W ostatnim czasie na łamach prasy rozgorzała dyskusja na temat prawa podatnika do korekty deklaracji po kontroli. Tydzień temu zastanawialiśmy się nad prawem do korygowania deklaracji VAT po kontroli skarbowej. Niewątpliwie nie jest to jedyna praktyczna wątpliwość, która pojawia się w związku z prawem pokontrolnej korekty w zakresie podatków. Kolejne zagadnienie, które wymaga komentarza, to możliwość dokonania korekty rozliczeń podatkowych po kontroli, jeśli podatnik wcześniej nie złożył deklaracji. Przepisy odnoszą się jasno do korekty deklaracji i w zakresie takiej właśnie korekty przyznają podatnikowi prawo do naprawienia swoich błędów po kontroli. Czy to jednak znaczy, że podatnik, który nie złożył deklaracji, swoich win zmazać nie może?

AGNIESZKA TAŁASIEWICZ partner Ernst & Young Punktem wyjścia do ustalenia zakresu przysługujących podatnikowi uprawnień jest określenie, co może zyskać podatnik, który pod wpływem analizy nieprawidłowości zidentyfikowanych przez organ podatkowy chciałby jak najszybciej przywrócić stan zgodny z prawem. Po pierwsze, podatnik taki kieruje się chęcią zmniejszenia ciężaru finansowego wynikającego z naliczanych do momentu zapłaty zaległości podatkowej odsetek za zwłokę. Po drugie – i to często jest okoliczność znacznie dla podatnika istotniejsza – chce on uniknąć odpowiedzialności karnej skarbowej. Co do pierwszej z tych okoliczności trzeba jasno wskazać, że wpłata na poczet zaległości podatkowej jest możliwa w każdym momencie i powoduje ograniczenie kwoty odsetek do zapłaty (kwota wpłacona przez podatnika powinna być zaliczona na poczet zaległości podatkowej). Kolejnym elementem przywracania stanu zgodnego z prawem jest złożenie deklaracji, której podatnik wcześniej nie złożył – to działanie jest również możliwe bez względu na fazę kontroli lub postępowania w sprawie podatkowej, nie ma bowiem żadnego przepisu, który zabraniałby podatnikowi takiego działania. Zaś co do odpowiedzialności karnej skarbowej, to w przypadku niezłożenia deklaracji podatkowej dopuszczalne jest złożenie tzw. czynnego żalu, który powoduje zniesienie odpowiedzialności karnej skarbowej. Warunkiem skuteczności czynnego żalu jest ujawnienie organowi ścigania wszystkich okoliczności popełnionego czynu oraz osób współdziałających przy jego popełnieniu, zanim organ ścigania będzie miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego. W większości przypadków na etapie kontroli podatkowej organ ścigania zwykle nie ma jeszcze wyraźnie udokumentowanej wiadomości o popełnieniu przestępstwa. A zatem podatnikowi, który nie złożył w terminie deklaracji, przysługuje po kontroli prawo do złożenia deklaracji, prawo do wpłaty wynikającej z niej kwoty zaległości (dzięki czemu zmniejsza ciężar finansowy poprzez wstrzymanie naliczania odsetek za zwłokę), a ponadto – przy spełnieniu wskazanych już warunków – przysługuje mu prawo do złożenia tzw. czynnego żalu eliminującego odpowiedzialność karną skarbową. Oczywiste jest, że podatnikowi takiemu nie będzie przysługiwać prawo do korekty deklaracji w literalnym rozumieniu, bo... deklaracji nie złożył. Nie jest zatem tak, że sytuacja podatnika, który nie złożył deklaracji (ale chciałby ten błąd naprawić) jest nieporównywalnie gorsza niż podatnika, który, co prawda, deklarację złożył, ale wykazał w niej nieprawidłową kwotę podatku.