Liczba kontroli skarbowych zakończonych decyzją lub korektą deklaracji dokonaną przez podatnika w toku postępowania kontrolnego wzrosła w 2010 roku. Ustalenia podatkowe wyniosły 2,1 mld złotych, z tego prawie połowa dotyczyła VAT
Rozmowa z Andrzejem Parafianowiczem, wiceministrem finansów
Resort finansów podsumował kontrole skarbowe przeprowadzone w 2010 roku. Okazało się, że fiskus od lat ściga te same nadużycia. Nic się tu nie zmienia?
Szczególna uwaga organów kontroli skarbowej skierowana była na wykrywanie przestępczości paliwowej, nadużyć w obrocie złomem, nieujawnianiu przez podatników faktycznych źródeł przychodu, ukrywaniu ich rzeczywistych rozmiarów oraz niezgłaszaniu do opodatkowania prowadzonej działalności gospodarczej. Ponadto ujawniano podmioty uczestniczące w oszustwach karuzelowych, charakteryzujących się wielokrotnym obrotem tym samym towarem, gdzie rzeczywistym celem przeprowadzanych transakcji było bezprawne uzyskiwanie korzyści podatkowych związanych z pozorowanymi transakcjami, w większości wewnątrzwspólnotowymi, w celu wyłudzenia VAT.
Do szczególnie niebezpiecznych dla budżetu zjawisk, które napotykamy, bez względu na kontrolowaną branżę, należy wprowadzanie przez nieuczciwe podmioty do obrotu gospodarczego faktur opisujących fikcyjne zdarzenia gospodarcze, tzw. fikcyjnych faktur, które zostały wystawione wyłącznie w celu wyłudzenia odliczenia podatku naliczonego lub zaliczenia wykazanego w nich wydatku do kosztów uzyskania przychodu.
Czy dużo fałszywych dokumentów trafia do obrotu gospodarczego?
Za dużo. W zeszłym roku kontrola skarbowa ujawniła ponad 84 tys. fikcyjnych faktur na łączną kwotę przekraczającą 3,7 mld zł.
Do tej pory jedno z częstszych nadużyć popełnianych przez podatników polegało na ukrywaniu dochodów. Jest tak nadal czy teraz chętniej już przyznajemy się do wszystkich zarobionych pieniędzy?
Niestety nadal tak jest. Skalę nadużyć można zobrazować choćby na jednym przykładzie. Pomoc uzyskana w biurach maklerskich oraz bankach pozwoliła ustalić faktyczną wysokość środków ulokowanych przez nieuczciwego podatnika na Giełdzie Papierów Wartościowych. Nie potrafił on wskazać źródeł pochodzenia tych środków. W rezultacie organ kontroli skarbowej wydał decyzję, w której ustalił zobowiązanie w zryczałtowanym podatku dochodowym od osób fizycznych na kwotę ponad 8,7 mln zł.
Szczególnie często mówi się ostatnio o nadużyciach w handlu internetowym. Czy wyniki kontroli to potwierdzają?
Bardzo często osoby zajmujące się e-handlem nie rejestrują działalności gospodarczej i nie odprowadzają należnych podatków. Tu też można posłużyć się przykładem z naszego podsumowania. Kontrola skarbowa u podatnika prowadzącego działalność za pośrednictwem internetu stwierdziła, że przez 4 lata dokonał sprzedaży na aukcjach ok. 2,4 tys. sztuk sprzętu elektronicznego o łącznej wartości 1,5 mln zł. Człowiek ten zapomniał jednak o zarejestrowaniu działalności gospodarczej oraz o obowiązku deklarowania i odprowadzania należnych podatków. W wyniku przeprowadzonych kontroli zostały wydane decyzje na łączną kwotę ponad 0,6 mln zł. Podobnych przykładów jest sporo.
Jakie wyniki osiągnęła kontrola skarbowa w 2010 roku?
