Od 1 stycznia 2011 r. przychód ze zbycia udziałów w celu umorzenia nie stanowi już przychodu z tytułu udziału w zyskach osób prawnych. Dochód ten jest obecnie opodatkowany na zasadach ogólnych. Dokonujący zbycia udziałów w celu umorzenia pomniejsza więc wysokość rozpoznanego przychodu o koszty związane z nabyciem udziałów i tak wyliczona różnica podlega opodatkowaniu.
W praktyce powyższa zasada jest kwestionowana przez niektóre organy podatkowe, jeśli chodzi o umarzanie udziałów objętych w ramach wniesionego do spółki wkładu niepieniężnego. Chodzi o sytuację, w której spółka 1 (albo udziałowiec będący osobą fizyczną) wniosła do spółki 2 udziały dające bezwzględną większość praw głosu w spółce 3. Jeśli następnie spółka 2 umorzy udziały w spółce 3, powinna ona rozpoznać koszt uzyskania przychodu w wysokości nominalnej wartości udziałów wydanych na rzecz spółki 1 w związku z otrzymanym aportem.
Zasady ustalenia kosztu w przypadku zbycia udziałów nabytych w drodze wymiany udziałów określa treść przepisu art. 16 ust. 1 pkt 8e ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 74, poz. 397 ze zm.; dalej: ustawa o CIT). Nawiązując do powyższego przykładu, zgodnie z tym przepisem nie uważa się za koszt uzyskania przychodu wydatków poniesionych przez spółkę 2 na nabycie udziałów w spółce 3. Jednakże wydatki te, w wysokości odpowiadającej nominalnej wartości udziałów spółki 2 wydanych spółce 1 są kosztem uzyskania przychodu w momencie zbycia przez spółkę 2 udziałów w spółce 3. Pogląd ten jest potwierdzany w orzecznictwie sądów administracyjnych.
W kontekście umarzania udziałów należy zwrócić uwagę, że w przypadku zbycia udziałów w celu ich umorzenia organy podatkowe nie mają prawa do badania, czy określone wynagrodzenie odpowiada rynkowej wartości umarzanych udziałów. Taka transakcja jest bowiem możliwa na gruncie ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1030 ze zm.; dalej: k.s.h.) wyłącznie między spółką a jej wspólnikiem. Tym samym brak jest porównywalnej transakcji rynkowej, której mogłyby dokonać między sobą podmioty niepowiązane, a która mogłaby stanowić podstawę do oszacowania przychodu podatnika na podstawie art. 11 ustawy o CIT. Każdy wspólnik może w podobnej sytuacji zbyć swoje udziały na rzecz spółki, oczekując w zamian wynagrodzenia w wysokości niższej od rynkowej, bądź nawet dokonać transakcji bez wynagrodzenia (co przewiduje wprost art. 199 par. 3 k.s.h.).
Z tego samego powodu do przedmiotowej transakcji nie będzie miał zastosowania art. 14 ust. 1 ustawy o CIT, zgodnie z którym przychodem z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych jest ich „wartość wyrażona w cenie określonej w umowie”. Jeżeli jednak cena bez uzasadnionej przyczyny znacznie odbiega od wartości rynkowej tych rzeczy lub praw, przychód ten określa organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej. Należy zwrócić uwagę na fakt, że art. 14 ust. 1 ustawy o CIT, określając zasady szacowania dochodu, odwołuje się do ceny. W przypadku zaś umorzenia udziałów pojęcie ceny nie występuje. W piśmie z 18 lutego 2003 r. (LK-399/LM/BG/2003) minister finansów wyraził pogląd, zgodnie z którym w przypadku określonego w art. 199 k.s.h. nabycia od wspólnika udziałów przez spółkę w celu ich umorzenia występuje wynagrodzenie. Termin wynagrodzenie nie jest tożsamy z ceną. Użycie w art. 199 par. 2 k.s.h. terminu wynagrodzenie świadczy, że na gruncie tego przepisu nie chodzi o sprzedaż w rozumieniu art. 535 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.). Stanowisko takie zostało potwierdzone w interpretacji wydanej przez dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 8 października 2012 r., nr IPPB3/423-477/12-2/PK1.