Zgodnie z art. 86 ust. 12 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.; dalej ustawa o VAT) w przypadku otrzymania faktury przed wykonaniem usługi lub nabyciem prawa do dysponowania towarem jak właściciel podatek naliczony podlega odliczeniu w miesiącu wykonania usługi czy nabycia prawa do dysponowania towarem jak właściciel. Czy zawsze tak będzie?

Jerzy Martini doradca podatkowy, Baker & McKenzie Termin, w którym otrzymano fakturę w opisanym w pytaniu przypadku, nie wpływa na określenie momentu nabycia prawa do odliczenia podatku. Jeśli więc np. usługa wykonana została w marcu, a faktura otrzymana była przez podatnika w styczniu, to podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku w rozliczeniu za marzec. Należy bowiem uznać, że art. 86 ust. 12 ustawy o VAT określający w ten sposób termin odliczenia podatku jest przepisem szczególnym w stosunku do zasady określonej w art. 86 ust. 10 i 11 ustawy o VAT, zgodnie z którą prawo do odliczenia powstaje w okresie otrzymania faktury lub następnym okresie rozliczeniowym. Od wspomnianej zasady istnieje jednak szereg odstępstw. Nie stosuje się ona do większości usług, w stosunku do których, zgodnie z art. 19 ust. 13 ustawy o VAT, zastosowanie ma szczególny moment powstania obowiązku podatkowego. Przykładowo więc, w odniesieniu np. do usług najmu, licencji, usług telekomunikacyjnych, transportowych termin wykonania usługi nie wpłynie na moment powstania prawa do odliczenia podatku. Decydujący będzie więc w takim przypadku jedynie termin otrzymania faktury. Warto podkreślić, że opóźnienie prawa do odliczenia podatku do momentu wykonania usługi czy dostawy towaru jest niezgodne z przepisami wspólnotowymi. Zgodnie z art. 17 ust. 1 VI Dyrektywy, prawo do odliczenia podatku powstaje z chwilą powstania obowiązku podatkowego w odniesieniu do podatku podlegającemu odliczeniu. W większości przypadków wystawienie faktury przed wykonaniem usługi czy dokonaniem dostawy powoduje powstanie obowiązku podatkowego u sprzedawcy. Zatem nawet w momencie otrzymania faktury przed wykonaniem usługi czy nabyciem prawa do dysponowania towarem jak właściciel, zgodnie z art. 17 ust. 1 VI Dyrektywy, nabywcy przysługuje prawo do odliczenia podatku. Dlatego w przypadku sporu z organami skarbowymi dotyczącego odliczenia podatku z faktury przed wykonaniem usługi czy dokonaniem dostawy, podatnicy mają bardzo mocne argumenty. Jeśli z tytułu danej transakcji u sprzedawcy powstał obowiązek podatkowy, organy podatkowe nie mają podstaw do zakwestionowania prawa do odliczenia podatku u nabywcy w oparciu o art. 86 ust. 12 ustawy o VAT. Jak bowiem kilkakrotnie podkreślał Europejski Trybunał Sprawiedliwości, wszystkie organy państwa, również organy podatkowe, zobowiązane są do przestrzegania prawa wspólnotowego.