Czy od odsetek od zobowiązań handlowych płaconych zagranicznym kontrahentom należy pobierać w Polsce podatek u źródła?

dr JANUSZ MARCINIUK

doradca podatkowy Marciniuk i Wspólnicy

Najczęściej otrzymywanymi przez podmioty zagraniczne z Polski odsetkami są odsetki od udzielonych polskim podmiotom kredytów i pożyczek. Zdarza się jednak, że podmioty polskie płacą swoim kontrahentom odsetki od nieuregulowanych w terminie zobowiązań handlowych. W tym przypadku mają zastosowanie przepisy zawarte w art. 21 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tj. Dz.U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 z późn. zm.). Zgodnie z tymi regulacjami, podatek dochodowy z tytułu uzyskanych na terytorium Polski odsetek ustala się w wysokości 20 proc. przychodów, chyba że umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska, stanowią inaczej. Problemem jest jednakże to, że ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie mówi, o jakie odsetki chodzi. Przyjmując wykładnię gramatyczną za mającą pierwszeństwo przy wykładni przepisów podatkowych, należy stwierdzić, że odsetki od zobowiązań handlowych mieszczą się w hipotezie analizowanej normy prawnej. W konsekwencji zatem, od takich odsetek należy pobrać podatek, o ile odpowiednie umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania nie stanowią inaczej. Jak zatem tę kwestię regulują umowy? Większość z nich zawiera definicję odsetek. Przy czym niektóre z nich, jak np. umowa z USA, Kanadą lub Włochami przez odsetki rozumie co do zasady jedynie dochód z pożyczek lub dochód, który według prawa polskiego jest zrównany z dochodem z pożyczek. Definicja ta nie obejmuje zatem odsetek od zobowiązań handlowych. Inne umowy zawierają wprost sformułowanie, iż opłat karnych z tytułu opóźnionej zapłaty nie uważa się za odsetki. Tak jest m.in. w umowach z Austrią, Belgią, Chinami, Czechami, Finlandią, Francją, Hiszpanią, Holandią, Indiami, Irlandią, Niemcami, Szwajcarią, Szwecją. Powyższe umowy międzynarodowe kwalifikują takie odsetki jako zyski z przedsiębiorstw, podobnie jak i kwotę główną wypłacanego na rzecz kontrahenta zobowiązania. A zyski z przedsiębiorstw co do zasady podlegają opodatkowaniu jedynie w kraju siedziby spółki otrzymującej takie odsetki. Nie występuje więc w takim przypadku podatek u źródła w Polsce. Brak wyraźnego wyłączenia odsetek od zobowiązań handlowych z odsetek podlegających opodatkowaniu w Polsce znajduje się jednak w umowie z Węgrami, z Danią, z Wielką Brytanią czy Izraelem. Oznacza to, że jeżeli płacone są odsetki od zobowiązań handlowych na rzecz podmiotów mających siedzibę w tych państwach, istnieje ryzyko, że urząd skarbowy upomni się o podatek u źródła w Polsce od tych odsetek w wysokości 10 proc. kwoty brutto wypłacanych odsetek w przypadku Węgier i 5 proc. przy wypłatach do Danii, Wielkiej Brytanii czy Izraela. Należy przy tym pamiętać, że nawet jeżeli obowiązek podatkowy w Polsce z tytułu wypłaconych odsetek od zobowiązań handlowych nieuregulowanych w terminie nie wystąpi – w każdym przypadku spółka powinna ujawnić takie odsetki w rocznej informacji IFT oraz zatroszczyć się o certyfikat rezydencji kontrahenta.