Podatnik, który wyrejestrował się dla celów VAT, traci prawo do modyfikacji deklaracji i faktur – twierdzą urzędnicy. Sądy administracyjne krytykują takie stanowisko.
Jak zostać podatnikiem VAT i jak przestać nim być / Dziennik Gazeta Prawna
Pomorski przedsiębiorca chciał skorygować deklarację VAT-7 za wrzesień 2008 r. Wcześniej wystawił faktury z 23-proc. VAT z tytułu sprzedaży należących do niego nieruchomości. Jednak w toku sporu z organami podatkowymi dotyczącego możliwości pomniejszenia podatku należnego o naliczony, okazało się, że transakcja nie powinna być opodatkowana, ponieważ podlegała zwolnieniu z daniny przewidzianemu dla zbycia towarów używanych (art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT; t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 z późn. zm.). Zgodził się z tym WSA w prawomocnym wyroku z czerwca 2010 r.
Ponieważ jednak mężczyzna był zobowiązany do zapłaty ponad 1,324 mln zł VAT zgodnie z regułą z art. 108 ustawy, która nakazuje uregulować podatek wykazany na wystawionych fakturach, chciał skorygować zarówno błędne dokumenty fakturowe, jak i deklarację, w której je uwzględnił.

Problem znany, tylko decyzje sprzeczne

Pojawił się jednak kolejny problem – już w 2009 r. wyrejestrował się z rejestru czynnych podatników. W efekcie napotkał na sprzeciw fiskusa, który powołał się na par. 4 rozporządzenia ministra finansów z 28 listopada 2008 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, zaliczkowego zwrotu podatku, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz.U. z 2008 r. nr 212, poz. 1337 z późń. zm.). Wynika z niego, że do wystawiania faktur VAT (także korygujących) uprawnieni są wyłącznie czynni podatnicy tej daniny. Innego zdania był Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w wyroku z 27 czerwca 2012 r. (sygn. akt I SA/Gd 324/12). Zdaniem sędziów wyrejestrowanie nie uzasadnia pozbawienia podatnika prawa do korekty faktury bądź deklaracji. Problem miał rozstrzygnąć Naczelny Sąd Administracyjny, ale nie dokonał jego merytorycznej oceny i 27 listopada 2013 r. uchylił wyrok pierwszej instancji z powodów proceduralnych (sygn. akt I FSK 529/12).
Problem nie jest nowy. Odnosił się do niego m.in. warszawski WSA w prawomocnym wyroku z 4 listopada 2009 r. (sygn. akt III SA/Wa 852/09). Pozwolił wtedy na korektę deklaracji wyrejestrowanemu podatnikowi, używając tych samych argumentów, co gdański sąd w omawianym wyroku. Przeciwne stanowisko zaprezentowała z kolei warszawska izba skarbowa w interpretacji nr IPPP2/443-310/12-4/KG z 27 czerwca 2012 r. Stołeczny fiskus uznał, że wyrejestrowany podatnik nie ma prawa do złożenia korekty faktury VAT, a w związku z tym nie może poprawić deklaracji rozliczeniowej.

Fiskus narusza zasadę neutralności

Zdaniem Janiny Fornalik, doradcy podatkowego w MDDP, nie można pozbawić podatnika prawa do skorygowania niesłusznie zapłaconej daniny i ewentualnego uzyskania nadpłaty, dlatego że nie jest już zarejestrowany dla celów VAT. Ekspertka przypomina, że z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej wynika, że istotne jest tylko, aby w okresie, którego dotyczy korekta, przedsiębiorca prowadził działalność gospodarczą i był zobowiązany do prawidłowego rozliczania daniny. Jeśli rozliczenie nie okazało się prawidłowe i np. zobowiązanie VAT zostało zawyżone, to ma prawo odzyskać nieprzedawnioną nadpłatę niezależnie od formalnych warunków, takich jak rejestracja.
Janina Fornalik podkreśla, że jeżeli tylko podstawa do skorygowania deklaracji VAT jest uzasadniona, to fiskus nie może ograniczać prawa do niego. Zwraca uwagę, że przecież organy podatkowe są uprawnione do weryfikacji rozliczeń VAT za nieprzedawnione okresy przed wyrejestrowaniem podatnika i w razie stwierdzenia nieprawidłowości mogą wyciągać z tego konsekwencje (określenie zaległości podatkowej).
Innymi słowy, skoro fiskus ma takie prawo, to również korygować rozliczenia powinien podatnik.

Faktury sprzed rejestracji do uwzględnienia

Fiskus przychylniej podchodzi do podatników, którzy w ogóle nie zarejestrowali się dla celów VAT, a chcą np. nabyć prawo do odliczenia naliczonej daniny. Przykładem jest interpretacja poznańskiej izby skarbowej z 7 listopada 2013 r., sygn. ILPP2/443-752/13-2/MN, w której uznał, że dla nabycia takich uprawnień nie jest konieczne posiadanie statusu czynnego podatnika VAT w chwili otrzymania faktur zakupowych, a dopiero w momencie dokonywania odliczenia – a więc realizacji tego prawa.