W kapitale zakładowym polskiej spółki z o.o. 65 proc. udziałów posiada czeska spółka z o.o., a 35 proc. polska osoba fizyczna. Polska spółka chce udzielić nieoprocentowanej pożyczki swojemu większościowemu udziałowcowi (spółce z Czech). Pożyczka zostanie udzielona z własnych środków spółki w formie bezgotówkowej za pośrednictwem rachunku bankowego w złotych na rok. Czy konieczne będzie opodatkowanie z tytułu udzielonej pożyczki nieodpłatnego świadczenia po stronie polskiej spółki?
Ekspert radzi
Przychodem jest w szczególności wartość otrzymanych rzeczy lub praw, a także wartość innych świadczeń w naturze, w tym wartość rzeczy i praw otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, z wyjątkiem świadczeń związanych z używaniem środków trwałych otrzymanych przez samorządowe zakłady budżetowe w rozumieniu ustawy o finansach publicznych oraz spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków od Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków w nieodpłatny zarząd lub używanie.
Powstanie przychodu ze świadczeń nieodpłatnych należy rozważyć zawsze, gdy podatnik podatku CIT otrzymuje bez obowiązku świadczenia wzajemnego rzeczy lub prawa, bądź inne świadczenia albo też możliwość korzystania z rzeczy lub praw (w szczególności ze środków pieniężnych).
Ustawa o CIT nie precyzuje, co należy rozumieć przez „nieodpłatne świadczenie”, ograniczając się jedynie do wskazania sposobu i kryteriów ustalania wartości nieodpłatnych i częściowo odpłatnych świadczeń. Z tego względu pojęcie „świadczenie” należy rozpatrywać z punktu widzenia zobowiązaniowego, tj. na tle kodeksu cywilnego. Zgodnie z jego regulacjami zobowiązanie polega na tym, że wierzyciel może żądać od dłużnika świadczenia, a dłużnik powinien świadczenie spełnić. Świadczenie może polegać na działaniu albo na zaniechaniu.
Oznacza to, że aby można było określone świadczenie zaliczyć do kategorii świadczeń nieodpłatnych stanowiących źródło przychodu podlegającego opodatkowaniu, musi dojść do nawiązania stosunku prawnego, w wyniku którego jeden podmiot dokonuje określonego świadczenia, drugi natomiast to świadczenie otrzymuje nieodpłatnie, zwiększając w ten sposób swoje przychody podatkowe. Dla celów podatkowych za nieodpłatne świadczenia należy przyjmować te zdarzenia prawne lub gospodarcze, których skutkiem jest nieodpłatne, tj. niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie w majątku podatnika mające konkretny wymiar finansowy.
Warunkiem uznania nieodpłatnego świadczenia za przychód jest jego otrzymanie przez podatnika. Aby mówić o otrzymaniu świadczenia przez świadczeniobiorcę, świadczeniodawca musi wyrazić pozytywną wolę tego świadczenia poprzez zobowiązanie się do jego spełnienia. Nie wystarczy samo zawarcie umowy o nieodpłatne świadczenie, lecz konieczne jest jej wykonanie.
Zatem w przypadku udzielenia przez spółkę nieoprocentowanej pożyczki nie wystąpi po stronie spółki żadne przysporzenie. Natomiast w przypadku udzielenia pożyczek oprocentowanych (w tym pożyczek udzielonych po niższej stopie procentowej) spółka będzie zobowiązana do rozpoznania przychodu podatkowego w wysokości otrzymanych odsetek.
Potwierdza to również dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z 24 lutego 2015 r. (nr IBPBI/2/423-1431/14/AP). Wydaje się, że korzystny dla polskich podatników walor tezy prezentowanej interpretacji istnieje jedynie w relacji z zagranicznymi pożyczkobiorcami. W transakcjach wewnątrzkrajowych opodatkowanie z tytułu nieodpłatnego świadczenia wystąpiłoby bowiem po stronie otrzymującego nieodpłatną albo nisko oprocentowaną pożyczkę. Nawet jednak w relacjach ponadkrajowych pozytywne znaczenie tej interpretacji wydaje się ograniczone, dyrektor IS zdaje się bowiem pomijać konsekwencje wynikające z przepisów o cenach transferowych. Interpretacja ta pokazuje jednak, że sposób sformułowania pytania we wniosku o interpretację może mieć wpływ na szanse na uzyskanie potwierdzenia stanowiska podatnika.
Podstawa prawna
Art. 12 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz.U. z 2014 r. poz. 851 ze zm.).