W 2010 roku urzędy kontroli skarbowej przeprowadziły 10 075 kontroli. W ramach tych kontroli przeprowadzono 15 137 czynności sprawdzających dokumenty u kontrahentów kontrolowanych podatników oraz 3011 przesłuchań. W celu uzyskania lub weryfikacji dowodów zgromadzonych w toku kontroli 3690 razy wystąpiono do instytucji finansowych o udzielenie informacji stanowiących tajemnicę bankową.
Dochodziło do zabezpieczenia majątku podatników?
Tak. W uzasadnionych przypadkach organy kontroli skarbowej wnioskowały do urzędów skarbowych o zabezpieczenie majątku oszustów podatkowych na poczet przyszłych zobowiązań w łącznej wysokości 755 mln zł.
I co z tego ma budżet?
Ustalenia podatkowe wyniosły 2,1 mld zł, w tym ustalenia, dla których wydano decyzje, stanowiły kwotę ponad 1,9 mld zł.
Które podatki miały w tej kwocie największy udział?
Jak zawsze wśród ustaleń podatkowych prym wiedzie VAT, który stanowił 46,5 proc. całości, kolejne to podatek akcyzowy 22,7 proc., podatek dochodowy od osób fizycznych – 14,7 proc. i podatek dochodowy od osób prawnych – 11,1 proc.
Podatnicy korzystali z możliwości autokorekty?
Owszem. Podatnicy na skutek przeprowadzonych postępowań kontrolnych złożyli korekty deklaracji w łącznej kwocie ponad 202 mln zł. Organy kontroli skarbowej wydały również decyzje zmniejszające deklarowaną przez podatników stratę o kwotę ponad 224 mln zł.
Skoro jest tak dobrze, to skąd ta poprawa wyników?
W 2010 roku kontrola skarbowa położyła większy nacisk na etap poprzedzający czynności kontrolne. Coraz powszechniejsze stosowanie analitycznych narzędzi informatycznych w toku planowania postępowań kontrolnych pozwoliło zwiększyć trafność selekcjonowania podmiotów, w których zachodzi zwiększone ryzyko wystąpienia nieprawidłowości. Takie podejście pozwoliło uniknąć częstych kontroli uczciwych podatników, u których nie stwierdza się nieprawidłowości lub stwierdza niewielkie. Kontrola skarbowa mogła skupić się na podmiotach, których celem działania są nadużycia podatkowe. To bardzo często podmioty, które tworzone są już w celu popełniania przestępstw skarbowych na dużą skalę.
Jakie priorytety będzie miała kontrola skarbowa w tym roku? Kto powinien obawiać się wizyty inspektorów skarbowych?
Stale monitorujemy rynek i udoskonalamy metody typowania podmiotów do kontroli. Z roku na rok mamy też sprawniejsze i nowocześniejsze komórki analityczne, które obejmują swoim zakresem zainteresowania coraz większy obszar aktywności gospodarczej wszelkiego rodzaju podmiotów. Dlatego też chcę to podkreślić, że każdego podatnika naruszającego przepisy podatkowe wcześniej czy później czeka spotkanie z inspektorem kontroli skarbowej. Natomiast od strony formalnej można powiedzieć, że merytoryczne zadania urzędów kontroli skarbowej w 2011 r. stanowią w znacznej części kontynuację zadań realizowanych w latach poprzednich.
W kręgu zwiększonego zainteresowania kontroli skarbowej znajdą się takie zagadnienia, jak rzetelność deklarowanych podstaw opodatkowania ze szczególnym uwzględnieniem podatku akcyzowego, głównie w obrocie paliwami płynnymi, VAT w obrocie krajowym i wewnątrzwspólnotowym, nie- zgłoszona do opodatkowania działalność gospodarcza, nieujawnione źródła przychodu, handel w internecie, a także wykorzystanie środków publicznych oraz gospodarowanie mieniem Skarbu Państwa.
W mojej ocenie współczesna przestępczość podatkowa wymaga również położenia nacisku na współdziałanie z innymi organami w zakresie wykrywania i zwalczania nieprawidłowości należących do zakresu kontroli skarbowej oraz na współpracę z instytucjami UE oraz państwami trzecimi. Dlatego również w ramach tej współpracy zatoczymy w tym roku szerokie kręgi kontroli skarbowej.