Rozmawiamy z KRZYSZTOFEM SACHSEM, partnerem w Ernst & Young - Ostatnia nowelizacja ustawy o VAT doprowadziła do opodatkowania tym podatkiem aportów. Podatnicy mają jednak duże problemy z właściwym rozliczaniem tych transakcji. Ustawodawca powinien doprecyzować przepisy w tym zakresie.
ROZMOWA
Ostatnio do redakcji GP zgłasza się wielu czytelników, którzy wskazują na problemy z rozliczaniem pod kątem VAT aportów. Skąd te kłopoty?
– Aport jest bardzo specyficzną instytucją prawa handlowego, której konstrukcja nie uwzględniała nigdy rozliczeń z tytułu VAT. Dotychczas, dzięki zwolnieniu aportów z opodatkowania, te dwa światy nigdy się ze sobą nie zderzyły. Po ostatniej nowelizacji rozporządzenia o VAT, nakazującej traktowanie aportów jak każdej innej dostawy towarów, pojawiło się sporo pytań dotyczących zasad rozliczania podatku z tego tytułu. Pewne kwestie już zostały rozstrzygnięte.
Jakie kwestie zostały rozstrzygnięte?
– Ministerstwo Finansów wydało interpretację ogólną, w której wyjaśniło niektóre kwestie, niestety, głównie rzeczy oczywiste. MF potwierdziło, że skoro aport jest czynnością opodatkowaną, to trzeba wystawić fakturę. Jeśli towar będący przedmiotem aportu nie korzysta ze zwolnienia, zastosowanie będzie miała stawka właściwa dla danego towaru. Jednak resort finansów nie pogłębił problemu aportu, pominął chociażby kwestię momentu powstania obowiązku podatkowego przy aporcie nieruchomości.
Skoro aport ma być opodatkowany VAT, to jak np. powinien wyglądać akt notarialny z uchwałą wspólników o podniesieniu kapitału spółki?
– To jedna z tych wątpliwości, których jeszcze nie rozstrzygnięto. Nie wiadomo np., czy kwota w akcie powinna być podawana brutto czy netto. Nie wiadomo też, jak powinno wyglądać dalsze rozliczenie z tytułu VAT zapłaconego przez wspólnika z tytułu aportu. Załóżmy, że wspólnik wpłaca VAT, a aportobiorca go odzyskuje. Powstaje pytanie, czy aportobiorca ma obowiązek oddać ten odzyskany VAT aportodawcy? Jeśli tak, to czy takie zobowiązanie powinno wynikać z umowy spółki lub uchwały o podniesieniu kapitału? Czy wspólnicy mogą postanowić, że odzyskany VAT pozostanie w dyspozycji spółki? Jeśli tak, to czy kapitał spółki powinien być podniesiony o kwotę brutto? Jeśli decyzja o zwrocie lub braku zwrotu VAT wspólnikom miałaby wpływać na wysokość kapitału spółki, to co zrobić w przypadku częściowego odliczenia VAT, którego ostateczna wysokość może być znana nawet po latach?



Czy MF powinno wydać interpretację rozstrzygającą te wątpliwości?
– Problem w tym, że odpowiedź na te pytania niekoniecznie leży w kompetencjach resortu finansów. Są pytania o sposób dostosowania praktyki prawa handlowego do zmienionych regulacji podatkowych. Zabrakło wcześniejszej komunikacji pomiędzy MF i instytucjami zajmującymi się prawem handlowym, aby odpowiedzi na te pytania były znane zanim nowe przepisy weszły w życie.
Czy w tej sytuacji wszystkie aporty muszą być teraz opodatkowane VAT?
– W stosunku do aportów działają wszystkie normalne regulacje VAT. A zatem opodatkowane mogą być tylko te aporty, które są dokonywane przez podatnika VAT w ramach jego działalności gospodarczej – notabene interpretacja tego pojęcia w stosunku do aportów może budzić sporo wątpliwości. Nie będą też opodatkowane aporty, których przedmiotem jest przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część. Poza tym pomimo zniesienia generalnego zwolnienia dla aportów, w wielu przypadkach zwolnienie może mieć nadal zastosowanie, o ile wynika w innych przepisów – choćby w przypadku nieruchomości czy towarów używanych. Sądzę, że w tych przypadkach aporty będą nadal dokonywane tak jak dotychczas, jednak w przypadku, kiedy naliczenie VAT będzie nieuniknione, wspólnicy spółki muszą dokładnie przemyśleć konsekwencje.
Podsumowując: czy rozliczenia VAT aportów wymagają zmiany przepisów?
– Prawdopodobnie tak. Niewykluczone, że konieczne będą też odpowiednie zmiany w kodeksie spółek handlowych, aby uwzględnić obowiązki stron z tytułu rozliczenia VAT od aportów. Na pewno natomiast potrzebujemy szybkiego wypracowania stanowiska doktryny w tym zakresie.
KRZYSZTOF SACHS
partner w Ernst & Young