Pożyczka rewolwingowa przestanie być wykorzystywana do wielokrotnych, nieopodatkowanych przelewów między powiązanymi firmami.
Opodatkowanie pożyczki / Dziennik Gazeta Prawna
W uzgodnieniach międzyresortowych jest projekt zmieniający m.in. ustawę o podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC). Jego autorem jest Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. Wśród proponowanych rozwiązań są te dotyczące pożyczki rewolwingowej (odnawialnej). Mają one spowodować, że podatek – zamiast jednorazowo – trzeba będzie odprowadzać przy każdej wypłacie środków pieniężnych. Dziś są co do tego wątpliwości.

Jak to działa

Pożyczka rewolwingowa polega na tym, że pożyczkobiorca może swobodnie zwiększać i zmniejszać swoje zadłużenie w ramach ustalonego umownie limitu.
– Po spłacie całości lub części zadłużenia może ponownie otrzymać środki pieniężne do wysokości limitu, bez konieczności zawierania nowej umowy – tłumaczy Malwina Dąbrowska, starszy konsultant w Mazars.
W praktyce gospodarczej jest to porozumienie o stałym zasilaniu finansowym, najczęściej zawieranym między powiązanymi przedsiębiorcami lub spółkami i ich wspólnikami – wskazuje Wojciech Matuszczak, doradca podatkowy w RSM Poland KZWS.
– O ile jednak pożyczka udzielona spółce kapitałowej przez wspólnika jest zwolniona z PCC, o tyle takie umowy między pozostałymi podmiotami podlegają opodatkowaniu jako pożyczka lub zmiana umowy spółki – dodaje ekspert.
Malwina Dąbrowska wyjaśnia, że z pożyczek rewolwingowych chętnie korzystają spółki osobowe, ale nie tylko – również kapitałowe pozyskujące środki na inwestycje od podmiotów zewnętrznych.
Istotna jest więc kwestia opodatkowania, ponieważ wpływa to na koszty funkcjonowania firmy.

Obowiązek podatkowy

Zgodnie z ustawą o PCC (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 101, poz. 649) obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy pożyczki, a nie wypłaty środków. Podstawą opodatkowania jest kwota pożyczki zapisana w umowie.
– Jest to spójne z charakterem umowy pożyczki, która dochodzi do skutku przez porozumienie stron, bez względu na faktyczną wypłatę środków – stwierdza Robert Wielgórski, doradca podatkowy, starszy konsultant w PwC.
Zdaniem eksperta sytuacja komplikuje się przy pożyczkach rewolwingowych. Jeśli przyjąć, że taka umowa również podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych w momencie jej zawarcia, to jak ustalić podstawę opodatkowania?

Podatek tylko raz

Pojawił się pogląd, że jest nią kwota limitu zadłużenia, a podatek jest należny tylko jednorazowo. Tak orzekł WSA w Warszawie w wyroku z 15 grudnia 2010 r. (sygn. akt III SA/Wa 2536/10).
– Było to stanowisko korzystne dla podatników, którzy płacąc jednorazową daninę przy zawarciu umowy, uzyskiwali dostęp do finansowania, z którego mogli korzystać w zależności od potrzeb – komentuje Robert Wielgórski.
Wyrok sprawił, że spółki zaczęły omijać obowiązek opodatkowania każdej pożyczki z osobna.
– Jeżeli limit pożyczki został ustalony np. na milion złotych, a została ona w ramach tej samej umowy zaciągnięta i spłacona pięć razy, to PCC z tego tytułu mógł wynieść 20 tys. zł, zamiast 100 tys. zł – komentuje Rafał Ciołek, doradca podatkowy, dyrektor w firmie doradczej KPMG.

Każda transza oddzielnie

Orzeczenie WSA uchylił jednak 20 listopada 2012 r. Naczelny Sąd Administracyjny (sygn. akt II FSK 661/11). Uznał, że samo zawarcie umowy rewolwingowej nie ma skutków w PCC, bo nie jest to pożyczka w rozumieniu prawa cywilnego.
Jacek Budziszewski, doradca podatkowy, dyrektor działu audytu podatkowego w Instytucie Studiów Podatkowych, wyjaśnia, że w świetle stanowiska NSA taka umowa nie zawiera zobowiązania pożyczkodawcy do przeniesienia na własność pożyczkobiorcy określonej ilości pieniędzy, tylko wskazuje limit, do którego może istnieć zobowiązanie między stronami.
– W tym ujęciu umowa rewolwingowa może być traktowana jedynie jako przyrzeczenie udzielenia pożyczki na warunkach w niej wskazanych – mówi Jacek Budziszewski.
To oznaczałoby, że do skutecznego zawarcia umów pożyczki dochodzi tylko z chwilą wypłaty poszczególnych transz.
– Wynika z tego, że każda z nich jest w istocie nową pożyczką, oddzielnie opodatkowaną PCC – uważa Robert Wielgórski.
Takie stanowisko zajmują też ostatnio organy podatkowe (np. interpretacja dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z 16 lutego 2012 r., nr IPPB2/436-563/11-2/AF).

Planowane zmiany

Jednoznacznie ma to rozstrzygnąć zmiana zapisana w projekcie przygotowanym przez MAiC. Wynika z niej, że obowiązek podatkowy powstawałby z chwilą wypłaty poszczególnych kwot w ramach pożyczki odnawialnej.
Zdaniem Jacka Budziszewskiego takie rozwiązanie – uszczelniające system podatkowy – może spowodować dla przedsiębiorców wzrost obciążeń podatkowych.
W ocenie Wojciecha Matuszczaka zmiana może mieć znaczenie zwłaszcza dla małych i średnich przedsiębiorców, którzy zazwyczaj finansowani są pożyczkami.
Część ekspertów jest jednak zdania, że zmiana będzie miała charakter jedynie doprecyzowujący.
– Już obecnie stanowiska organów i sądów administracyjnych powodują, że unikanie opodatkowania poszczególnych transz pożyczek rewolwingowych jest obarczone istotnym ryzykiem podatkowym – mówi Rafał Ciołek.
Także Malwina Dąbrowska podkreśla, że podatnicy w ostatnim czasie musieli się liczyć z negatywnym stanowiskiem organów podatkowych.

Punkt dla podatników

Robert Wielgórski obawia się, że zmiana zamiast rozstrzygnąć wątpliwości, przysporzy nowych.
Z projektu wynika bowiem, że każdorazowa wypłata środków ma podlegać PCC, jeżeli w umowie zostanie zapisane, iż wypłata środków pieniężnych nastąpi niejednokrotnie, a ich suma nie jest znana w chwili zawarcia umowy.
– Wydaje się, że autorzy projektu – wbrew stanowisku NSA – wychodzą z założenia, że umowa rewolwingowa jest jednak umową pożyczki w rozumieniu kodeksu cywilnego, a jedynie na zasadzie wyjątku będzie ona opodatkowana w momencie wypłaty środków, a nie zawarcia umowy – zauważa Robert Wielgórski.
Jeśli zatem zmiana miałaby wejść w życie w tym brzmieniu, to – zdaniem eksperta – mogłaby posłużyć podatnikom za argument potwierdzający, że obecnie PCC od pożyczki rewolwingowej powinien być jednak uiszczony raz – z chwilą jej zawarcia.

Przy pożyczkach rewolwingowych podatek trzeba będzie odprowadzać przy każdej wypłacie środków

Etap legislacyjny
Projekt ustawy o zmianie ustawy o samorządzie gminnym oraz niektórych innych ustaw (wersja z 4 listopada 2013 r.) jest na etapie uzgodnień międzyresortowych