Przekazywanie darowizn tylko dla organizacji krajowych jest niezgodne z regulacjami UE. Polskie przepisy przewidują możliwość obdarowywania organizacji krajowych i zagranicznych. Takiej możliwości nie ma przy 1-proc. podatku, co narusza zasadę swobody przepływu kapitału.
ANALIZA
Artykuły 56 i 58 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską sprzeciwiają się wprowadzaniu przez państwo członkowskie przepisów, zgodnie z którymi darowizny na rzecz organizacji pożytku publicznego są objęte przywilejami podatkowymi tylko wówczas, gdy organizacje te mają siedzibę w tym państwie członkowskim - stwierdził rzecznik generalny Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości w opinii z 14 października 2008 r. w sprawie Hein Porsche (C-318/07).
Sprawa rozpatrywana przez rzecznika ETS dotyczyła niemieckich przepisów, które zezwalają na przekazywanie darowizn tylko dla organizacji pożytku publicznego z siedzibą w Niemczech. A jak jest u nas? Polskie przepisy, zarówno ustawy o PIT, jak i CIT, pozwalają na przekazywanie darowizn w ramach ustawowego limitu, zarówno na organizacje pożytku publicznego działające w Polsce, jak i w innych krajach Unii Europejskiej czy Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Niestety, takiej swobody nie ma już przy przekazywaniu 1 proc. podatku. Część podatku można przekazać tylko organizacji wpisanej do polskiego Krajowego Rejestru Sądowego.
Część ekspertów twierdzi, że ta zasada nie narusza prawa UE, bo 1 proc. podatku nie jest darowizną. Inni wskazują jednak na naruszenie w tym zakresie zasady swobodnego przepływu kapitału w ramach Wspólnoty Europejskiej.
- Nasze przepisy dotyczące darowizn są dostosowane do interpretacji rzecznika ETS. Od 2007 roku w ustawie o CIT obowiązuje rozszerzenie wskazane w art. 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie - wskazuje Anna Mazgal z Pozarządowego Biura Rzecznictwa i Interwencji Ogólnopolskiej Federacji Organizacji Pozarządowych.
Dodaje, że rozszerzenie to polega na uprawnieniu podatnika do odpisu od dochodu darowizny przekazanej na cele realizowane w obszarach pożytku publicznego organizacjom pozarządowym lub równoważnym określonym w przepisach regulujących działalność pożytku publicznego, obowiązujących w innym niż Polska państwie członkowskim UE lub innym państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, prowadzącym działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych, łącznie do wysokości nieprzekraczającej 10 proc. dochodu. Podobna zmiana została wprowadzona do przepisów o PIT, z tym że podatnik fizyczny może odpisać nie więcej niż 6 proc. dochodu.
Anna Mazgal przypomina też, że byliśmy drugim po Holandii krajem europejskim, który zastosował takie rozwiązanie.

Rozliczenia osób fizycznych

Zgodnie z ustawą o PIT, począwszy od 2007 roku, podatnicy mogą odliczać od dochodu darowizny przekazane na cele określone w ustawie o działalności pożytku publicznego nie tylko organizacjom działającym na terenie Polski, lecz także równoważnym instytucjom znajdującym się w państwach członkowskich Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Norwegii, Islandii i Liechtensteinie), które prowadzą działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych i realizują te cele. Odliczenie to przysługuje do wysokości limitu. Aby skorzystać z tego odliczenia, trzeba jednak spełnić pewne warunki.
Mirosława Przewoźnik-Kurzyca, radca prawny w Kancelarii Salans, wskazuje, że warunki te dotyczą posiadania przez podatnika oświadczenia organizacji, na rzecz której przekazał darowiznę, o treści przewidzianej w tym przepisie oraz istnienia podstawy prawnej wynikającej z ustaw lub umów międzynarodowych do uzyskania przez polskie organy podatkowe informacji podatkowych od organów podatkowych państwa siedziby tej organizacji.
- Ze strony formalnoprawnej nie istnieje takie ograniczenie, o jakim mowa w opinii rzecznika ETS w odniesieniu do prawa niemieckiego - twierdzi Mirosława Przewoźnik-Kurzyca.
Wskazuje także, że w praktyce odliczanie darowizn na rzecz zagranicznych organizacji może być utrudnione z powodu konieczności posiadania oświadczenia organizacji o takiej treści, jaka jest określona w ustawie o PIT.

