Pracując w wakacje za granicą w większości przypadków trzeba będzie rozliczyć się z uzyskanych tam dochodów również z polskim fiskusem. Za niedopełnienie tego obowiązku można zostać ukaranym.

Czy przy każdej pracy zagranicznej trzeba rozliczyć się w Polsce
Jestem studentem i od czerwca pracuję sezonowo w Niemczech, głównie zbierając owoce i warzywa (umowa o pracę). Moja siostra wykonuje podobną pracę w Austrii. Po wakacjach wracamy dalej na studia. W Polsce nie uzyskujemy żadnych dochodów. Czy każdą wakacyjną pracę za granicą należy wykazywać w polskim urzędzie skarbowym?
Nie
Obowiązki podatkowe w Polsce zależą przede wszystkim od miejsca zamieszkania danej osoby. W omawianej sytuacji nie ma wątpliwości, że studenci mieszkają na stałe w Polsce. To zaś oznacza, że w Polsce podlegają nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu i powinni rozliczać się ze wszystkich uzyskanych w danym roku podatkowym dochodów. Jednak przy rozliczaniu dochodów zagranicznych poza definicją miejsca zamieszkania zastosowanie znajdą odpowiednie przepisy umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.
W przypadku pracy w Niemczech (i braku dochodów w Polsce) nie powstanie obowiązek rozliczania dochodów zagranicznych w Polsce. Wszystko dlatego, że polsko-niemiecka umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania przewiduje metodę wyłączenia z progresją. Polega ona na tym, że dochód z tytułu pracy wykonywanej i tam opodatkowany - zgodnie z miejscowym prawem podatkowym - jest już zwolniony od opodatkowania w Polsce, z jednoczesnym uwzględnieniem go dla potrzeb ustalenia tzw. stopy podatkowej, która zostanie zastosowana do opodatkowania pozostałej części dochodu danej osoby, uzyskanego już w Polsce. Jeśli chodzi o Austrię, sytuacja będzie odwrotna. Studentka, mimo że nie osiągnie żadnych dochodów w Polsce, będzie musiała wykazać dochody zagraniczne w polskim urzędzie skarbowym, odliczając podatek zapłacony w Austrii. Wszystko dlatego, że umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania zawarta między Polską a Austrią przewiduje metodę proporcjonalnego odliczenia. Polega ona na tym, że zagraniczny podatek uiszczony już za granicą zostanie zaliczony na poczet podatku polskiego, obliczonego od całości dochodów - w takiej proporcji, w jakiej zagraniczny dochód pozostaje w stosunku do całości dochodu danego podatnika.
Podstawa prawna
■ Art. 3, art. 27 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
■ Art. 15 umowy między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Austrii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku podpisanej w Wiedniu dnia 13 stycznia 2004 r. (Dz.U. z 2005 r. nr 224, poz. 1921).
■ Art. 15 umowy między Rzeczpospolitą Polską a Republiką Federalną Niemiec w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i od majątku podpisanej w Berlinie dnia 14 maja 2003 r. (Dz.U. z 2005 r. nr 12, poz. 90).
Czy miejsce zamieszkania udowadnia podatnik
Zamierzam w sierpniu i wrześniu pracować sezonowo w Irlandii. Zastanawiam się jednak, czy nie wyjechać do tego kraju na stałe. W 2007 roku uzyskuję dochód zarówno w Polsce, jak i w Irlandii, więc będę musiał rozliczyć się z zagranicznych zarobków w kraju. Jednak gdybym przeniósł się na stałe do Irlandii, to czy w razie kontroli fiskusa będzie spoczywał na mnie obowiązek udowodnienia, gdzie jest moje stałe miejsce zamieszkania?
Tak
To na podatniku ciąży obowiązek wykazania, gdzie znajduje się jego miejsce zamieszkania czy też centrum interesów życiowych. Od 1 stycznia 2007 r. z określeniem miejsca zamieszkania jest mniej kłopotów niż dotychczas, gdyż stosowną definicję ustawodawca wprowadził do ustawy podatkowej. Zgodnie z nią, za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która: posiada w Polsce centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub przebywa w Polsce dłużej niż 183 dni w roku podatkowym. Potwierdzeniem posiadania miejsca zamieszkania w danym kraju będzie także certyfikat rezydencji. Taki dokument wystawiają poszczególne administracje podatkowe danych państw.
Podstawa prawna
■ Art. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Czy zmieniając adres zamieszkania, trzeba aktualizować NIP
Od czerwca pracuję we Francji. Zamierzam tu zostać do końca roku. Pracodawca, który mnie zatrudnia, wymaga zameldowania na terenie Francji. Czy w związku z tym powinienem złożyć aktualizację NIP w polskim urzędzie skarbowym?
Tak
Podatnicy mają obowiązek aktualizowania danych objętych zgłoszeniem identyfikacyjnym przez dokonanie zgłoszenia aktualizacyjnego do właściwego naczelnika urzędu skarbowego. Skoro w zgłoszeniu identyfikacyjnym (o nadanie NIP) podatnik podał dane dotyczące adresu zameldowania, a teraz go zmienia, musi o tym fakcie poinformować polski urząd skarbowy. Na dopełnienie tego obowiązku jest określony termin, a mianowicie 30 dni od zmiany danych. W celu aktualizacji NIP należy do właściwego urzędu skarbowego złożyć ten sam formularz, który składało się, wnioskując o nadanie numeru podatkowego, zaznaczając kwadrat, że jest to aktualizacja i wypełnić w nim poza danymi identyfikacyjnymi tylko te rubryki, które ulegają zmianie.
