Orzeczenie. Nieodpłatna transakcja kontrolowana to nie warunki rynkowe

Nieodpłatne poręczenia spłaty kredytu przez podmiot powiązany to nie są warunki rynkowe, jakie ustaliłyby między sobą podmioty ze sobą niepowiązane – orzekł Naczelny Sąd Administracyjny

Spór toczył się o to, czy spółka mogła wskazać cenę transferową na poziomie 0 zł i czy tak ustalona cena odpowiadała wartości rynkowej transakcji zgodnie z art. 11c ust. 1 ustawy o CIT. Ten przepis stanowi, że podmioty powiązane są obowiązane ustalać ceny transferowe na warunkach, które ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane.

Nieodpłatne poręczenie

Chodziło o polską spółkę celową, która została powołana przez grupę podmiotów powiązanych (kapitałowo i osobowo) do wybudowania wielofunkcyjnego centrum hotelowo-biurowego, a następnie prowadzenia działalności w zakresie wynajmu i zarządzania własnymi oraz dzierżawionymi nieruchomościami.

Działalność całej grupy polega głównie na świadczeniu usług deweloperskich, budowlanych, a także finansowych – w formie udzielania pożyczek powiązanym podmiotom.

Prowadzone przez polską spółkę przedsięwzięcie wymagało zaciągnięcia wysokich kredytów bankowych i pożyczek, wielokrotnie przekraczających jej majątek. Na żądanie banku uzyskała ona od wspólników jednej z powiązanych spółek (z grupy) poręczenie spłaty zaciągniętych przez nią zobowiązań finansowych. Poręczenie było nieodpłatne.

Poręczyciele nie mieli wystarczającego majątku, z którego mogliby pokryć ewentualne roszczenia kredytodawcy, gdyby spółka nie spłacała kredytu. Dlatego poręczenie to przybrało formę zastawu na wkładach, które poręczyciele sami wcześniej wnieśli do spółki.

Cena równa zero złotych

W związku z uzyskaniem nieodpłatnego poręczenia spółka sporządziła dokumentację cen transferowych, złożyła oświadczenie o jej sporządzeniu oraz informację o cenach transferowych za rok podatkowy.

Uważała jednak, że prawidłowo ustalona cena transferowa wyniosła w tych okolicznościach 0 zł. Tłumaczyła, że sama nie ma żadnej materialnej korzyści z tytułu uzyskanego poręczenia, a poręczyciele nie ponieśli żadnego uszczerbku majątkowego z powodu udzielenia jej tego zabezpieczenia.

Podkreślała, że poręczenie nie wiąże się z ponoszeniem kosztów, bo zaszkodziłoby to interesom grupy jako całości. Nie wykracza więc poza zakres tzw. ukrytego wsparcia. Jest tylko pisemnym potwierdzeniem tego, że grupa podmiotów powiązanych nie pozwoli np. na upadłość danej spółki albo że zobowiąże się do wykonania usługi w terminie – argumentowała.

Stanowisko dyrektora KIS

Nie zgodził się z nią dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej. W interpretacji z 18 czerwca 2021 r. (sygn. 0111-KDIB2-1.4010. 151.2021.1.AR) wyjaśnił, że ceną transferową w rozumieniu art. 11a ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT jest nie tylko wartość danej transakcji wyrażona w cenie czy wynagrodzeniu, lecz całościowy rezultat finansowy działania o charakterze gospodarczym, ustalony lub narzucony w wyniku istniejących powiązań w grupie.

Brak wynagrodzenia za udzielenie poręczenia spłaty kredytu nie jest sytuacją, która mogłaby wystąpić pomiędzy podmiotami nienależącymi do grupy spółek – stwierdził dyrektor KIS. Dlatego nie zgodził się na określenie ceny transakcji na poziomie 0 zł. Uznał, że nie jest to wartość, jaką ustaliłyby miedzy sobą podmioty niepowiązane.

Co na to sądy administracyjne

Tę interpretację uchylił WSA w Szczecinie (I SA/Sz 673/21). Stwierdził, że dyrektor KIS nie ustalił dokładnie, czy warunki nieodpłatnie udzielonego spółce poręczenia są w rzeczywistości korzystniejsze i odbiegające od tych stosowanych przez podmioty niepowiązane. Co za tym idzie, dyrektor KIS nie mógł prawidłowo ocenić określonej przez spółkę ceny transferowej – uznał sąd.

WSA podkreślił, że ze względu na istotę postępowania interpretacyjnego nie może zastępować i wyręczać organu w udzielaniu prawidłowej interpretacji. „Sąd nie jest władny dokonywać interpretacji za organ interpretacyjny, a jedynie jest obowiązany wytknąć ewentualny błąd proceduralny lub błąd wykładni, który doprowadził ten organ do zajęcia stanowiska niezgodnego z prawem” – stwierdził WSA.

Jego wyrok uchylił z kolei sąd kasacyjny.

– Otrzymanie od podmiotu powiązanego nieodpłatnego świadczenia wykazanego jako przychód w wysokości 0 zł nie stanowi ceny transferowej, którą zgodnie z art. 11c ust. 1 ustawy CIT na tych samych warunkach ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane – uzasadnił sędzia NSA Maciej Jaśniewicz.

Podkreślił, że brak standardowo ustalanego wynagrodzenia za poręczenie spłaty kredytu oznacza niewątpliwie dla spółki korzyść finansową z nieodpłatnego świadczenia. To nie są warunki rynkowe, jakie ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane – orzekł. ©℗

Współpraca Katarzyna Jędrzejewska

orzecznictwo