Rekompensata wypłacona np. przez firmę energetyczną za postawienie słupa wysokiego napięcia na działce podatnika, jest zwolniona z podatku dochodowego. Według NSA nie różni się bowiem od odszkodowania za służebność gruntową.

Sprawa dotyczyła podatniczki, która zamierzała zawrzeć umowę z firmą energetyczną. Przedsiębiorstwo miało wypłacić jej jednorazowe odszkodowanie w zamian za możliwość postawienia urządzenia przesyłowego na należącym do niej gruncie rolnym. Przed udaniem się do notariusza podatniczka wystąpiła o interpretację indywidualną, pytając o skutki podatkowe takiej transakcji.

Minister finansów odpowiedział jej, że musi zapłacić PIT. Uznał, że odszkodowanie stanowi przychód z tzw. innych źródeł. Podatniczka powinna wykazać go w zeznaniu PIT-37 i w zależności od wysokości otrzymanej rekompensaty zapłacić 18- lub 32-proc. podatek. Ma na to czas do 30 kwietnia następnego roku po tym, w którym dostanie odszkodowanie. Organ podkreślił, że ulgą może być objęte tylko odszkodowanie za służebność gruntową, co wynika wprost z art. 21 ust. 1 pkt 120 ustawy o PIT (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.).

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku uchylił tę interpretację. Przypomniał, że zwolnienie z PIT dla odszkodowań dotyczących służebności gruntowych obowiązuje od 2005 r. Wprowadzenie tej ulgi miało wyeliminować niekorzystne skutki podatkowe związanie z budową urządzeń infrastruktury technicznej na cudzym gruncie, w tym przede wszystkim związanych z inwestycjami liniowymi. W 2008 r. nowelizacja kodeksu cywilnego wprowadziła nową instytucję służebności przesyłu. Lepiej odzwierciedla ona charakter transakcji między właścicielem gruntu a przedsiębiorstwem energetycznym i realizowanych przez nie tzw. inwestycji liniowych (instalacji urządzeń przesyłowych). Skutek jest taki, że od kilku lat w takich sytuacjach zawierane są tylko umowy dotyczące służebności przesyłu. WSA kierując się wykładnią historyczną uznał, że odszkodowanie za ten typ służebności ma taki sam charakter jak za służebność gruntową. Dlatego podatniczce przysługuje zwolnienie z PIT.

Rozstrzygnięcie to zaakceptował NSA. Stwierdził, że gdyby przyjąć stanowisko ministra finansów, to w praktyce przepis ustanawiający zwolnienie dla pokrycia strat właściciela gruntu za instalacje urządzeń energetycznych staje się martwy. Nikt obecnie nie zawiera umów dotyczących służebności gruntowych przy inwestycjach przesyłowych – podkreślił sąd. Wyrok jest prawomocny.

Zgodnie z projektem nowelizacji ustaw o PIT i CIT z 17 października 2013 r. wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu ma być objęte zwolnieniem podatkowym. Projekt został skierowany do Komitetu Stałego Rady Ministrów, który wyda o nim opinię.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 26 listopada 2013 r. (sygn. II FSK 3050/11)