Podstawa prawna
■ n Art. 9 ustawy z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników i płatników (t.j. Dz.U. z 2004 r. nr 269, poz. 2681 z późn. zm.).
Czy trzeba stosować metody unikania opodatkowania, gdy nie ma umowy
Zamierzam wyjechać na trzy miesiące do pracy na Jersey. Polska podpisała z tym krajem umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania, ale nie została ona jeszcze ratyfikowana. Czy w sytuacji, gdy Polska nie podpisała z danym krajem umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, do rozliczeń podatkowych trzeba stosować jakieś metody w takich umowach zawarte?
Tak
W przypadku gdy dochód został uzyskany w państwie, z którym Polska nie zawarła umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, stosowana jest metoda proporcjonalnego odliczenia.
Podstawa prawna
■ Art. 27 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Czy aby uwzględnić diety, trzeba mieć umowę o pracę
Pracuję we Włoszech przy zbiorze winogron. Jest to praca sezonowa. W październiku wracam do Polski. Niestety nie mam z pracodawcą podpisanej umowy o pracę. Czy do uwzględnienia w polskim rozliczeniu podatkowym diet z tytułu zagranicznej pracy potrzebna mi umowa o pracę?
Tak
Chcąc w zeznaniu rocznym odliczyć diety przysługujące z tytułu pracy zagranicznej, konieczne jest podpisanie umowy o pracę. Przepisy przewidują bowiem, że wolna od podatku dochodowego jest część przychodów osób o nieograniczonym obowiązku podatkowym przebywających czasowo za granicą i uzyskujących dochody ze stosunku pracy, za każdy dzień pobytu za granicą, w którym podatnik pozostawał w stosunku pracy. Zwolnienie przysługuje w kwocie odpowiadającej 30 proc. diety, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju.
Podstawa prawna
■ Art. 21 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Czy warto liczyć czas pracy za granicą
Pracuję w Holandii od początku 2007 roku. Słyszałem, że od tego roku, gdy przekroczy się jakiś czas pobytu za granicą, można zmienić swoje miejsce zamieszkania i nie płacić podatków w Polsce. Czy trzeba zatem liczyć dni pobytu i pracy poza krajem?
Tak
Ten okres, który jest ważny dla osób pracujących za granicą, wynosi 183 dni. Okres ten stał się istotny dla osób pracujących za granicą od 1 stycznia 2007 r. Od tego dnia zaczęła bowiem obowiązywać definicja miejsca zamieszkania zawarta w ustawie o PIT, która będzie mieć zastosowanie po raz pierwszy do rozliczenia za 2007 rok. Zgodnie z nią, za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która posiada w Polsce centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub przebywa w Polsce dłużej niż 183 dni w roku podatkowym. Jeśli zatem ktoś pracował za granicą przez ponad 183 dni roku podatkowego, może zmienić swoje miejsce zamieszkania na zagraniczne i uniknąć płacenia podatków w Polsce. W Polsce po zmianie miejsca zamieszkania będzie podlegał ograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, czyli w krajowym urzędzie skarbowym będzie rozliczał tylko zarobki uzyskane w Polsce. Warto jednak podkreślić, że Polak, którego pobyt za granicą przekroczył 183 dni, może nie stracić polskiej rezydencji, jeśli nadal posiada w Polsce centrum interesów osobistych lub gospodarczych.
Podstawa prawna
■ Art. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Czy centrum interesów życiowych określane jest indywidualnie
Pracuję w Austrii od czterech miesięcy. Nie wiem, ile tam zostanę, więc zadzwoniłem do polskiego urzędu skarbowego, aby zapytać, czy dochody austriackie powinienem wykazywać w polskim zeznaniu podatkowym. Powiedziano mi, że powinienem określić, gdzie znajduje się moje centrum interesów życiowych, bo od tego będą zależały moje obowiązki podatkowe. Czy centrum interesów życiowych określa się indywidualnie dla każdej osoby?
Tak
Ustalenie centrum interesów życiowych jest potrzebne do określenia rezydencji podatkowej. Od niej bowiem zależą obowiązki podatkowe w danym kraju. Osoba pracująca za granicą powinna wiedzieć, że jedną z reguł pozwalającą ustalić jej obowiązki podatkowe jest fakt, że za kraj rezydencji podatkowej osoby należy uznać kraj, w którym posiada ona centrum interesów życiowych. Jeżeli takie centrum znajduje się w obu państwach, wówczas uważa się, że osoba mieszka w państwie, z którym ma ściślejsze powiązania osobiste i gospodarcze (ośrodek interesów życiowych). Wobec braku zdefiniowania tych pojęć w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz ustawach podatkowych przy ocenie, czy w danym stanie faktycznym istnieje ośrodek interesów życiowych, trzeba poddać analizie, z którym państwem wiążą daną osobę ściślejsze więzy o charakterze rodzinnym, osobistym, towarzyskim, ekonomicznym, zawodowym oraz politycznym. Zatem w każdym przypadku ustalenie, gdzie dana osoba ma centrum interesów życiowych, będzie zależało od jej indywidualnej sytuacji.
Podstawa prawna
■ Art. 3 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).
Kolumnę opracowała EWA MATYSZEWSKA