Jedną z najważniejszych zasad w rozliczeniach VAT jest prawo do odliczenia podatku naliczonego od dokonanych zakupów. Czy jest ono uzależnione od dokonania zapłaty za transakcję?
Prawo do odliczenia podatku naliczonego nie ma związku z dokonaniem lub brakiem dokonania płatności za towar lub usługę. Sama dostawa towaru czy świadczenie usługi ma charakter pierwotny, tworzący możliwość dokonania odliczenia podatku przez nabywcę będącego podatnikiem, ale to, czy nabywca dokonał czy nie płatności nie ma żadnego znaczenia dla jego prawa do odliczenia podatku naliczonego (wyjątkiem jest prawo do odliczenia wynikające z zapłaty zaliczki).
W rozstrzygnięciu w sprawie C-274/10 (Komisja Europejska przeciwko Węgrom) Trybunał Sprawiedliwości UE (TS UE) podkreślając pewną symetrię praw i obowiązków podatnika stwierdził, że zgodnie z art. 63 Dyrektywy 2006/112/WE podatek staje się wymagalny w momencie dostarczenia towarów lub wykonania usług niezależnie od tego, czy zostało zapłacone wynagrodzenie za tę transakcję. W związku z tym VAT należy się Skarbowi Państwa nawet gdy podatnik, który dokonał dostawy towarów lub wykonał usługę, nie otrzymał jeszcze od klienta zapłaty za to świadczenie. Jednak równocześnie art. 167 dyrektywy 2006/112 przewiduje, że prawo do odliczenia powstaje w momencie, gdy podatek, który podlega odliczeniu, staje się wymagalny. To zaś ma miejsce bez względu na to, czy doszło do zapłaty za wykonaną czynność. Trybunał podkreślił także, że art. 168 lit. a) tej dyrektywy przewiduje, że prawo do odliczenia podatku naliczonego, z którego korzysta podatnik, dotyczy nie tylko zapłaconego przez niego VAT, ale także podatku należnego – a zatem takiego, który wcale nie musiał być jeszcze zapłacony. W związku z tym TSUE podkreślił, że zarówno powstanie obowiązku podatkowego, wymagalność VAT, jak i powstanie i wykonywanie prawa do odliczenia nie są zależne od tego, czy należność za transakcję obejmująca VAT została zapłacona.