Ukazało się właśnie pisemne uzasadnienie wyroku NSA z 14 maja 2015 r. (sygn. akt I FSK 382/14), w którym sąd odniósł się do budzącej wiele kontrowersji konstrukcji pierwszego zasiedlenia. Czy po tym orzeczeniu wszystko jest już jasne?
Tomasz Michalik partner, doradca podatkowy w MDDP / Dziennik Gazeta Prawna
Akademia podatkowa 1865
Zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT zwolniona z podatku jest dostawa budynków, budowli lub ich części – z wyjątkiem przypadków, gdy dostawa ta dokonywana jest przed pierwszym zasiedleniem, w ramach pierwszego zasiedlenia lub przed upływem 2 lat po pierwszym zasiedleniu. Dla ustalenia, czy sprzedaż danego budynku powinna zostać opodatkowana, kluczowe jest określenie, kiedy doszło do pierwszego zasiedlenia.
Ustawodawca nie ułatwia podatnikowi życia, uznając (w art. 2 pkt 14 ustawy o VAT), że pierwszym zasiedleniem jest oddanie budynku po jego wybudowaniu (czasami także po ulepszeniu) do użytkowania pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi. Ustawodawca wprowadza też dodatkową przesłankę: wydanie do użytkowania ma nastąpić w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu.
Porównajmy dwa przypadki. W pierwszym budujemy i sprzedajemy budynek. W związku ze sprzedażą i wydaniem tego budynku dojdzie do pierwszego zasiedlenia. Kolejna sprzedaż – po upływie dwóch lat – będzie objęta zwolnieniem z VAT. Drugi przypadek: podatnik buduje budynek na własne potrzeby. Zgodnie z brzmieniem przepisów, nawet jeżeli będzie używał tego budynku przez kilkadziesiąt lat, i tak nie dojdzie do pierwszego zasiedlenia.
Bez względu na upływ czasu od budowy sprzedaż tej nieruchomości nie zostanie objęta zwolnieniem z VAT. Dopiero w związku z tą sprzedażą dojdzie do pierwszego zasiedlenia. NSA, opierając się na rozbudowanej argumentacji, uznał, że ten absurd narusza neutralność podatku – tworzy w sposób nieuzasadniony zróżnicowane warunki dla podatników.
Wprowadzenie definicji, która de facto ogranicza zastosowanie zwolnienia, nie znajduje uzasadnienia w dyrektywie 2006/112. Konsekwencją takiego stanowiska sądu jest więc przyjęcie, że pierwsze zasiedlenie będzie mieć miejsce także w przypadku, gdy podatnik będzie wykorzystywał zbudowany przez siebie budynek na własne potrzeby. Prowadzi to do kolejnej wątpliwości – kiedy dochodzi do pierwszego zasiedlenia. To zagadnienie o mniejszej wadze, jednakże wymagające rozstrzygnięcia.