Tomasz Olkiewicz: Prawo do odliczenia VAT jest jednym z fundamentów konstrukcji VAT. Prawa to powinno być na tyle jasne, aby uczciwi podatnicy mogli z niego w pełni korzystać.
Izba Gospodarcza Metali Nieżelaznych i Recyklingu wystąpiła do Komisji Europejskiej z wnioskiem o wyjaśnienie przepisów dotyczących odliczenia VAT, gdy podatnik działał w dobrej wierze. Co może zrobić komisja z takim wnioskiem?
Jednym z istotnych zadań Komisji Europejskiej jest nadzór nad stosowaniem prawa wspólnotowego we wszystkich państwach UE. Skarga izby stanowi oficjalną formę zwrócenia uwagi Komisji Europejskiej na możliwe naruszenie przepisów w kwestii odliczenia VAT przez podatników działających w dobrej wierze. Na pierwszym etapie komisja analizuje wstępnie skargę i jeśli uzna, że okoliczności w niej opisane wskazują na naruszenie prawa, rozpoczyna postępowanie wyjaśniające. Stroną tego postępowania jest jednak zawsze państwo, a nie Izba Gospodarcza. W pierwszej kolejności komisja zwraca się do państwa członkowskiego o ustosunkowanie się do zarzutów. Jeśli oficjalne stanowisko naszych władz przedstawione Komisji byłoby takie, jak prezentowane przez organy podatkowe w wielu postępowaniach, to znaczy, że polskie przepisy o VAT nie uzależniają prawa do odliczenia od dobrej wiary nabywcy towaru lub usługi. Komisja może wydać w takim przypadku tzw. uzasadnioną opinię.
Co kraj członkowski może zrobić z taką opinią?
Jest to formalne wezwanie państwa członkowskiego do usunięcia naruszenia prawa w określonym terminie. Usunięcie naruszenia może nastąpić albo przez nowelizację przepisów, albo zapewnienie wykładni dotychczasowych przepisów zgodnej z wytycznymi TS UE w kwestii ochrony dobrej wiary. W razie dalszego oporu ze strony naszych władz na tym etapie postępowania Komisja skieruje skargę do trybunału.
Czy odpowiedź Komisji skierowana do izby ma znaczenie dla organów podatkowych?
Sama izba nie jest stroną postępowania. Jeśli jednak Komisja zwróci się do polskiego rządu, to jego stanowisko powinno mieć znaczenie także dla toczących się postępowań podatkowych. Jeśli w oficjalnym piśmie do Komisji rząd wyjaśni, że polskie przepisy przewidują ochronę podatnika VAT działającego w dobrej wierze na zasadach określonych w orzecznictwie unijnym, to trudno sobie wyobrazić, żeby organy podatkowe na użytek toczących się postępowań tej zasady nie przestrzegały.
Nie zakładam, żeby organy państwa zajęły inne stanowisko wobec komisji, a inne wobec obywateli – podatników.
Jak firmy z branży recyklingu, działające w dobrej wierze, mogą dochodzić swoich praw do odliczenia VAT?
Prawo do odliczenia VAT jest jednym z fundamentów konstrukcji VAT. Prawa to powinno być na tyle jasne, aby uczciwi podatnicy mogli z niego w pełni korzystać. Tymczasem analiza doświadczeń pokazuje, że firmy zadają sobie pytanie o sens prowadzenia działalności, skoro działając uczciwie nawet przy zachowaniu szczególnej staranności odmawia się im podstawowych praw. Oczywiście tych praw należy dochodzić w postępowaniach podatkowych między innymi przez konsekwentne domaganie się przeprowadzenia dowodów na okoliczność istnienia dobrej wiary po stronie nabywcy oraz podnoszenie tej okoliczności na każdym etapie postępowania.