Kwestię opodatkowania tzw. należności licencyjnych reguluje art. 12 Modelowej Konwencji OECD (MK OECD). Jakie wynikają z niego zasady?
Generalnie przepis ten definiuje należności licencyjne jako wszelkiego rodzaju należności płacone za użytkowanie lub prawo do użytkowania wszelkich praw autorskich do dzieła literackiego, artystycznego lub naukowego, włącznie z filmami dla kin, wszelkiego patentu, znaku towarowego, wzoru lub modelu, planu, tajemnicy technologii lub procesu produkcyjnego, lub wszelkich innych wartości niematerialnych albo za informacje dotyczące doświadczenia w dziedzinie przemysłowej, handlowej lub naukowej (know-how). Konwencja przewiduje opodatkowanie tego rodzaju dochodu wyłącznie w państwie, gdzie ma siedzibę lub miejsce zamieszkania właściciel (w uproszczeniu - odbiorca) tego typu należności. Wiele państw, w tym Polska, w swoich umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania reguluje tę kwestię odmiennie, przyznając także państwu źródła dochodu prawo opodatkowania dochodu z tytułu należności licencyjnych.
Dalszym odstępstwem od uregulowań zawartych w MK OECD jest rozszerzenie przedmiotowego zakresu pojęcia należności licencyjnych. Zazwyczaj dotyczy to wszelkiego rodzaju należności płaconych za użytkowanie lub prawo do użytkowania urządzenia przemysłowego, handlowego lub naukowego, czyli przede wszystkim opłat leasingowych, występujących w leasingu operacyjnym. Niektóre umowy idą jeszcze dalej i obejmują zakresem pojęcia należności licencyjnych także tzw. usługi techniczne oraz opłaty z tytułu leasingu finansowego. Konsekwencją takiego rozszerzenia w połączeniu ze wspomnianym przyjęciem zasady opodatkowania takich należności także w państwie źródła jest nałożenie w tym państwie podatku na dochody, które - modelowo - nie powinny podlegać opodatkowaniu w państwie źródła.
Tak zwane usługi techniczne są jedynie rodzajem usług, a te powinny być opodatkowane w zakresie podatków dochodowych jedynie w państwie siedziby podmiotu świadczącego te usługi. Państwo, w którym usługi te są świadczone, mogłoby je opodatkować, lecz raczej jedynie w zakresie podatków od obrotu, tj. np. VAT. Takie odstępstwo przewiduje umowa modelowa ONZ, wykorzystywana m.in. w stosunkach z państwami rozwijającymi się. Podobnie w odniesieniu do opłat z tytułu leasingu finansowego modelowo powinno się opodatkować je w części odsetkowej, a w odniesieniu do całości płatności - podatkiem od obrotu.
Powodem tak daleko idących odstępstw od zasad z MK OECD są przede wszystkim względy fiskalne państwa źródła, akceptowane przez drugie państwo-stronę danej umowy.
dr JANUSZ FISZER
partner White & Case, docent UW