Podmioty, które jeszcze nie znalazły się w Centralnym Rejestrze Podmiotów Akcyzowych, mają już podatkowe i biznesowe kłopoty. Jedynym wyjściem może być więc złożenie czynnego żalu… i cierpliwość.

Na łamach DGP wskazywaliśmy już na problemy związane z uruchomieniem CRPA. Przypomnijmy, że prowadzony przez dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Poznaniu rejestr funkcjonuje od początku lutego na mocy ustawy z 10 grudnia 2020 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 72). Zgodnie z nią do końca czerwca w CRPA miały się zarejestrować:
  • podmioty dokonujące zarówno czynności opodatkowanych, jak i zwolnionych od akcyzy,
  • nabywcy skażonego alkoholu etylowego,
  • podmioty reprezentujące zagranicznych nabywców energii elektrycznej, gazu i suszu tytoniowego,
  • podmioty, u których niszczone są nieprzydatne do spożycia, zużycia lub przerobu wyroby akcyzowe,
  • pośredniczące podmioty węglowe i gazowe,
  • podmioty nieprowadzące działalności gospodarczej (niebędące osobami fizycznymi) zużywające wolne od akcyzy paliwa lotnicze, żeglugowe lub gaz LPG, przy czym osoby fizyczne zużywające gaz LPG do celów grzewczych mogą rejestrować się w CRPA dobrowolnie.
Podmioty zarejestrowane już wcześniej jako podatnicy akcyzy powinny w tym samym terminie zaktualizować zgłoszenia rejestracyjne.
Problem w tym, że na ok. 70 tys. podmiotów zobowiązanych (niektóre źródła eksperckie szacują, że chodzi o jeszcze większe liczby) w CRPA znalazło się niewiele ponad 10,3 tys. Resort finansów zakomunikował w związku z tym 25 czerwca br., że każdy, kto w terminie rozpoczął rejestrację i zakończy ją do końca sierpnia, będzie uważany za podmiot, który dochował terminu.
Trzy kategorie
Na rynku mamy więc obecnie trzy kategorie podmiotów. Pierwsza to zarejestrowani w CRPA, którzy mogą nadal prowadzić swoją działalność gospodarczą na dotychczasowych zasadach i np. kontynuować nieopodatkowane zakupy towarów wolnych od akcyzy. Nawet oni muszą jednak zachować ostrożność. Mateusz Jopek, menedżer w zespole podatku akcyzowego w Deloitte, wskazuje bowiem, że zakres danych zawartych w formularzach rejestracyjnych mógł sprawiać problemy nawet najbardziej doświadczonym ekspertom. – Istnieje więc niebezpieczeństwo, że fiskus zakwestionuje np. nieprawidłowo określony zakres działalności akcyzowej – przestrzega ekspert.
Druga kategoria to podmioty, które rozpoczęły rejestrację i w świetle komunikatu MF powinny ją zakończyć do końca sierpnia br. One są chronione przez wykładnię fiskusa, ale, jak zauważa Mateusz Śliwiński, starszy konsultant w Paczuski Taudul Doradcy Podatkowi, nie jest ona wiążąca, gdyż nie wynika chociażby z objaśnień podatkowych. – Warto więc, aby i takie podmioty zachowały ostrożność w okresie przejściowym – podkreśla ekspert.
Jest też trzecia kategoria podmiotów, czyli te, które mimo kampanii informacyjnej MF nawet nie rozpoczęły rejestracji. One mają najgorzej.
Niektórym wystarczy UPO
Podmioty, które rozpoczęły rejestrację, ale jeszcze jej nie zakończyły, przynajmniej w teorii mogą funkcjonować na dotychczasowych zasadach. – Wystarczające powinno być przedstawienie dostawcy Urzędowego Poświadczenia Odbioru wygenerowanego z Platformy Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych (PUESC), np. po złożeniu formularza WPE0001 „Rejestracja aktualizacja reprezentacji firmy” – wskazuje Mateusz Śliwiński. Dodaje przy tym, że z takiego UPO nie będzie wynikać, że został złożony akurat formularz rejestracji w CRPA, a więc dla sprzedawcy może być to pułapka. Nie ma on bowiem faktycznej możliwości weryfikacji, czy dany nabywca faktycznie zainicjował czynności na PUESC w celu uzyskania wpisu w CRPA, czy też rejestracja reprezentacji miała na celu np. uzyskanie numeru EORI (numer identyfikacyjny stosowany w kontaktach z unijnymi organami celnymi – red.).
Istnienie problemów na rynku potwierdza również Kinga Bączek, starszy konsultant w zespole podatku akcyzowego Deloitte. – Można sobie łatwo wyobrazić sytuację, w której podmiot rozpoczął rejestrację przed końcem czerwca, ale nie zakończy jej przed wrześniem. Wówczas towary dostarczone mu w lipcu i sierpniu powinny być opodatkowane akcyzą, a więc powstaje zaległość w jej płatności. Wydaje się, że z tego właśnie powodu dostawcy niechętnie stosują się do komunikatu MF, bo to na nich mogą odbić się konsekwencje niedochowania terminu na rejestrację do CRPA – tłumaczy ekspertka. Kinga Bączek dodaje, że dostawcy często honorują przesłany im wraz z UPO wniosek o aktualizację danych firmy, wskazujący na konkretne wyroby, dla których nabywca ma prawo korzystać z preferencji akcyzowych. – Nie uznają jednak wniosku o rejestrację osoby fizycznej czy też rejestrację reprezentacji firmy, która ma dopiero umożliwić właściwą rejestrację w CRPA, chociaż wnioski te również zostały wskazane w wyjaśnieniach ministerstwa.
