Czy można zaliczać do kosztów podatkowych odpisy amortyzacyjne od środków trwałych np. linii produkcyjnych oddanych do używania kontrahentom w ramach umów o współpracy?
Sens ekonomiczny przekazywania przez zleceniodawcę producentowi urządzeń lub całych linii produkcyjnych jest oczywisty. Producent nie ponosi kosztów nabycia danych urządzeń do produkcji, a skoro jest to produkcja zlecana, nie wlicza kosztu tych urządzeń (ich amortyzacji) w cenę wyrobów ustalaną dla zlecającego. Obie strony odnoszą zatem korzyści z takiego ułożenia zasad współpracy. Opisany powyżej układ zawiera zwykle ograniczenie związane z tym, że przekazywane urządzenia (narzędzia) mogą być wykorzystywane wyłącznie dla celów produkcji na rzecz zlecającego, co wyłącza możliwość uzyskiwania z tego tytułu przez producenta dodatkowych korzyści. Takie ułożenie współpracy nie jest obojętne podatkowo.
Z orzeczeń Naczelnego Sądu Administracyjnego wynika, że podatnik posiada prawo do dokonywania odpisów amortyzacyjnych stanowiących koszt podatkowy jedynie w sytuacji, gdy wykorzystuje składniki majątkowe na potrzeby związane z prowadzoną działalnością gospodarczą (przy czym rozumie się przez to fizyczne i bezpośrednie wykorzystywanie środków trwałych przez tego podatnika) lub też gdy środki trwałe oddane są do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy leasingu (por. wyrok NSA z 25 lutego 2010 r., sygn. akt II FSK 1628/08; wyrok z 23 czerwca 2010 r., sygn. akt II FSK 259/09).
Oznacza to, że środki trwałe przekazane kontrahentom w celu realizacji produkcji zleconej – w przypadku gdy brak jest odrębnego wynagrodzenia związanego z umową najmu (dzierżawy) lub leasingu – nie mogą być amortyzowane dla celów podatkowych. Uzasadnieniem tego stanowiska jest to, że są wówczas używane nieodpłatnie przez zleceniobiorcę (producenta). Ponieważ strony nie przewidują odrębnego wynagrodzenia, daje to podstawę do uznania nieodpłatności korzystania ze środka trwałego i w konsekwencji braku możliwości jego amortyzacji dla celów podatkowych.