Przedsiębiorstwo macierzyste ma w swojej siedzibie środki trwałe, które przekazuje zagranicznemu zakładowi. Czy takie przekazanie należy traktować jak czynność między odrębnymi, chociaż powiązanymi podmiotami? A jeśli tak, to czy trzeba zakwalifikować tę czynność ze względu na skutki podatkowe jak sprzedaż czy jak oddanie do używania (leasing, dzierżawa, najem)?

W polskich przepisach przy określaniu dochodu zakładu stosuje się odpowiednio regulacje dotyczące podmiotów powiązanych. Można byłoby wysnuć wniosek, że przekazanie środka trwałego przez przedsiębiorstwo macierzyste (dalej PM) na rzecz zagranicznego zakładu (dalej zakład), w sytuacji gdy przekazanie ma charakter trwały, należało traktować jak sprzedaż między podmiotami powiązanymi. Następnie zaś ustalić wartość początkową dla celów amortyzacji w oparciu o oszacowaną cenę nabycia. Zwróćmy jednak uwagę, że przepisy dotyczące podmiotów powiązanych stosuje się odpowiednio do czynności między PM a zakładem. Trzeba też mieć na uwadze umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, przy których interpretacji można kierować się komentarzem do Umowy Modelowej OECD (UM-OECD).
Traktowanie pod względem podatkowym transferów składników majątkowych między PM a zakładem i wydatków ponoszonych przez PM na rzecz zakładu wymaga odrębnego podejścia. W pewnych sytuacjach należy stosować przepisy o podmiotach powiązanych, w innych zaś jest to wyraźnie wykluczone. Komentarz do UM-OECD dopuszcza możliwość nieuwzględniania zysku przy transferach składników majątkowych między PM a zakładem, gdy składniki te nie są przeznaczone do odprzedaży, ale do wykorzystania w zakładzie dla celów prowadzonej w nim działalności. Dopuszcza również uznawanie odpisów amortyzacyjnych od przekazanych środków jako kosztów uzyskania przychodu przy ustalaniu dochodu zakładu. Dlatego też nie ma podstaw do twierdzenia, przynajmniej do czasu wyraźnego uregulowania tej kwestii, że do czynności przekazania środków trwałych przez PM na rzecz zakładu należy stosować art. 11 ust. 8a ustawy o CIT. Wartość początkowa przekazanego środka trwałego może być zatem dla celów amortyzacji w zakładzie ustalona w wartości początkowej wynikającej z ewidencji PM, z uwzględnieniem dokonanych już odpisów amortyzacyjnych (kontynuacja wyceny). W praktyce zakłady położone na terytorium Polski stosują najczęściej tę metodę.
W przypadku gdy z okoliczności faktycznych wynika, że przekazanie środka trwałego przez PM do zakładu mogłoby być traktowane jak oddanie do używania na zasadach podobnych do najmu, dzierżawy czy leasingu do takiej czynności nie powinien mieć także zastosowania art.11 ust. 8a ustawy o CIT. Do kosztów zakładu nie należy więc zaliczać wartości czynszu ustalonej zgodnie z powołanym przepisem i pobierać od niej podatku u źródła, jak od należności za używanie lub prawo do używania urządzenia przemysłowego.
Czy można z kolei po stronie PM traktować przekazanie środka trwałego do zakładu tak jak jego sprzedaż i ustalać dochód z tytułu tej czynności? W niektórych państwach stosuje się takie rozwiązanie, gdyż przekazanie środka trwałego do zakładu bez ustalenia i opodatkowania dochodu, a następnie zbycie tego środka w państwie położenia zakładu, pozbawia definitywnie państwo siedziby PM możliwości pobrania odroczonego podatku. Przeciwko takiemu traktowaniu przemawia natomiast orzecznictwo ETS. W orzeczeniu AMID (C-141/99) ETS stwierdził, że spółka, która ma zakład w innym państwie członkowskim i spółka, która ma oddział krajowy, są w porównywalnej sytuacji. W przypadku przekazania środka trwałego do oddziału krajowego nie powstaje z tego tytułu żaden dochód.
W ramach OECD dobiegają końca prace na temat nowej koncepcji przypisania zysku do zakładu. Niektóre z omawianych zasad mogą się więc w przyszłości zmienić.
Not. KT
Hanna Litwińczuk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego / DGP