Projekt nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego - którego pierwsze czytania ma odbyć się na rozpoczynającym się w środę posiedzeniu Sejmu - zakłada m.in., że kwota wolna będzie co trzy lata weryfikowana w zależności od wskaźnika inflacji. Podwyższa też udział jednostek samorządowych w podatkach.

"Przedstawiany projekt ustawy ma dwa cele. Po pierwsze realizację wyroku Trybunału Konstytucyjnego dotyczącego sposobu wyznaczania kwoty zmniejszającej podatek. I, po drugie, ochronę dochodów jednostek samorządu terytorialnego przed negatywnymi skutkami koniecznych zmian w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zmiany proponowane w ustawie o dochodach jednostek samorządu terytorialnego są pochodne w stosunku do zmian w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż celem przedstawianego projektu ustawy nie jest zmiana, a zachowanie obecnego poziomu dochodów samorządu terytorialnego" - głosi uzasadnienie do projektu.

Autorzy, posłowie PO, przypominają, że w końcu października 2015 roku Trybunał Konstytucyjny orzekł, że dotychczasowy sposób ustalania kwoty wolnej od podatku jest niezgodny z ustawą zasadniczą, bo nie gwarantuje mechanizmu, że kwota ta będzie przewyższać minimum egzystencji. Dlatego TK zalecił odpowiednią zmianę ustawy.

Projekt taki powstał, przypominają posłowie w uzasadnieniu, w Kancelarii Prezydenta, ale nie przewiduje on "żadnej rekompensaty zmniejszenia dochodów jednostek samorządu terytorialnego", związanego z dostosowaniem prawa do werdyktu TK.

Autorzy podkreślają, że ich projekt proponuje kwotę zmniejszenia podatku, tożsamą z kwotą zaproponowaną w prezydenckim projekcie, równą 1440 zł. "Odpowiada to zwolnieniu od opodatkowania kwoty 8 000 zł rocznie, a więc kwoty nieco wyższej niż roczny odpowiednik kwoty kryterium dochodowego (7 608 zł)" - czytamy w uzasadnieniu.

"Sentencja wyroku Trybunału Konstytucyjnego wskazuje na potrzebę stworzenia trwałej gwarancji tego, iż kwota zmniejszenia podatku zachowa swoją realną wartość, a przede wszystkim, iż nie spadnie poniżej minimum egzystencji. Ponieważ projekt niniejszy wprowadza kwotę zmniejszającą podatek odpowiadającą kwocie wolnej od podatku w wysokości nieco przekraczającej wysokość kryterium dochodowego, które ponadto weryfikowane jest jedynie co trzy lata, proponuje się wprowadzenie mechanizmu uzależniającego zamiany wysokości kwoty zmniejszającej podatek wprost od wskaźnika wzrostu cen towarów i usług, nie zaś od samego kryterium dochodowego" - głosi również uzasadnienie.

Posłowie zwracają uwagę, że zmiana prawa podatkowego nie powinna doprowadzić do zmniejszenia dochodów samorządów, bo spowoduje to "pogorszenie ich stanu oraz warunków oraz możliwości wykonywania przez nie zadań publicznych".

Proponują zatem podwyższenie udziałów jednostek samorządu we wpływach z podatku "w takim stopniu, aby zwiększony procent udziału we wpływach podatkowych rekompensował zmniejszenie ogólnego wolumenu wpływów".

W myśl projekt gminy miałyby więc udziały w podatku docelowo na poziomie 48,82 proc. (obecnie 39,34 proc.), powiaty 12,82 proc. (obecnie 10,25 proc.), a województwa 1,97 proc. (dziś 1,6 proc.). W roku 2017, od którego nowela miałaby obowiązywać, te udziały byłyby przejściowo nieco mniejsze od docelowych.