W zadanym niedawno pytaniu prejudycjalnym Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu zwrócił się do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z następującym zagadnieniem: czy zasadę pierwszeństwa prawa wspólnotowego i unormowania wynikające z art. 10 oraz art. 43 ust. 1 i 2 Traktatu Ustanawiającego WE należy interpretować w ten sposób, że wyprzedzają one przepisy krajowe przyjęte w art. 91 ust. 2 i 3 i art. 190 ust. 1 i 3 Konstytucji RP w zakresie, w jakim na ich podstawie nastąpiło odroczenie wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Jakie znaczenie będzie miał wyrok ETS?
MARCIN BARAN
dyrektor w dziale doradztwa podatkowego Ernst & Young
Tłem pytania są przepisy ustawy o PIT, pozwalające na odliczenie od podatku składek na ubezpieczenie społeczne, ale jedynie tych zapłaconych w Polsce. Sprawą zajmował się już Trybunał Konstytucyjny, który uznał te przepisy za naruszające konstytucyjną zasadę równości, ale odroczył utratę przez nie mocy obowiązującej do 30 listopada 2008 r. Obecnie polskie sądy i organy administracyjne są zobowiązane, aby te przepisy stosować. Sąd administracyjny w Poznaniu uznał, że przepisy te są także niezgodne z regulacjami wspólnotowymi, ale orzeczenie TK, odraczające utratę przez nie mocy obowiązującej, uniemożliwia realizację zasady pierwszeństwa prawa wspólnotowego. W związku z tym WSA zadał pytanie, czy zasada pierwszeństwa ma zastosowanie także do przepisu konstytucji pozwalającego na odroczenie wejścia w życie orzeczenia TK.
Pytanie to jest ważne ze względu na to, że po raz pierwszy podniesiono wprost przez sądy polskie kwestię pierwszeństwa prawa wspólnotowego przed konstytucją. Sąd administracyjny pominął w tym zakresie stanowisko TK, który w odniesieniu do Traktatu Akcesyjnego wskazał, że takiego pierwszeństwa brak.
Pytanie zadane przez WSA dotyczy zatem problemu o fundamentalnym znaczeniu dla ustalenia pierwszeństwa zastosowania przepisów i tego, jak daleko sięgać będzie kompetencja ETS. Niezależnie od tego należy zauważyć, że orzeczenie może mieć też istotne skutki praktyczne. Nawet jeśli ETS nie odniesie się bowiem wprost do kwestii zgodności konstytucji z prawem wspólnotowym, uznanie, że polskie przepisy podatkowe są niezgodne z prawem wspólnotowym, da sądom kompetencję do odmowy ich zastosowania mimo odroczenia utraty ich mocy obowiązującej przez TK. W takim przypadku orzeczenia ETS i TK uzupełniałyby się, nie wykluczały.
Gdyby jednak obowiązujący jeszcze przepis ustawy o PIT został już zastosowany w indywidualnej sprawie podatnika, mógłby on wystąpić do organów podatkowych o stwierdzenie nadpłaty na podstawie wyroku ETS.