Ostatnio wzrosło zainteresowanie wykorzystaniem spółek osobowych, szczególnie komandytowej i komandytowo-akcyjnej, do celów planowania podatkowego. Jakie zasady umów o unikaniu podwójnego opodatkowania stosuje się do tego typu spółek?
Umowy te mają zastosowanie do osób mających miejsce zamieszkania lub siedzibę w jednym lub w obu umawiających się państwach. Z kolei za osobę mającą miejsce zamieszkania lub siedzibę w danym państwie uważa się osobę, która zgodnie z prawem tego państwa podlega tam opodatkowaniu z uwagi na jej miejsce zamieszkania, miejsce stałego pobytu, siedzibę zarządu albo inne kryterium o podobnym charakterze. Konsekwencją obu zasad jest to, że postanowienia typowych umów podatkowych mogą być zastosowane tylko do podmiotów, które podlegają w danym państwie opodatkowaniu w zakresie dochodu (niekiedy również majątku).
Zgodnie z polskim prawem spółki osobowe, czyli spółki nieposiadające osobowości prawnej (spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa i spółka komandytowo-akcyjna), nie podlegają opodatkowaniu podatkami dochodowymi, pomimo że prowadzą działalność w swoim imieniu i są podatnikami VAT. Spółki osobowe są transparentne podatkowo, czyli nie stanowią samodzielnego podatnika w zakresie podatków dochodowych. W konsekwencji w przypadku spółek osobowych stosownemu opodatkowaniu podatkami dochodowymi podlegają wspólnicy tych spółek. Tym samym więc postanowienia umów podatkowych będą miały zastosowanie nie do dochodów samych spółek osobowych, lecz do ustalonych zgodnie z umową danej spółki dochodów poszczególnych wspólników będących odpowiednio osobami fizycznymi lub osobami prawnymi. W przypadku spółek osobowych należy stosować umowę zawartą z państwem, w którym ma miejsce zamieszkania lub siedzibę zagraniczny wspólnik danej spółki osobowej. Komplikacja pojawi się, gdy wspólnikiem spółki osobowej będzie inna spółka osobowa. W takim przypadku opodatkowaniu będą podlegali – odpowiednio do swojego udziału w dochodzie takiego wspólnika – wspólnicy wspólnika. Ustalenie tego udziału, a nawet charakteru spółki w przypadku spółek utworzonych za granicą, może być utrudnione.