Rozmawiamy z JERZYM MARTINIM i ZBIGNIEWEM LIPTAKIEM z Baker & McKenzie, reprezentującymi spółkę Magoora - Po wyroku WSA w Krakowie w sprawie spółki Magoora podatnicy mogą odliczać VAT przy nabyciu wszelkiego typu pojazdów samochodowych, a także paliwa do ich napędu, jeśli auta związane są z prowadzoną działalnością gospodarczą.
ROZMOWA
● Wojewódzki Sąd Administracyjny w Krakowie 3 kwietnia 2009 r. wydał wyrok w sprawie spółki Magoora (sygn. akt I SA/Kr 147/09). Co dokładnie wynika z orzeczenia sądu?
- Zdaniem sądu ze względu na niezgodność art. 88 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT z prawem wspólnotowym (które potwierdził Europejski Trybunał Sprawiedliwości) przepis ten nie może być stosowany w żadnym przypadku. Zasadniczym argumentem sądu była konieczność zachowania porządku konstytucyjnego, czyli również poszanowanie zasady państwa prawnego. Sprzeczne z tym - zdaniem sądu - byłoby wybiórcze stosowanie art. 88 ust. 1 pkt 3 ustawy o VAT - jedynie w przypadkach braku naruszenia klauzuli stałości i powstrzymywanie się od jego stosowania w przypadku naruszenia prawa wspólnotowego. Sąd przyjął więc zasadę zero-jedynkową - albo przepis może być stosowany w całości, albo w ogóle. Zatem w ocenie WSA w Krakowie, podatnik na podstawie art. 17 ust. 2 VI Dyrektywy posiada pełne prawo do odliczenia podatku naliczonego zawartego w zakupach paliwa do samochodu - niezależnie od typu samochodu, jego rozmiarów, ładowności lub tonażu. Jedynym warunkiem uprawniającym do odliczania podatku naliczonego zawartego w zakupach paliwa jest wykorzystywanie samochodu, z którym związane są zakupy paliwa, do działalności opodatkowanej podatkiem od towarów i usług.
● To dość liberalne rozstrzygnięcie.
- Faktycznie rozstrzygnięcie jest bardzo korzystne z punktu widzenia podatników.
● Jakich korzyści mogą się spodziewać podatnicy?
- Proszę pamiętać, że orzeczenie sądu krakowskiego jest wciąż nieprawomocne, jak również dotyczy pojedynczego podatnika. Praktyczne konsekwencje w dużej mierze zależą od tego, jakie podejście co do skutków wyroku ETS ostatecznie znajdzie zastosowanie w orzecznictwie sądów administracyjnych. Jeśli będzie to stanowisko WSA w Krakowie, to skutki będą jeszcze bardziej dalekosiężne niż obserwowany obecnie powrót na polskie drogi samochodów - kratek i samochodów spełniających wzór Lisaka. Przede wszystkim na podstawie takiego stanowiska podatnicy będą mogli odliczać VAT przy nabyciu wszelkiego typu pojazdów samochodowych, a także paliwa do ich napędu. Dodatkowo byliby uprawnieni do odzyskania pełnej kwoty podatku nieodliczonego w przeszłości zarówno związanego z nabyciem samochodu, jak i paliwa do jego napędu. Jeśli natomiast w sądach administracyjnych przeważy opcja mniej liberalna, podatnicy nabędą prawo do odliczenia podatku naliczonego związanego z nabyciem samochodów, które spełniały w przeszłości kryteria do pełnego odliczenia podatku (tzw. kratki i spełniające tzw. wzór Lisaka), a także paliwa do ich napędu. Opcja ta oznaczać będzie powrót na polskie ulice tzw. samochodów kratek. Dodatkowo podatnicy będą uprawnieni do odzyskania nieodliczonego VAT związanego z takimi samochodami z okresów przeszłych.
● Ale resort finansów zapowiada ograniczenie zwrotów VAT.
- To prawda. Pojawiają się informacje, że Ministerstwo Finansów próbuje zmniejszyć skutek orzeczenia ETS, wprowadzając ograniczenia w prawie do odliczenia na podstawie środków specjalnych przewidzianych w dyrektywie unijnej. Wprowadzenie tych środków nie jest jednak łatwe. Dodatkowo należy wykazać, że są one niezbędne w celu ograniczenia unikania lub uchylania się od opodatkowania, co w tym przypadku też jest problematyczne. Zresztą nawet w przypadku pomyślnego przejścia wymaganej procedury może się zdarzyć, że ETS w przyszłości zakwestionuje takie rozwiązanie, bazując na zasadzie proporcjonalności (przypadek taki miał miejsce podczas wprowadzania ograniczeń związanych z usługami gastronomicznymi itp. we Francji).
● Co mogą zrobić teraz podatnicy, którzy nie odliczyli VAT od aut i paliwa?
