Zwiększenie wartości początkowej ma miejsce w sytuacji ulepszenia lub modernizacji środka trwałego, zmniejszenie natomiast może nastąpić w wyniku odłączenia części składowej lub peryferyjnej.

ROZMOWA
Czy możliwa jest korekta wartości początkowej środka trwałego już po rozpoczęciu amortyzacji?
- W praktyce dość często mamy do czynienia z przypadkami wymagającymi korekty kosztów związanych ze środkami trwałymi. Zdarzają się opóźnione faktury od wykonawców, refundacje poniesionych nakładów czy zwyczajnie błędy podatników. Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych określa pewne sytuacje, których zaistnienie wymaga zmian w odpisach amortyzacyjnych. O wielu przypadkach jednak milczy. Nie pozostaje zatem w takich sytuacjach nic innego, jak odwołać się do ogólnych zasad prawa podatkowego. Korektę wartości początkowej ustawa przewiduje jedynie w dwóch przypadkach. Zwiększenie wartości początkowej ma miejsce w sytuacji ulepszenia lub modernizacji środka trwałego, zmniejszenie natomiast może nastąpić w wyniku odłączenia części składowej lub peryferyjnej. W konsekwencji odpisów amortyzacyjnych od „nowej” wartości początkowej należy dokonywać począwszy od kolejnego miesiąca. Korekta dotychczasowych odpisów nie następuje.
Czy podobne konsekwencje pociąga za sobą nieujawnienie środka trwałego w ewidencji środków trwałych?
- Tak. Po dopisaniu środka trwałego do ewidencji, dokonywanie odpisów amortyzacyjnych następuje od kolejnego miesiąca. Rozwiązanie to oznacza przesunięcie okresu amortyzacji tego środka trwałego i również nie powoduje konieczności korekty wcześniejszych rozliczeń.
Jak należy postępować w sytuacji, gdy całość lub część wydatków poniesionych na nabycie lub wytworzenie środka trwałego została odliczona od podstawy opodatkowania lub zwrócona podatnikowi?
- W takim przypadku nie istnieje powód, by korygować wartość początkową. Odpisy amortyzacyjne zatem również nie ulegną zmianie. Zmniejszeniu ulegnie natomiast ich część zaliczana do kosztów uzyskania przychodów. Kosztem podatkowym będą mogły być jedynie odpisy amortyzacyjne w wysokości, która odpowiada tej części wartości początkowej, z którą nie jest związane odliczenie lub zwrot. Jeżeli zwrot poniesionych wydatków nastąpi już po dokonaniu pierwszego odpisu aktualizującego, pojawi się pytanie, czy korygować wcześniejsze odpisy zaliczone do kosztów czy uwzględnić refundację w rozliczeniach przyszłych. Ustawa nie reguluje tej kwestii.
Jak rozstrzygają tę sprawę organy podatkowe?
- Interpretacje organów podatkowych są w tym zakresie niejednolite. Większość z nich jednak, w tym m.in. Izba Skarbowa w Warszawie, rozstrzyga, że podatnicy nie mają obowiązku korekty okresów poprzedzających otrzymanie refundacji. Natomiast od momentu jej otrzymania, do kosztów uzyskania przychodów zaliczyć można jedynie odpowiednią część odpisów amortyzacyjnych.
Co trzeba zrobić, gdy wartość początkowa została nieprawidłowo określona?
- Do końca 2002 roku ustawa nakazywała korektę wartości początkowej. Powodowało to obowiązek odpowiedniej zmiany dokonanych już odpisów amortyzacyjnych, poczynając od pierwszego błędnego odpisu amortyzacyjnego. W 2003 roku przepis ten wykreślono. Obecnie pozostaje więc skorzystanie z ogólnych zasad korekty rozliczeń podatkowych opartych na przepisach Ordynacji podatkowej. Po ustaleniu prawidłowej wartości początkowej należy zweryfikować wysokość dokonanych odpisów amortyzacyjnych i w konsekwencji kosztów uzyskania przychodów w poszczególnych miesiącach, kwartałach lub latach. Korekta złożonych deklaracji podatkowych jest oczywiście możliwa, o ile nie toczy się kontrola podatkowa lub nie została wydana decyzja określająca wysokość zobowiązania podatkowego za dany okres.
Rozmawiał KRZYSZTOF TOMASZEWSKI
JANUSZ MARCINIUK
doktor nauk ekonomicznych, doradca podatkowy, prezes zarządu Marciniuk i Wspólnicy, Spółka Doradztwa Podatkowego
Janusz Marciniuk, doradca podatkowy / DGP