Formalności do spełnienia

Wiemy już, że aby przekazać darowiznę dla zagranicznej organizacji pożytku publicznego, trzeba spełnić pewne warunki. Michał Zdyb, menedżer w KPFK dr Piotr Rojek Oddział w Warszawie, zwraca uwagę, że możliwość skorzystania z odliczenia przekazanej za granicę darowizny jest sformalizowana.
Podatnik musi posiadać oświadczenie zagranicznej organizacji pożytku publicznego, że na dzień przekazania darowizny była ona równoważną organizacją do organizacji realizującej cele, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego, i prowadzącej działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych określonych w art. 4 tej ustawy (np. pomoc społeczna, działalność charytatywna, ochrona i promocja zdrowia, nauka, edukacja, kultura, sztuka, ekologia itd.).
Według Michała Zdyba oznacza to, że zagraniczna organizacja powinna być organizacją równoważną:
• z organizacją pozarządową, niedziałającą w celu osiągnięcia zysku, osobą prawną lub jednostką nieposiadającą osobowości prawnej utworzoną na podstawie przepisów ustaw, w tym fundacją i stowarzyszeniem;
• z osobą prawną i jednostką organizacyjną działającą na podstawie przepisów o stosunku państwa do Kościoła katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego;
• ze stowarzyszeniem jednostek samorządu terytorialnego.
Dodatkowym warunkiem skorzystania z możliwości odliczenia zagranicznej darowizny od podstawy opodatkowania jest również to, aby umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania, której stroną jest Polska, lub odrębne ustawy umożliwiały organom podatkowym uzyskanie informacji podatkowych od organu podatkowego państwa, na którego terytorium organizacja posiada siedzibę. Większość umów o unikaniu podwójnego opodatkowania zwartych przez Polskę zawiera procedurę wymiany informacji między organami podatkowymi państw-stron umowy.
- Warunkiem skorzystania z odliczenia jest także odpowiednie udokumentowanie przekazania darowizny - podkreśla Michał Zdyb.
Ostrzega jednak, że powinno to nastąpić dowodem wpłaty na rachunek bankowy obdarowanego, a w przypadku darowizny innej niż pieniężna - dokumentem, z którego wynika wartość tej darowizny, oraz oświadczeniem obdarowanego o jej przyjęciu. Odliczeniu nie mogą więc podlegać darowizny przekazane odpowiednim organizacjom w gotówce.

Rozliczenie osób prawnych

Polskie przepisy dotyczące przekazywania darowizn dla organizacji pożytku publicznego nie naruszają prawa UE. Nie zawsze jednak tak było. Jak przypomina Tomasz Schimanek z Rady Działalności Pożytku Publicznego, do listopada 2003 roku ustawa o CIT przewidywała możliwość odliczenia od dochodu do 10 proc. wartości darowizny przekazanej przez osobę prawną na cele społecznie użyteczne określone w ustawie (naukowo-techniczne, oświatowe, kulturalne itd.).
W listopadzie 2003 r. przepis ten został zmieniony w celu dostosowania do ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, która została uchwalona kilka miesięcy wcześniej. Zgodnie z dokonaną wówczas zmianą od 1 stycznia 2004 r. każda osoba prawna miała prawo do odliczenia darowizn przekazanych na działalność pożytku publicznego organizacjom, o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, łącznie do wysokości nieprzekraczającej 10 proc. dochodu w roku podatkowym. Obdarowanymi mogły być m.in. stowarzyszenia, fundacje oraz tzw. organizacje kościelne, ale wyłącznie te, które były polskimi podmiotami prawnymi bądź - jeżeli nie mają osobowości prawnej - utworzonymi przez polskie osoby prawne.
Ten ostatni aspekt nowej regulacji wzbudził wątpliwości Komisji Europejskiej, które trafiły do ministra finansów wiosną 2006 roku. Wątpliwości Komisji dotyczyły faktu, że prawo do odpisu przysługuje tylko wtedy, gdy obdarowanym jest podmiot polski, co narusza - wedle Komisji - zasadę swobody przepływu kapitału.
- Dzięki wspólnemu wysiłkowi organizacji pozarządowych, posłów i Ministerstwa Finansów mamy obecnie, jako jeden z nielicznych krajów członkowskich UE, regulacje dotyczące darowizn zgodne z unijną zasadą swobody przepływu kapitału - tłumaczy Tomasz Schimanek.
Dodaje również, że z czasem większość krajów będzie musiała, podobnie jak zrobiła to Polska, dostosować swoje regulacje do wyroków Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości bądź uwag Komisji Europejskiej.