- Jeśli są to samochody typu kratka czy Lisak, to nawet Ministerstwo Finansów potwierdza, że prawo do pełnego odliczenia przysługuje na podstawie wyroku ETS (zarówno jeśli chodzi o podatek związany z nabyciem pojazdu, jak i paliwem do niego). Oczywiście należy zawsze pamiętać o konieczności spełnienia innych warunków niezbędnych do odliczenia podatku naliczonego (związek z działalnością gospodarczą dającą prawo do odliczenia, posiadanie faktury itd.). Dlatego podatnicy tacy mogą złożyć wnioski o zwrot podatku i dokonać korekty podatku naliczonego za okresy przeszłe (jeśli oczywiście kwoty do odzyskania uzasadniają podejmowanie takich działań).
● A co z rozliczeniami bieżącymi?
- Mogą oni również rozpocząć pełne odliczanie VAT na bieżąco. Warto zaznaczyć, że nie ma potrzeby czekania w tym zakresie do momentu ewentualnej zmiany przepisów ustawy o VAT, co zresztą potwierdziło Ministerstwo Finansów. Niewątpliwie więcej wątpliwości budzą przypadki innych samochodów - takich, które w przeszłości nie dawały pełnego prawa do odliczenia podatku. Korekta przeszłości i pełne odliczenie na bieżąco wiąże się tutaj z ryzykiem zakwestionowania prawidłowości takiego działania przez organy podatkowe, skoro obecnie jeszcze nie jest wiadomo, jaka linia orzecznictwa utrwali się na dobre.
● A co mogą zrobić z VAT podatnicy, którzy dopiero zamierzają kupić auto w prowadzonej działalności gospodarczej?
- Jeśli nie przeszkadza im samochód z kratką, najlepiej wybrać model spełniający kryteria pozwalające uznać go za ciężarowy. Taki zakup pozwoli na uniknięcie ewentualnych sporów z organami podatkowymi, gdyż, jak wskazaliśmy wcześniej, ostateczne rozwiązanie prawa do odliczenia samochodów innych niż spełniających kryteria kratki czy wzoru Lisaka może jeszcze trochę potrwać. Tym bardziej że wybór samochodów spełniających kryteria kratki czy Lisaka jest z tygodnia na tydzień większy. Takie rozwiązanie pozwoli na pełne odliczenie podatku przy jego nabyciu, a także przy nabyciu paliwa. Prawo takie wynika wprost z wyroku ETS.



● Czy będzie kasacja od wyroku WSA w Krakowie? Czy ostatecznie - według panów - sprawą zajmie się NSA?
- To pytanie należy w głównej mierze kierować do organów podatkowych. Jednocześnie zaznaczamy, że nie wypowiadamy się do czasu uprawomocnienia się wyroku, jakie ewentualne kroki podejmować będzie spółka Magoora jako strona, której jesteśmy pełnomocnikami.
● Inne sądy administracyjne orzekają w podobnych sprawach, ale nie są już tak liberalne. Dlaczego?
- Rozstrzygnięcie omawianej kwestii jest z pewnością wyjątkowo trudne. Należy wziąć tu pod uwagę zarówno prawo wspólnotowe, przepisy o VAT i wreszcie konstytucję. Współistnienie dwóch systemów prawnych (wspólnotowego i krajowego) wiąże się z niespotykanymi do dnia akcesji do UE wyzwaniami interpretacyjnymi. Stosunkowo prosty system prawny oparty w absolutnej większości na krajowych źródłach prawa jest już niestety przeszłością. Obecnie normy prawne wywodzone z prawa krajowego mogą podlegać pewnej modyfikacji (np. przy stosowaniu wykładni prowspólnotowej), a czasami muszą być w całości odrzucone. Wyzwaniem w takich przypadkach jest zachowanie np. konstytucyjnej zasady pewności prawnej czy generalnie zasady państwa prawnego. Analizując orzecznictwo ETS dotyczące relacji pomiędzy prawem krajowym a wspólnotowym, widzimy wyraźnie, że kwestia ta jest niezwykle delikatna. Dodatkowym utrudnieniem jest brak dostatecznie szczegółowych uregulowań w tym zakresie w traktatach. Większość zasad wynika po prostu z orzecznictwa ETS.
● Jakie może być rozstrzygnięcie NSA?
- To przede wszystkim zależy od tego, czy wpłynie do NSA skarga kasacyjna, i od kształtu zarzutów w niej zawartych. Reszta leży w gestii sądu.
● Co panowie radzicie podatnikom?
- Przypadek spółki Magoora wskazuje, że podatnicy dysponują całym zestawem narzędzi prawnych, które mogą być istotnym orężem w walce o zachowanie i potwierdzenie ich praw. Po wejściu Polski do UE dodatkowym ich sprzymierzeńcem stało się prawo Wspólnoty i jej instytucje, w szczególności Europejski Trybunał Sprawiedliwości i Komisja Europejska. Trzeba umiejętnie wykorzystywać te okoliczności w imię poszanowania prawa oraz w trosce o zachowanie przysługujących praw. Istotną rolą doradcy podatkowego jest profesjonalne wspieranie w tym podatników.
JERZY MARTINI
doradca podatkowy
ZBIGNIEW LIPTAK
doradca podatkowy
Jerzy Martini, doradca podatkowy / DGP