Trzykrotnie wzrośnie maksymalna kara za wystawianie nierzetelnych faktur lub posługiwanie się nimi. Do tego sąd będzie mógł orzec więzienie.
Tak wynika z rządowego projektu zmian kodeksu karnego skarbowego przewidzianych w nowelizacji ustawy o VAT, nad którą pracują teraz posłowie.
Niezależnie od tego w Sejmie trwają prace nad nowelizacją kodeksu karnego, który ma również wprowadzić kary więzienia za samo już wystawianie lub posługiwanie się fikcyjnymi fakturami (niezależnie od kwoty uszczuplenia VAT). Do komisji został skierowany rządowy projekt, który zakłada, że jeżeli wartość wykazanych na niej towarów lub usług będzie wyższa niż 5 mln zł, to sprawcy będzie grozić więzienie od 5 do nawet 25 lat. Jeżeli należność z faktury wyniesie od 1 mln zł do 5 mln zł, to sąd będzie mógł pozbawić sprawcę wolności na okres od 3 lat.
Te przepisy mają jednak zostać skorygowane – zgodnie z zapowiedziami ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ziobry. Przestępstwem zagrożonym karą od 5 do 25 lat pozbawienia wolności ma być fałszowanie faktur od kwoty 10 mln zł (nie 5 mln zł).
Dariusz Malinowski partner i doradca podatkowy w KPMG / Dziennik Gazeta Prawna
Fałszowanie faktur VAT ma być traktowane jako zbrodnia dopiero od kwoty przekraczającej 5 mln zł, a nie jak zakłada projekt – 1 mln zł. Zmiany mają być zgłoszone przez posłów w trakcie prac w komisji.
Grzywna i więzienie
W ślad za tym mają iść też zmiany w kodeksie karnym skarbowym, z tym że w tym wypadku kara będzie uzależniona nie od wartości towarów i usług wykazanych na fakturze, tylko od kwoty podatku. Rząd chce, aby przestępstwa związane z fikcyjnymi fakturami podlegały nadzwyczajnemu obostrzeniu kary, czyli żeby sąd mógł nakładać grzywnę nawet w podwójnej wysokości górnej granicy.
Ustawodawca zdecydował się też na znaczne zaostrzenie kar za wystawianie i posługiwanie się pustymi fakturami (art. 62 par. 2 k.k.s.). Maksymalna grzywna ma wzrosnąć czterokrotnie z 240 stawek dziennych (w 2017 r. to maksymalnie 6,4 mln zł) do 740 stawek dziennych (tj. maksymalnie 19,2 mln zł w 2017 r.).
Dodatkowo ustawodawca chce wprowadzić możliwość nakładania przez sąd – na podstawie k.k.s. – kary pozbawienia wolności na co najmniej rok.
Możliwe będzie wymierzanie obu kar łącznie, czyli i grzywny, i więzienia.
Sankcje będą nakładane również wtedy, gdy kwoty podatku wynikającego z faktur będą małej wartości (czyli w 2017 r. do 400 tys. zł). Dziś brak jest takiej regulacji.
Łatwiejsze karanie
Według ekspertów zmiany ułatwią karanie przestępców.
Dawid Korczyński, adwokat z Korczyński Kancelaria Adwokacka, wyjaśnia, że dziś osobie, która wystawia nierzetelną fakturę, grozi na podstawie k.k.s. jedynie grzywna. Inaczej jest w przypadku podatnika, który posłuży się nierzetelną fakturą i zarazem narazi budżet państwa na uszczuplenie – on musi liczyć się z karą pozbawienia wolności.
Remigiusz Pytlik, adwokat i doradca podatkowy z Expert Spółka Doradztwa Podatkowego, przypomina, że odpowiedzialność osób wystawiających fikcyjne faktury zmieniła już uchwała Sądu Najwyższego z 2013 r. Pozwoliła ona na kwalifikowanie takich czynów jako przestępstwa z kodeksu karnego (art. 271) zagrożonego karą pozbawienia wolności.
