Proponowany w Polskim Ładzie minimalny podatek dochodowy to nie pierwsze tego typu rozwiązanie. Od kilku już lat funkcjonuje podatek od przychodów z budynków, którego wprowadzenie miało zasadniczo ten sam cel – ściągnąć daninę od firm, które unikają opodatkowania.

Nowym minimalnym podatkiem dochodowym mają być objęci tylko podatnicy CIT, w odróżnieniu od podatku od przychodów z budynków, który płacą zarówno podatnicy PIT, jak i CIT (przy czym obecnie, na czas pandemii, obowiązuje zwolnienie z tej daniny).
W obu przypadkach celem – jak wynika z zapewnień ustawodawcy – nie ma być nakładanie nowych obciążeń, lecz uszczelnienie systemu podatkowego. Stąd ta sama konstrukcja, zakładająca odliczanie daniny od należnego CIT (minimalny podatek dochodowy) lub CIT i PIT (podatek od przychodów z budynków).
Podatek minimalny ominie niektóre spółki Skarbu Państwa
Podatek minimalny ominie niektóre spółki Skarbu Państwa

Zobacz również
Obie daniny nie będą się natomiast wykluczać. Może być więc tak, że spółka (podatnik CIT) zapłaci jedną i drugą.
W obu przypadkach rząd wychodzi z tego samego założenia – jeżeli firma nie unika opodatkowania, to minimalny podatek pozostaje dla niej neutralny. Nie ma więc mowy o podwójnym opodatkowaniu, a jedynie o zagwarantowaniu Skarbowi Państwa należnych wpływów, choćby w minimalnym zakresie.
Pomniejszany o CIT…
Przesłana do Sejmu rządowa autopoprawka do Polskiego Ładu zakłada, że kwota minimalnego podatku dochodowego będzie pomniejszana o należny za ten sam rok CIT (obliczony na ogólnych zasadach, zgodnie z art. 19 ustawy o CIT).
Projektowany przepis (art. 24ca ust. 11a) brzmi następująco: „Podatnicy są obowiązani wpłacić na rachunek urzędu skarbowego należny minimalny podatek dochodowy w terminie, o którym mowa w art. 27 ust. 1, przy czym kwotę minimalnego podatku dochodowego podlegającą wpłacie pomniejsza się o należny za ten sam rok podatkowy podatek obliczony zgodnie z art. 19”.
Nie przewidziano możliwości odliczeń w trakcie roku podatkowego, a to z tej przyczyny, że minimalny podatek dochodowy ma być podatkiem rocznym, wykazywanym i regulowanym dopiero po zakończeniu roku.
Uzasadnienie rządowej autopoprawki jest następujące: „Dodawany ust. 11a w art. 24ca ustawy o CIT ma na celu jednoznaczne określenie sposobu postępowania w sytuacji, gdy za dany rok podatkowy u podatnika wystąpi do zapłaty zarówno minimalny podatek dochodowy, jak i podatek obliczony zgodnie z art. 19 ustawy o CIT. We wspomnianych okolicznościach minimalny podatek dochodowy podlegać będzie wpłacie na rachunek urzędu skarbowego po pomniejszeniu o wartość klasycznego CIT. Mamy tu zatem do czynienia ze swoistą kompensatą obydwu danin, co wyklucza podwójne obciążenie tą samą kwotą z tytułu podatku dochodowego”.
…i odliczany od CIT w trzech latach
Jeżeli po takiej kompensacie okaże się, że firma ma jednak zapłacić minimalny podatek dochodowy, to kwotę zapłaconej daniny będzie odliczać od CIT w rocznym zeznaniu składanym za kolejne 3 lata podatkowe, następujące bezpośrednio po roku, w którym wpłaciła minimalny podatek dochodowy.
Projektowany przepis (art. 24ca ust. 12) brzmi następująco: „Kwotę zapłaconego za dany rok podatkowy minimalnego podatku dochodowego odlicza się od podatku obliczonego zgodnie z art. 19. Odliczenia dokonuje się w zeznaniu, o którym mowa w art. 27 ust. 1, za kolejno następujące po sobie 3 lata podatkowe następujące bezpośrednio po roku, w którym podatnik wpłacił minimalny podatek dochodowy”.
Tu uzasadnienie jest następujące: „minimalny podatek dochodowy oraz podatek obliczony zgodnie z art. 19 ustawy o CIT mogą w pewnym zakresie obciążać ten sam dochód i w konsekwencji prowadzić do podwójnego opodatkowania. Wprowadzenie mechanizmu odliczenia pozwoli wyeliminować tę sytuację”.
