Wysokość podatku od darowizny ustala urząd skarbowy. Aby mógł to zrobić, podatnik musi złożyć zeznanie podatkowe na formularzu SD-3, w którym określi jego wartość.

Czy organ sprawdzi wartość domu

Podatnik dostał w darowiźnie dom od szwagra. Akt notarialny podpisany był w 2010 r. Notariusz pobrał podatek. Przed kilkoma dniami podatnik został wezwany do urzędu skarbowego. Okazało się, że organ podatkowy kwestionuje wysokość podstawy opodatkowania. Czy ma do tego prawo?
Fiskus może upomnieć się o dopłatę podatku od darowizny przed upływem trzech lat, licząc od końca roku, w którym przekazano darowiznę w formie aktu notarialnego (ta forma jest obowiązkowa przy przenoszeniu własności nieruchomości). Teoretycznie więc wezwanie do podwyższenia wartości nieruchomości (a w konsekwencji – zapłaty wyższego podatku) może w 2013 r. otrzymać osoba, która została obdarowana w roku 2010.
Zasadą jest, że wysokość podatku od darowizny ustala organ podatkowy w decyzji wydanej na podstawie złożonego przez podatnika zeznania. Nie dotyczy to jednak sytuacji, gdy podatek pobiera płatnik (wówczas zeznania składać nie trzeba). Zgodnie z przepisami to notariusze są płatnikami podatku od darowizny dokonanej w formie aktu notarialnego. Płatnik nie ma obowiązku badać, czy podana w akcie notarialnym wartość nieruchomości odpowiada jej wartości rynkowej (która jest podstawą opodatkowania).
W praktyce notariusz pobiera podatek od wartości określonej przez strony umowy. Informacje o zawartych aktach notarialnych trafiają zaś do urzędów skarbowych. Organ podatkowy przyjmuje jako podstawę opodatkowania wartość określoną przez podatnika, o ile odpowiada ona wartości rynkowej. Zdarza się, że takiej weryfikacji urzędnicy dokonują dopiero przed upływem terminu przedawnienia prawa do wydania decyzji ustalającej. Wynosi on trzy lata od końca roku, w którym powstał obowiązek podatkowy (sporządzono akt notarialny). Muszą na to uważać podatnicy, którzy zaniżają wartość nieruchomości po to, aby zapłacić niższy podatek.
Istotne jest, że fiskus ocenia wartość nieruchomości według cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego, czyli sporządzenia aktu notarialnego, a nie na dzień wezwania do podwyższenia czy wydania decyzji.
Podstawa prawna
Art. 21 par. 1 pkt 2, art. 68 par. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.).
Art. 17a ust. 2, art. 18 ust. 1 ustawy z 28 lipca 1997 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 93, poz. 768 z późn. zm.).

Czy ważny jest stan nieruchomości

Wujek zamierza darować siostrzeńcowi stary drewniany dom. Wartość nieruchomości jest niewielka z uwagi na jej stan. Czy będzie on brany pod uwagę przy określaniu podstawy opodatkowania?
W opisanej sytuacji podatek pobierze notariusz sporządzający umowę darowizny nieruchomości. Należy jednak zadbać o to, aby właściwie określić jej wartość właśnie ze względów podatkowych. Podstawę opodatkowania stanowi czysta wartość przedmiotu darowizny, a więc po potrącaniu długów i ciężarów. Ustala się ją według stanu rzeczy w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego (sporządzenia aktu notarialnego).
Wartość przyjęta do opodatkowania musi odpowiadać wartości rynkowej. Określa się ją na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku (w tym wypadku nieruchomościami), ale z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia. Wszystko to wpływa na wartość rynkową nieruchomości, a tym samym – na podstawę opodatkowania. Warto więc zawsze zadbać o to, aby udokumentować, np. fotograficznie, stan budynku w momencie jego przekazywania, na wypadek gdyby organ podatkowy zakwestionował podaną w akcie notarialnym wartość. Aby uniknąć ewentualnego sporu z organami podatkowymi, warto sprawdzić, jakie ceny transakcyjne są uzyskiwane za podobne nieruchomości na rynku lokalnym. Można też rozważyć zamówienie wyceny u rzeczoznawcy majątkowego.
Stan nieruchomości mający wpływ na niską wartość nieruchomości dobrze jest też opisać już w samym akcie notarialnym. Notariusze zwykle tak robią, ponieważ także w ich interesie jako płatników podatku jest to, aby prawidłowo wywiązać się z obowiązku jego poboru.
Podstawa prawna
Art. 8 ustawy z 28 lipca 1997 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 93, poz. 768 z późn. zm.).

Czy organ może powołać biegłego

Podatnik otrzymał w darowiźnie samochód marki Audi z 2010 r. Podana w umowie wartość auta była niższa niż rynkowa. Podatnik zadeklarował do opodatkowania wartość z umowy. Czekał na decyzję ustalającą podatek. Urząd skarbowy wezwał go jednak do podwyższenia wartości rynkowej i poinformował, że może powołać biegłego. Czy urzędnik może tak postąpić?
Podatnik ma obowiązek podać w zeznaniu podatkowym wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych, które otrzymał w darowiźnie. Jeśli tego nie zrobi albo podana przez niego wartość nie odpowiada – zdaniem organu podatkowego – wartości rynkowej, zostanie wezwany do jej określenia, podwyższenia lub obniżenia w terminie nie krótszym niż 14 dni od dnia doręczenia wezwania. Jednocześnie organ podaje wartość według własnej wstępnej oceny.
Jeżeli nabywca pomimo wezwania nie określi wartości lub poda wartość nieodpowiadającą wartości rynkowej, organ podatkowy dokona jej określenia z uwzględnieniem opinii biegłego lub przedłożonej przez nabywcę wyceny rzeczoznawcy. Jeśli biegły zostanie powołany, a wartość określona z uwzględnieniem jego opinii będzie się różnić o więcej niż 33 proc. od tej podanej przez nabywcę, to on poniesie koszty wydania opinii.
Trzeba mieć świadomość, że organy podatkowe dysponują katalogami średnich cen samochodów, według ich marki i z uwzględnieniem wieku, stąd przy zbyt dużej rozbieżności wartości zadeklarowanej przez podatnika z wartością z katalogu, podatnik z pewnością zostanie wezwany do jej skorygowania.
Podstawa prawna
Art. 8 ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 93, poz. 768 z późn. zm.).