Podsumowując, podmioty, które rozpoczęły rejestrację, napotkały na problemy stricte biznesowe i ich jedynym rozwiązaniem może być jak najszybsze dokończenie procesu rejestracji. To nie musi być łatwe, o czym piszemy w dalszej części artykułu.
Kluczowe daty ©℗
1 lutego 2021 r.– zaczął działać Centralny Rejestr Podmiotów Akcyzowych
30 czerwca 2021 r. – termin na zarejestrowanie podmiotu w CRPA, a w świetle komunikatu MF – na rozpoczęcie procedury rejestracyjnej
31 sierpnia 2021 r.
– do tego dnia powinna być zakończona rozpoczęta przed 1 lipca 2021 r. rejestracja podmiotu w CRPA, aby można było uznać, że termin na dokonanie rejestracji został zachowany,
– do tego dnia mogą nadal prowadzić działalność gospodarczą w akcyzie na podstawie otrzymanego dokumentu UPO podmioty, które do 30 czerwca 2021 r. rozpoczęły proces rejestracji dotyczący uzupełnienia zgłoszenia rejestracyjnego AKC-R i nie są zarejestrowane w CRPA.
Co mogą zrobić ci, którzy ignorowali swoje obowiązki
Firmy, które nie rozpoczęły rejestracji w terminie, nie przedstawią swoim dostawcom niezbędnych dokumentów, a więc powinny kupować wyroby akcyzowe z doliczonym podatkiem. Część dostawców, obawiając się sankcji podatkowych i karnoskarbowych, które czekałyby za sprzedaż bez daniny, opublikowała już odpowiednie ostrzeżenia. Przykładem jest firma GASPOL, która zastrzegła, że „nie będzie w stanie wywiązywać się z umownego zobowiązania dotyczącego zapewnienia ciągłości dostaw gazu u klientów rozliczających się na podstawie wskazań gazomierza. Spółka nie będzie też odpowiadać za skutki związane z brakiem dostaw gazu z wyżej wymienionego powodu. Dostawy gazu będą wznowione po otrzymaniu dokumentu potwierdzającego prawidłową rejestrację lub aktualizację rejestracji w CRPA”.
Jak więc powinien postąpić podmiot niezarejestrowany (taki, który nawet nie rozpoczął rejestracji) albo taki, który nie zaktualizował swoich danych w terminie? – Należy jak najszybciej dopełnić zaległych obowiązków, zapłacić zaległość akcyzową oraz równolegle złożyć czynny żal, który uchroni dostawcę lub nabywcę przed konsekwencjami z kodeksu karnego skarbowego. Problem dotyczy bowiem zarówno dostawców, jak i nabywców, którzy mogą znaleźć się w posiadaniu wyrobów akcyzowych, od których nie został uiszczony należny podatek – tłumaczy Mateusz Jopek. Ekspert przestrzega, że problemem praktycznym, który jest związany ze składaniem czynnego żalu, będzie jego forma. – Wiele podmiotów zastanawia się, jak dołączyć taki dokument do innych składanych w formie elektronicznej. W praktyce jest na to kilka sposobów. Można wysłać zwykłe papierowe pismo na adres poznańskiej IAS bądź złożyć stosowne zawiadomienie za pomocą platformy e-PUAP lub dołączyć dokument podpisany elektronicznie do odpowiedniego formularza elektronicznego, np. na PUESC.
Dlaczego cały proces trwa tak długo
Przypomnijmy, że rejestracja w CRPA jest kilkuetapowa i wymaga:
1) założenia konta na PUESC przez osobę fizyczną (właściciela, pracownika lub pełnomocnika podmiotu),
2) rejestracji reprezentacji podmiotu na PUESC, aby uzyskać możliwość aktualizacji danych podmiotu,
3) rejestracji firmy w CRPA lub aktualizacji jej danych, aby została zarejestrowana w CRPA.
Aby rozpocząć rejestrację, trzeba złożyć przez PUESC do dyrektora poznańskiej IAS odpowiedni wniosek i czekać na otrzymanie UPO. W zależności od zakresu wcześniejszej rejestracji na PUESC wnioskami, które wykorzystuje się przy rejestracji podmiotu w CRPA, mogą być:
– WRR0001 Rejestracja danych osoby,
– WPE0001 Rejestracja aktualizacja reprezentacji firmy,
– WRP0001 Rejestracja danych firmy,
– WRP0002 Aktualizacja danych firmy.
Zdaniem Mateusza Śliwińskiego wyjściowym błędem było wymaganie uzupełnienia dotychczasowych rejestracji akcyzowych o dane, które i tak fiskus już miał. W pozostałych przypadkach problemy były najprzeróżniejsze. Upoważnienie danego pracownika spółki, aby mógł działać na PUESC i dokonać wpisu w CRPA, wymagało np. załączenia pełnomocnictwa i opłaty skarbowej. Pełnomocnictwo było wysyłane do poznańskiej IAS, gdzie osobny dział dokonywał jego weryfikacji, a osobny rejestrował reprezentację. Proces nawet mimo dużego zaangażowania pracowników mógł się niestety wydłużać. – Nie jest też tajemnicą, że formularz wpisu do CRPA na PUESC wykraczał zakresem poza przepisy, które np. wprost nie nakazują przypisywania ilości czy kodu CN np. zużywanego gazu w zwolnieniu dla danej lokalizacji – mówi Mateusz Śliwiński.