Mniejszościowi udziałowcy i akcjonariusze będą mogli wymieniać udziały bez podatku. Sejm zmienił przepisy, które dotychczas były powodem sądowych sporów

Zmiana wejdzie w życie z początkiem 2015 r. Z nowych regulacji (ust. 8c dodany do art. 24 ustawy o PIT oraz ust. 12 dodany do art. 12 ustawy o CIT) jasno wynika, że wymiana udziałów będzie objęta podatkową preferencją także wtedy, gdy spółka nabywająca uzyska większość głosów w spółce nabywanej w wyniku kilku aportów wniesionych przez różnych wspólników i to w ciągu sześciu miesięcy.

Dziś również jest to możliwe, ale tylko dzięki wykładni sądów. Potrzebne było więc doprecyzowanie przepisów.

Warunki wyłączenia

Wymiana udziałów polega na wniesieniu aportem udziałów (akcji) spółki nabywanej do spółki nabywającej w zamian za udziały spółki nabywającej. Transakcja ta jest wyłączona z opodatkowania, pod warunkiem że spółka nabywająca uzyska bezwzględną większość głosów lub – posiadając już taką bezwzględną większość – zwiększy ich liczba w spółce nabywanej (art. 24 ust. 8a ustawy o PIT oraz art. 12 ust. 4d ustawy o CIT).

To podstawowy warunek (jest jeszcze kilka innych), by wspólnicy, którzy wymienili udziały, nie uzyskali przychodu z akcji (udziałów) otrzymanych od nowej spółki. Brak przychodu powoduje, że nie muszą płacić podatku.

Problem dla mniejszych

Przepis ten nigdy nie stanowił problemu dla wspólników większościowych – mogli oni wymieniać udziały bez obaw o podatek. Natomiast kłopot mieli mniejsi udziałowcy, którzy w transakcjach wymiany udziałów działali wspólnie. Fiskus żądał od nich podatku, nawet gdy wymieniali udziały w tym samym czasie i na podstawie tej samej uchwały. Uważał bowiem, że zwolnienie z podatku należy rozpatrywać wyłącznie z perspektywy jednostkowej transakcji, a nie – jak chcieliby tego drobni wspólnicy – łącznie. W związku z tym, mimo że spółka nabywająca otrzymywała bezwzględną większość udziałów czy akcji w spółce nabywanej, organy podatkowe żądały podatku.

Niekorzystne dla podatników stanowisko znalazło potwierdzenie w licznych interpretacjach podatkowych (np. w interpretacji dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 4 lipca 2011 r., nr ITPB3/415-9/11/MT).

Korzystne dla mniejszościowych udziałowców i akcjonariuszy okazało się dopiero orzecznictwo. Sądy zgodnie uznały, że liczy się ostateczny efekt transakcji wymiany udziałów. W związku z tym, nawet jeśli bezwzględna większość głosów zostaje osiągnięta na skutek kilku transakcji wymiany udziałów, to poszczególni wspólnicy nie muszą rozpoznawać przychodu i płacić podatku.

Sprawy nadal w sądach

Z czasem, na skutek orzecznictwa, zdanie zmienił również fiskus. Przykładem jest korzystna interpretacja bydgoskiej Izby Skarbowej z 14 lipca 2014 r. (nr ITPB3/415-9/11/14-S/PST). Nadal jednak w sądach toczą się spory w sprawie wcześniejszych interpretacji. Wyrazem tego są tegoroczne orzeczenia NSA: z 16 października 2014 r. (sygn. akt II FSK 2330/12), z 6 lutego 2014 r. (sygn. akt II FSK 69/13), a także sądów wojewódzkich, jak np. WSA w Poznaniu z 31 marca 2014 r. (sygn. akt I Sa/Po 904/13) i z 20 lutego 2014 r. (sygn. akt I Sa/Po 539/13).

Uchwalona przez Sejm nowelizacja powinna ostatecznie zapobiec tego typu sporom.

Nowelizacja położy kres sporom

Anna Turska doradca podatkowy w kancelarii Domański Zakrzewski Palinka

Zmianę przepisów należy ocenić pozytywnie. Ustawodawca wprost wprowadził zasadę, że odroczenie opodatkowania (do momentu sprzedaży udziałów lub akcji) ma miejsce również w przypadku dokonania więcej niż jednej transakcji nabycia udziałów (akcji), przeprowadzonych w okresie nieprzekraczającym 6 miesięcy liczonych począwszy od miesiąca, w którym nastąpiło pierwsze ich nabycie, jeżeli w wyniku tych transakcji są spełnione warunki określone w tym przepisie.

Obecne przepisy nie dawały takiej pewności, mimo że w zamierzeniu ustawodawcy miały być odzwierciedleniem postanowień dyrektywy 2009/133/WE. Zgodnie z nią istotny dla zastosowania zwolnienia jest całościowy wynik transakcji, czyli uzyskanie bezwzględnej większości praw głosu przez spółkę nabywającą. Niestety, dotychczasowy brak precyzyjnego uregulowania, czy warunki musi spełnić jeden udziałowiec czy kilku biorących udział w transakcji, fiskus interpretował ze szkodą dla podatników.

Etap legislacyjny

Ustawa z 29 sierpnia 2014 r. o zmianie ustawy o CIT, ustawy o PIT oraz niektórych innych ustaw – opublikowana w Dzienniku Ustaw z 2014 r. poz. 1328