandydatów do szkół, zgodnie z przepisami rozporządzenia ministra zdrowia z 26 sierpnia 2019 r. w sprawie badań lekarskich kandydatów do szkół ponadpodstawowych lub wyższych i na kwalifikacyjne kursy zawodowe, uczniów i słuchaczy tych szkół, studentów, słuchaczy kwalifikacyjnych kursów zawodowych oraz doktorantów (Dz.U. z 2019 r. poz. 1651);
  • badań lekarskich i wydawania zaświadczeń dla marynarzy, zgodnie z przepisami ustawy z 5 sierpnia 2015 r. o pracy na morzu (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1889 ze zm.);
  • badań wraz z wydaniem orzeczeń dla celów sanitarno-epidemiologicznych na podstawie przepisów ustawy z 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 1239, dalej jako ustawa o zapobieganiu chorobom zakaźnym);
  • badań nauczycieli i nauczycieli akademickich w związku z procedurą udzielania urlopu na poratowanie zdrowia, na podstawie ustawy z 26 stycznia 1982 r. – Karta nauczyciela (t.j. Dz.U. z 2019 r. poz. 2215) oraz ustawy z 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce (Dz.U. z 2018 r. poz. 1668 ze zm.);
  • na potrzeby pracodawcy badań lotniczo-lekarskich i wydawania orzeczeń w zakresie wymagań zdrowotnych dla personelu lotniczego wykonywanych na potrzeby pracodawcy.

Telemedycyna

W sprawie zwolnienia z VAT telemedycyny wypowiedział się 5 marca 2020 r. Trybunał Sprawiedliwości UE (sygn. akt C– 48/19). Orzekł, że porady udzielane przez telefon mogą być bez podatku pod warunkiem, że służą celom terapeutycznym. Chodzi o porady, które mają na celu postawienie diagnozy, zaproponowanie odpowiedniej terapii, podjęcie decyzji o przyjmowaniu leku itd. Muszą więc one przypominać tradycyjne badanie lekarskie.
Preferencja nie obejmuje natomiast przekazywania informacji o potencjalnych chorobach lub terapiach – wyjaśnił TSUE.

Kandydaci do pracy

Naczelny Sąd Administracyjny rozstrzygnął natomiast, że w przeciwieństwie do medycyny pracy (badania wstępne, okresowe i kontrolne) zwolnieniem z VAT nie są objęte badania polegające na ocenie predyspozycji i przydatności do określonego zawodu. Chodzi tu m.in. o badania ubiegających się o uprawnienia do kierowania pojazdami, kandydatów na instruktorów nauki jazdy, na egzaminatorów, kuratorów, osób ubiegających się o licencję detektywa itp.
Zgodnie z orzecznictwem NSA od takich badań trzeba rozliczyć VAT. Pisaliśmy o tym m.in. w artykule „Badania kandydatów z VAT” (DGP nr 28/2018).

Testy psychologiczne

Korzystnie dla podatników zakończyła się natomiast kwestia możliwości zwolnienia z VAT testów psychologicznych pracowników. Chodzi przede wszystkim o badania psychologiczne kierowców, których obowiązek przeprowadzenia wynika z ustawy o transporcie drogowym (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1414 ze zm.). Fiskus przez lata upierał się, że zwolniona z podatku jest tylko części badań kierowców – ta, której przeprowadzenia wymaga kodeks pracy. Uważał więc, że tylko ogólne badania lekarskie (wstępne, okresowe i kontrolne) są zaliczane do profilaktycznej opieki zdrowotnej, która ma na celu zapobieganie chorobom, ich wczesne wykrycie i leczenie. I przekonywał, że testy psychologiczne temu nie służą, bo jedynym celem jest uzyskanie zaświadczenia umożliwiającego kierowanie pojazdem.
Naczelny Sąd Administracyjny potwierdził jednak w licznych wyrokach, że zwolnienie obejmuje całe badanie. Pisaliśmy o tym m.in. w artykule „Badania psychologiczne pracowników zwolnione z VAT” (DGP nr 66/2017).
Interpretacjaindywidualna dyrektora KIS z 21 sierpnia 2020 r., sygn. 0111-KDIB3 -2.4012.129.2020.2.ASZ