Odsetki z tytułu odroczenia terminu płatności (kredytu kupieckiego) pod rządami poprzednio obowiązującej ustawy o podatku od towarów i usług z 1993 roku traktowane były jako element kwoty należnej z tytułu sprzedaży i w efekcie zwiększały podstawę opodatkowania VAT z tytułu tej sprzedaży. Orzecznictwo sądów administracyjnych oraz doktryna jednoznacznie wskazywały, że kwota odsetek z tytułu przedłużenia terminu płatności należna sprzedawcy nie jest wynagrodzeniem za świadczenie odrębnej usługi finansowej, lecz dotyczy w istocie samej transakcji sprzedaży. Odsetki od kredytu kupieckiego były więc opodatkowane VAT według takiej samej stawki jak świadczenie główne i nie korzystały ze zwolnienia stosowanego dla usług pośrednictwa finansowego (np. pożyczek). A jak jest teraz pod rządami nowej ustawy o VAT z 2004 roku?

Jerzy Martini doradca podatkowy, Baker & McKenzie Interpretacja ta po wejściu w życie nowej ustawy o podatku od towarów i usług z 11 marca 2004 r. (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.) musi zostać uznana w istotnej części za nieprawidłową. Europejski Trybunał Sprawiedliwości w wyroku w sprawie Muys'en De Winter's Bouw (C-281/91) dokonał bowiem wykładni przepisów VI Dyrektywy VAT dotyczących podstawy opodatkowania w odmienny sposób. Interpretacja ta powinna być więc stosowana również w odniesieniu do przepisów krajowych. Zgodnie ze stanowiskiem przedstawionym przez Trybunał Sprawiedliwości w omawianym wyroku odsetki za odroczenie terminu płatności, jeśli odroczenie to dotyczy okresu po sprzedaży, należy traktować jak wynagrodzenie z tytułu świadczenia zwolnionego z VAT usług pośrednictwa finansowego. Jeśli natomiast odsetki dotyczą odroczenia terminu płatności przed dokonaniem dostawy, to odsetki takie zwiększają podstawę opodatkowania z tytułu takiej sprzedaży (czyli w takim przypadku stosowana jest interpretacja, która powszechnie uważana była za poprawną pod rządami poprzedniej ustawy o VAT). Trybunał oparł swoje stanowisko na powiązaniu zasad powstania obowiązku podatkowego z zasadami dotyczącymi podstawy opodatkowania. Zdaniem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości wszelkie płatności związane z dostawą należne do momentu powstania obowiązku podatkowego powinny być uwzględniane w podstawie opodatkowania. Natomiast odsetki należne za okresy po momencie powstania obowiązku podatkowego nie są kwotą należną z tytułu danej dostawy (stanowią więc wynagrodzenie za odrębne, zwolnione z VAT świadczenie). Trybunał stwierdził, że odmienna interpretacja powodowałaby zaburzenia konkurencji. Oznaczałoby to bowiem, że podmioty finansujące się kredytem nie byłyby obciążane podatkiem od towarów i usług na odsetkach, natomiast dostawca, udzielając kredytu kupieckiego, musiałby naliczać VAT na części finansowej. Dodatkowo ETS podkreślił, że status dostawcy (instytucja finansowa czy inny podmiot) nie może mieć wpływu na stosowanie zwolnienia. Zatem również podmioty, które z zasady nie prowadzą działalności w zakresie pośrednictwa finansowego, powinny mieć prawo do traktowania wpływów z otrzymanych odsetek z punktu widzenia VAT w sposób analogiczny do tego jak robią to instytucje finansowe. Biorąc pod uwagę fakt, że odraczanie terminu płatności i naliczanie odsetek z tego tytułu na ogół dotyczy przypadków, gdy płatność dokonywana jest już po dostawie, interpretacja przedstawiona przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości oznacza zasadniczą zmianę w porównaniu z poprzednią ustawą o VAT, jeśli chodzi o skutki w VAT pobierania takich odsetek.