– Natomiast odpowiedzialność na gruncie kodeksu karnego skarbowego próbowano zaostrzyć poprzez kwalifikację takiego zachowania jako pomocnictwa do oszustwa podatkowego – wyjaśnia ekspert. Przyznaje, że pozwalało to na orzekanie kary więzienia, ale było to trudne dowodowo.
Nowelizacja to zmieni. – Zaostrzenie odpowiedzialności za wystawianie nierzetelnych faktur umożliwi dotkliwe karanie nie tylko osób dokonujących rozliczeń z wykorzystaniem takich faktur, ale też ich wystawców – tłumaczy Dawid Korczyński.
Remigiusz Pytlik dodaje, że zmiana znacząco uprości też dowodzenie przestępczej działalności. Wyjaśnia, że aby wymierzyć adekwatną sankcję osobie, która wystawi pustą fakturę, nie będzie trzeba udowadniać zamiaru pomocnictwa do przestępstwa skarbowego innej osoby – tej, która odliczyła podatek z takiej pustej faktury. W praktyce udowodnienie pomocnictwa było dotychczas trudne. – Według projektowanych zmian kara przewidziana będzie za samo wystawienie pustej faktury, reakcja karna będzie więc niejako na przedpolu oszustwa – wyjaśnia.
Ponadto – dodaje ekspert – oskarżyciel nie będzie już musiał czekać na ostateczną decyzję organów podatkowych, w której określą wysokość uszczuplonej należności. Rozstrzygająca będzie bowiem sama wartość faktury.
Eksperci zgodnie uważają, że projektowane zmiany, i to zarówno w kodeksie karnym skarbowym, jak i kodeksie karnym, będą skutecznym narzędziem w walce z zorganizowanymi przestępcami wyłudzającymi VAT na wielomilionowe kwoty.
Zapłacą też uczciwi
Zwracają jednak uwagę na wady projektu zmian w k.k.s. Wskazują, że nowelizacja art. 62 nie będzie dotyczyć wyłącznie osób wystawiających puste faktury (słupów) i organizatorów tego procederu. Na surowe kary będą narażeni również zwykli podatnicy, którzy wystawią fakturę, w której podadzą nieprawdę, co z kolei wpłynie na wysokość podatku, lub takiego dokumentu użyją.
– Sprawa będzie wówczas rozbijała się o ustalenie, czy ponoszą za to winę, a ich zachowanie było umyślne – twierdzi mec. Korczyński.
Zaostrzenie odpowiedzialności spowoduje także, że wszystkie osoby posługujące się nierzetelną fakturą, czyli zarówno oszuści, jak i przedsiębiorcy prowadzący faktyczną działalność, nie będą mogły skorzystać z dobrowolnego poddania się odpowiedzialności bez wpisu do Krajowego Rejestru Karnego. Dla podatników będzie to dodatkowa represja, a organom uniemożliwi szybkie i konsensualne zakończenie postępowań dotyczących czynów o mniejszej społecznej i finansowej szkodliwości.
OPINIA
Najważniejsze jest ściganie przestępców
Zaostrzenie sankcji / Dziennik Gazeta Prawna
Zmiany w kodeksie karnym skarbowym powinny być nakierowane na oszustów wyłudzających VAT. Nie powinny natomiast być stosowane wobec tych osób, które prowadzą normalny biznes i zdarza im się popełnić błąd. Tymczasem istnieje niebezpieczeństwo, że na nich również zostaną nałożone zaostrzone sankcje. Np. badając ceny transferowe, organ może uznać za nierzetelną fakturę dokumentującą transakcje z podmiotami powiązanymi, gdy zostanie zawyżona cena.
Dobrze, że za zmianami w kodeksach idą też inne: przeprowadzana jest reforma administracji, powołana została spółka informatyczna, wprowadzone zostały obowiązki dotyczące jednolitego pliku kontrolnego. Najistotniejsze jest bowiem to, jak ścigać i łapać przestępców wyłudzających VAT.
Etap legislacyjny
Projekt nowelizacji ustawy o VAT oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 965) – skierowany do prac w komisji sejmowej. Projekt nowelizacji ustawy – Kodeks karny oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 888) – skierowany do prac w komisji sejmowej.