Od zaliczki i z możliwością zwrotu
Przypomnijmy, że w podatku od przychodu z budynków przyjęto nieco inne rozwiązanie, mające również na celu zapobieganie podwójnemu opodatkowaniu. Danina ta jest miesięczna, w związku z czym kwotę zapłaconą za dany miesiąc odlicza się już od zaliczki na PIT lub CIT. Podatnicy mogą w ogóle nie wpłacać podatku od przychodów z budynków, jeżeli jest on niższy od zaliczki na PIT lub CIT za dany miesiąc.
Natomiast kwotę zapłaconego i nieodliczonego w roku podatkowym podatku od przychodów z budynków odlicza się od PIT lub CIT w zeznaniu rocznym.
Ponadto, wskutek zastrzeżeń Komisji Europejskiej, wprowadzono możliwość zwrotu przez urząd skarbowy kwoty podatku od przychodów z budynków, gdy ta nie została odliczona od CIT lub PIT. Warunkiem jest jednak, aby organ podatkowy stwierdził, że wysokość zobowiązania podatkowego lub straty w złożonym zeznaniu podatkowym oraz podatku od przychodów z budynków są prawidłowe. W tym celu fiskus ma w szczególności badać, czy przychody i koszty (w tym zwłaszcza koszty finansowania dłużnego poniesione w związku z nabyciem lub wytworzeniem budynku) zostały ustalone na warunkach rynkowych.
Zamiast zwrotu odliczanie
W projektowanym minimalnym podatku dochodowym nie ma analogicznego rozwiązania, które pozwalałoby ubiegać się o zwrot podatku. Jest inne – wspomniane już odliczanie zapłaconego podatku minimalnego od CIT przez kolejne 3 lata podatkowe.
Minimalny dochodowy
Przypomnijmy, że podatkiem od dużych korporacji, jak nazywa go rząd, mają być objęte od 1 stycznia 2022 r. spółki i grupy kapitałowe, które w danym roku poniosły stratę ze źródła przychodu innego niż zyski kapitałowe albo u których udział dochodów w przychodach wyniósł nie więcej niż 1 proc. Podatek ma wynosić 10 proc., a w podstawie opodatkowania znajdą się:
■ 4 proc. wartości przychodów ze źródła przychodów innych niż z zysków kapitałowych;
■ poniesione na rzecz podmiotów powiązanych koszty finansowania dłużnego w części przewyższającej 30 proc. podatkowej EBITDA,
■ poniesione na rzecz podmiotów powiązanych (lub podmiotów z tzw. rajów podatkowych) koszty nabycia określonych usług lub praw niematerialnych, jeśli ich wartość przekroczy 3 mln zł oraz 5 proc. podatkowej EBITDA,
■ odroczony podatek dochodowy skutkujący zwiększeniem zysku brutto/zmniejszeniem straty netto.
Rządowy projekt zakłada, że nowej daniny nie zapłacą spółki, których wszyscy wspólnicy są osobami fizycznymi, a spółka nie posiada udziałów w innych podmiotach. Minimalnym podatkiem przychodowym nie zostaną też objęte: firmy z branży finansowej, spółki działające nie dłużej niż 3 lata oraz firmy, które rok do roku zanotowały co najmniej 30 proc. straty.
Od przychodów z budynków
Podobny cel – przeciwdziałanie unikaniu opodatkowania – przyświecał ustawodawcy przy wprowadzaniu podatku od przychodów z budynków komercyjnych (art. 24b ustawy o CIT i art. 30g ustawy o PIT). Od 2018 r. daniną tą – zwaną wówczas również podatkiem minimalnym – byli objęci właściciele budynków handlowo-usługowych oraz biurowców. Rok później jednak, wskutek zastrzeżeń Komisji Europejskiej, danina zmieniła nazwę i zaczęła być pobierana tylko od budynków oddanych w najem, dzierżawę lub na podstawie innej umowy o podobnym charakterze (gdy do używania jest oddane co najmniej 5 proc. całkowitej powierzchni użytkowej). Zarazem jednak podatkiem objęto również hotele, akademiki, magazyny i inne budynki niebędące galeriami handlowymi ani biurowcami.
Wysokość podatku wynosi 0,035 proc. za każdy miesiąc, przy czym podstawą opodatkowania nie jest rzeczywisty przychód z najmu czy dzierżawy, lecz ustalona na pierwszy dzień każdego miesiąca wartość początkowa budynków. Kwota wolna od podatku to 10 mln zł. Podatek płacą więc podatnicy CIT i PIT, którzy oddają do używania w całości lub części budynki o łącznej wartości przekraczającej 10 mln zł.