Czy trzeba złożyć zeznanie

Ciotka chce przekazać dorosłej siostrzenicy samochód w darowiźnie. Wartość auta to 12 tys. zł. Czy siostrzenica będzie musiała złożyć zeznanie podatkowe?
Taka darowizna jest opodatkowana. W podatku od spadków i darowizn istotne jest to, od kogo nabywamy majątek. Ustawodawca stworzył więc trzy grupy podatkowe nabywców, do których stosuje się odpowiednie zasady opodatkowania. Niezależnie od tego, w sposób szczególny traktowane są darowizny między osobami najbliższymi. Zalicza się do nich małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Tacy obdarowani są zwolnieni z podatku (o ile w ciągu sześciu miesięcy dopełnią formalności związanych ze zgłoszeniem darowizny, której wartość przekracza kwotę 9637 zł).
Siostrzenica do tego uprzywilejowanego grona nabywców nie należy. Zaliczana jest natomiast do II grupy podatkowej w rozumieniu ustawy o podatku od spadków i darowizn. Przysługuje jej więc kwota wolna od podatku w wysokości 7276 zł. To oznacza, że podatek płaci tylko od nadwyżki. Jeśli samochód jest wart 12 tys., to podatek trzeba będzie zapłacić od kwoty 4724 zł. Podatek określony jest według trzystopniowej skali podatkowej (dla każdej grupy stawki są inne). Jeśli nadwyżka do opodatkowania w II grupie nie przekracza 10 278 zł, stawka podatku wynosi 7 proc. Tak będzie w tym przypadku.
Podatnicy mogą więc sami policzyć, jak wysokiego podatku mogą się spodziewać. Nie powinni go jednak od razu płacić. Najpierw trzeba złożyć zeznanie podatkowe na druku SD-3. Jest na to miesiąc od otrzymania darowizny. W zeznaniu określa się m.in. wartość przedmiotu darowizny. Na tej podstawie urząd wyliczy podatek i wyda decyzję ustalającą jego wysokość, którą następnie doręczy podatnikowi. Termin płatności podatku wynosi 14 dni od dnia doręczenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania.
Warto pamiętać, że do zeznania podatkowego należy dołączyć dokumenty mające wpływ na określenie podstawy opodatkowania potwierdzające: nabycie (umowę darowizny); posiadanie przez darczyńcę tytułu prawnego do rzeczy wymienionych w zeznaniu (np. umowę sprzedaży, dowód rejestracyjny pojazdu); istnienie ewentualnych długów i ciężarów obniżających jej wartość.
Podstawa prawna
Art. 47 par. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.).
Art. 9 ust. 1 pkt 2, art. 14 ust. 3 pkt 2, art. 15 ust. 1, art. 17a ustawy z 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 93, poz. 768 z późn. zm.).

Czy podatek się przedawni

Podatnik otrzymał darowiznę pieniężną, która podlegała opodatkowaniu. Nie dopełnił obowiązku złożenia zeznania podatkowego i nie rozliczył się z fiskusem. Pieniądze otrzymał w 2009 r. Czy w jego wypadku nastąpiło już przedawnienie?
W podatku od spadków i darowizn obowiązują szczególne zasady przedawnienia. Wynika to z tego, że zobowiązanie powstaje z dniem doręczenia decyzji organu podatkowego, ustalającej jego wysokość. Aby urzędnik taką decyzję mógł wydać, podatnik musi złożyć zeznanie podatkowe (formularz SD-3) w ciągu miesiąca od dnia otrzymania darowizny. Decyzja powinna zostać wydana bez zbędnej zwłoki, nie później niż w ciągu miesiąca (w sprawach szczególnie skomplikowanych – dwóch miesięcy) od dnia złożenia zeznania.
Zgodnie z przepisami ordynacji podatkowej zobowiązanie podatkowe nie powstaje, jeśli decyzja ustalająca została doręczona po upływie trzech lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. Dotyczy to jednak sytuacji, gdy podatnik złożył deklarację.
A co się dzieje, jeśli podatnik tego obowiązku nie dopełni? W takim wypadku termin przedawnienia prawa do wydania decyzji przez organ podatkowy się wydłuża – do pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym powstał obowiązek podatkowy. W opisanej sytuacji darowizna miała miejsce w 2009 r. Ponieważ podatnik nie złożył zeznania podatkowego – mimo że miał taki obowiązek – organ podatkowy może doręczyć decyzję ustalającą do końca 2014 r. (pięć lat liczonych od końca roku, w którym podatnik miał obowiązek się rozliczyć, minie 31 grudnia 2014 r.).
Od terminu przedawnienia prawa do wydania decyzji ustalającej przez organ podatkowy trzeba odróżnić przedawnienie zobowiązania podatkowego, jeśli już ono powstanie (tj. decyzja zostanie doręczona). Samo zobowiązanie przedawni się na zasadach ogólnych, czyli z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.
Podstawa prawna
Art. 68 par. 1 i par. 2 pkt 1, art. 70 par. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.).