Wyegzekwowanie częściowej spłaty długu uprawnia do potrącenia kosztów w tej samej wysokości.
Grzegorz Maślanko radca prawny, partner w Grant Thornton / DGP
Taka korzystna dla podatników zmiana wynika z nowelizacji z 23 października 2018 r. ustaw o PIT, CIT, ordynacji podatkowej (Dz.U. poz. 2193). Obowiązujące od 1 stycznia 2019 r. przepisy mówią, że koszty nabycia wierzytelności (także kupowanych w pakietach obejmujących co najmniej 100 sztuk) potrąca się w okresie rozliczeniowym, w którym osiągnięty został przychód z nich, do wysokości tego przychodu. To oznacza, że dochód i podatek pojawią się dopiero wtedy, gdy podatnik zacznie realnie zarabiać na odkupionej należności.

Przed zmianą

Do końca 2018 r. wydatek na ten cel był ujmowany w całości w kosztach nabywcy dopiero w momencie uzyskania zapłaty całej nominalnej wartości długu. W przypadku częściowej zapłaty wydatek ten był kosztem proporcjonalnie do osiągniętego przychodu.
Jeśli firma kupiła należności w pakiecie, to musiała ustalać koszty, stosując proporcję nominalnej wartości danej wierzytelności do nominału całego pakietu.

Od 2019 r.

Wydatki na nabycie wierzytelności mogą być zaliczane do kosztów uzyskania przychodów w kwocie uzyskanych z tego tytułu przychodów. Koszty te zalicza się do momentu zrównania się przychodu ze spłaty wierzytelności z kwotą poniesioną na nabycie tych należności.
Jeśli zostały one nabyte w pakiecie (co najmniej 100), to spłata każdej z nich będzie zaliczana na cenę pakietu.
Przykład 1
Podatnik nabył wierzytelność o wartości nominalnej 10 tys. zł, płacąc 2,5 tys. zł. Ostatecznie udaje mu się wyegzekwować tylko 2 tys. zł.
Działania podatnika Do końca 2018 r. Od 2019 r.
Najpierw egzekwuje 500 zł (czyli 5 proc. nominalnej wartości wierzytelności) Przychód = 500 zł Koszt = 125 zł (5 proc. z 2,5 tys.) Dochód = 375 zł Przychód = 500 zł Koszt = 500 zł Dochód = 0 zł
Udaje mu się wyegzekwować jeszcze 1,5 tys. zł (czyli 15 proc. nominalnej wartości wierzytelności) Przychód = 1,5 tys. zł Koszt = 375 zł (15 proc. z 2,5 tys. zł) Dochód = 1125 zł Przychód = 1,5 tys. zł Koszt = 1,5 tys. zł Dochód = 0
Razem Przychody = 2 tys. zł Koszty = 500 zł Dochody = 1,5 tys. zł Przychód = 2 tys. zł Koszty = 2 tys. zł Dochody = 0 zł
Przykład 2
Podatnik nabył wierzytelność o wartości nominalnej 10 tys. zł płacąc 5 tys. zł. Ostatecznie udało mu się wyegzekwować całą kwotę nominalną.
Działania podatnika Do końca 2018 r. Od 2019 r.
Najpierw wyegzekwował 1 tys. zł (czyli 10 proc. wartości nominalnej wierzytelności) Przychód = 1 tys. zł Koszt = 500 zł (10 proc. z 5 tys. zł) Dochód = 500 zł Przychód = 1 tys. zł Koszt = 1 tys. zł Dochód = 0 zł
Udaje się mu wyegzekwować kolejne 5 tys. zł (czyli 50 proc. wartości nominalnej wierzytelności) Przychód = 5 tys. zł Koszt = 2,5 tys. zł (50 proc. z 5 tys. zł) Dochód = 2,5 tys. zł Przychód = 5 tys. zł Koszt = 4 tys. zł (do wysokości kosztów nabycia) Dochód = 1 tys. zł
Później odzyskał jeszcze 4 tys. zł (czyli 40 proc. wartości nominalnej wierzytelności) Przychód = 4 tys. zł Koszt = 2 tys. zł (40 proc. z 5 tys. zł) Dochód = 2 tys. zł Przychód = 4 tys. zł Koszt = 0 zł Dochód = 4 tys. zł
Razem Przychody = 10 tys. zł Koszty = 5 tys. zł Dochody = 5 tys. zł Przychód = 10 tys. zł Koszty = 5 tys. zł Dochody = 5 tys. zł

OPINIA

Zasady są wreszcie jasne i korzystne

Zmiana przepisów ma dwa korzystne skutki. Po pierwsze, przepisy jasno określają reguły rozliczania kosztów poniesionych przy obrocie wierzytelnościami. Wcześniej mieliśmy do czynienia z praktyką interpretacyjną, którą można określić łacińską paremią in dubio pro fisco (wątpliwości należy rozstrzygać na korzyść fiskusa). Po drugie, podatnicy nabywający i egzekwujący tzw. trudne wierzytelności nareszcie przestaną tracić z tytułu owej restrykcyjnej wykładni niejasnych przepisów. Rozliczenie kosztów do wysokości osiągniętych przychodów jest wszak zasadą w ustawach o podatkach dochodowych i odpowiada ekonomicznemu sensowi transakcji. Ważne jest też racjonalne uregulowanie kwestii podatkowych skutków transakcji dotyczących pakietów wierzytelności, czego dotychczas brakowało. To zmiana, której należy przyklasnąć.