Kłopoty z 1 proc. podatku

Inaczej cała sytuacja przedstawia się z 1 proc. podatku. Michał Zdyb przypomina, że na wniosek podatnika naczelnik przekazuje na rzecz jednej, wybranej przez podatnika, organizacji pożytku publicznego 1 proc. podatku wykazanego w zeznaniu podatkowym, pod warunkiem że posiada ona wpis do Krajowego Rejestru Sądowego.
- Oznacza to, że przekazanie 1 proc. podatku zagranicznej organizacji byłoby możliwe jedynie w przypadku, gdyby ta organizacja została zarejestrowana jako organizacja pożytku publicznego w Krajowym Rejestrze Sądowym - twierdzi Michał Zdyb.
Jest to niewątpliwie ograniczenie możliwości przekazywania 1 proc. kwoty podatku tylko na rzecz organizacji zarejestrowanych w polskim KRS.
Również Mirosława Przewoźnik-Kurzyca podkreśla, że przekazanie 1 proc. podatku jest dopuszczalne jedynie na rzecz organizacji objętych wykazem publikowanym w Monitorze Polskim. W wykazie tym są z kolei ujęte organizacje, które na dzień 30 listopada danego roku posiadają status organizacji pożytku publicznego, co oznacza konieczność spełnienia przez nie wymogów przewidzianych przez przepisy ustawy o działalności pożytku publicznego i wolontariacie i wpisu do KRS. Ograniczenia mogą więc wiązać się z tymi wymogami i dotyczyć tego konkretnego sposobu przekazywania środków na rzecz organizacji z UE.
Także Olga Kulmińska, doradca podatkowy z Doradztwa Podatkowego KPMG, uważa, że 1 proc. podatku może być przekazywany przez urzędy skarbowe tylko na rzecz organizacji pożytku publicznego działających w Polsce. Pieniądze te nie są wpłacane na rzecz instytucji działających na terenie państw członkowskich Unii Europejskiej.
- Jak czytamy w uzasadnieniu zmian do ustawy o PIT obowiązujących od 1 stycznia 2007 r., przedmiot ustawy w tym zakresie nie jest objęty prawem Unii Europejskiej. Moim zdaniem, można uznać, że przepisy te są sprzeczne z unijnymi zasadami w zakresie swobody przepływu kapitału - argumentuje Olga Kulmińska.
Zdaniem Anny Mazgal, 1 proc. podatku nie jest darowizną, a częścią daniny publicznej, jaką możemy na mocy przepisów przekazać na organizację pozarządową. W związku z tym ustawa o PIT przewiduje przekazanie kwoty 1 proc. tym organizacjom, które posiadają status pożytku publicznego w Polsce.
6 proc. Dochodu nie może przekroczyć odliczenie podatkowe z tytułu darowizn w PIT
10 proc. Dochodu nie może przekroczyć odliczenie podatkowe z tytułu darowizn w CIT
1 proc. Podatku można przekazać na rzecz organizacji pożytku publicznego
Przekazywanie darowizn tylko dla organizacji krajowych jest niezgodne z regulacjami UE / ST