W związku z wypłatami przez Skarb Państwa odszkodowań za przejęcie nieruchomości na cele publiczne powstaje problem ich opodatkowania. Czy taka rekompensata podlega rozliczeniu w podatku dochodowym?
W zakresie tego przychodu ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych przewiduje szczególne zwolnienie w art. 21 ust. 1 pkt 29. Zgodnie z tym przepisem zwolnione z podatku dochodowego są przychody uzyskane z tytułu odszkodowania wypłacanego stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami lub z tytułu odpłatnego zbycia nieruchomości na cele uzasadniające jej wywłaszczenie oraz z tytułu sprzedaży nieruchomości w związku z realizacją przez nabywcę prawa pierwokupu, stosownie do przepisów o gospodarce nieruchomościami.
Z powołanego przepisu wynika również, że zwolnienie z podatku dochodowego takiego odszkodowania nie jest bezwzględne. Należy pamiętać, że nie przysługuje ono w przypadku, gdy łącznie spełnione będą dwa warunki. Po pierwsze, właściciel wywłaszczanej nieruchomości nabył ją w okresie dwóch lat przed wszczęciem postępowania wywłaszczeniowego. Po drugie, nabył tę nieruchomość we wskazanym okresie, za cenę niższą co najmniej o połowę od wysokości uzyskanego odszkodowania. Wystąpienie tych dwóch okoliczności zasadniczo skutkuje utratą prawa do zwolnienia odszkodowania z podatku dochodowego. Jest jednak wyjątek od tej reguły. Podkreślenia wymaga, że odszkodowanie wypłacone na podstawie przepisów o gospodarowaniu nieruchomościami za przejętą przez Skarb Państwa nieruchomość, nabytą w drodze spadku lub darowizny przed upływem dwóch lat od wszczęcia postępowania wywłaszczeniowego, będzie zwolnione z opodatkowania. Wynika to z tego, że w takim przypadku brak jest ceny nabycia przejętej nieruchomości. Nabycie w drodze spadku lub darowizny stanowi nabycie nieodpłatne.
Takie korzystne dla podatników (spadkobierców i obdarowanych) stanowisko zostało także zaprezentowane w wydanej niedawno interpretacji indywidualnej dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 2 grudnia 2011 r. (nr ILPB2/415-896/11-4/AJ).