Grupy kapitałowe (stosujące międzynarodowe standardy) nie będą mogły już ukrywać niewygodnych aktywów, np. zobowiązań czy instrumentów finansowych ulokowanych w innych podmiotach, które pogarszały ich wynik finansowy (informacje były ujawniane tylko w notach do sprawozdania).
Dotychczas umożliwiały to nieprecyzyjne przepisy Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej. Inaczej będzie po wdrożeniu zmienionego MSSF 10 zawierającego nową definicję kontroli, która decyduje, czy dany podmiot powiązany musi być uwzględniany w sprawozdaniu skonsolidowanym. Podmioty będą musiały ją stosować od 2014 r. Kładzie ona nacisk na treść ekonomiczną powiązań między spółkami.
Przemysław Zawadzki, biegły rewident, starszy menedżer w dziale audytu Deloitte, wyjaśnia, że o kontroli będzie rozstrzygać już nie tylko prawo głosu. Decydować będą szeroko rozumiane uprawnienia udziałowców, np. rozkład ryzyka i prawo do zwrotu z inwestycji. Podstawowe znaczenie będzie więc mieć profesjonalna, ale subiektywna ocena.
– Wszystkie te zmiany mają spowodować, by poza bilansem danej grupy nie znajdowały się obszary i spółki, na które decydujący wpływ ma nadal grupa – twierdzi ekspert.
Jak wyjaśnia Przemysław Zawadzki, zmiana może mieć największe znaczenie dla udziałowców, którzy mają mniej niż 50 proc. praw do głosu w danej inwestycji, ale pozostały akcjonariat jest rozdrobniony (tzw. kontrola de facto). Bo faktycznie mimo nieposiadania większości udziałów inwestor w rzeczywistości kieruje podmiotem.
Nowe zasady mogą też wpłynąć na banki. Przykładowo w umowach kredytowych są wprowadzone takie zapisy, że w określonych sytuacjach przy złamaniu kowenantów (warunków umów kredytowych) bank ma prawo zmienić zarząd spółki i kontrolować jej działalność. W takim przypadku powinien włączyć ten podmiot do sprawozdania skonsolidowanego.
Warto pamiętać, że MSSF 10 trzeba zastosować retrospektywnie. Jeżeli w świetle nowej definicji kontroli zakres konsolidowanych podmiotów będzie szerszy, konieczna będzie zmiana danych porównawczych. Może to też wywołać konieczność dokonania korekty wyników za lata poprzednie. W sprawozdaniu finansowym powinny się też pojawić informacje o wpływie nowelizacji na ten dokument.
W Polsce obowiązek stosowania MSSF mają instytucje finansowe oraz spółki giełdowe. W tych przypadkach kontrolę nad właściwym ich stosowaniem ma Komisja Nadzoru Finansowego