Osoba pracująca za granicą czy prowadząca sezonową firmę musi rozliczyć PIT.
W czasie wakacji wiele osób podejmuje różnego rodzaju działalność zarobkową. Część wyjeżdża za granicę do pracy sezonowej, część zakłada na dwa–trzy miesiące działalność gospodarczą. Niektórzy trudnią się też sprzedażą produktów spożywczych pochodzących z własnego gospodarstwa czy wynajmują pokoje letnikom. Zarabiać można również na sprzedaży grzybów czy owoców leśnych.

Kwota wolna

Po zakończeniu sezonu często pojawia się dylemat, czy z zarobionych pieniędzy trzeba się rozliczać z urzędem skarbowym. W większości przypadków tak właśnie jest – zgodnie z zasadą powszechności opodatkowania należy zapłacić podatek od każdego rodzaju dochodu. W niektórych przypadkach podatnicy mogą jednak skorzystać ze zwolnień podatkowych. Pamiętać również trzeba, że wolny od podatku jest dochód uzyskany w całym roku, który nie przekracza 3091 zł.
Przy założeniu sezonowej działalności gospodarczej trzeba się rozliczać tak jak przy prowadzeniu typowej całorocznej firmy. Podatnik ma do wyboru różne formy opodatkowania: zasady ogólne (według skali 18 proc. 32 proc.), podatek liniowy (19 proc.) albo opodatkowanie na zasadach ryczałtu (np. ryczałt od przychodów ewidencjonowanych z działalności handlowej według stawki 3 proc.).
Przy opodatkowaniu na zasadach ogólnych lub podatkiem liniowym przedsiębiorca może odliczyć koszty uzyskania przychodów, np. wydatki na zakup sprzętu potrzebnego do wykonywania działalności sezonowej. Jednak tylko decydując się na opodatkowanie według skali, podatnik ma prawo do uwzględnienia w rozliczeniu kwoty wolnej od podatku. Ryczałtowcy nie odliczają ani kwoty wolnej, ani kosztów uzyskania przychodów.
Podatnicy muszą również pamiętać, że niektóre formy działalności nie mogą być opodatkowane dowolnie. Przykładowo w przypadku wykonywania usług ratownika wodnego wykluczony jest ryczałt.

Zwolnienia podatkowe

Przychód uzyskują też osoby, które w czasie wakacji sprzedają warzywa lub owoce pochodzące z własnych działek czy ogródków. Jeśli oferują je w stanie nieprzetworzonym, czyli np. prosto z drzewa lub grządki, jest to zaliczane do działalności rolniczej i dlatego wyłączone z opodatkowania PIT. Wynika to z tego, że przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych nie mają zastosowania do przychodów uzyskiwanych z działalności rolniczej.
Podatku nie muszą płacić także te osoby, które na niewielką skalę sprzedają owoce czy warzywa w stanie przetworzonym. W tym przypadku przewidziane jest zwolnienie podatkowe dla dochodów otrzymywanych ze sprzedaży produktów roślinnych i zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy lub hodowli (ale tylko tych, które nie stanowią działów specjalnych produkcji rolnej opodatkowanych według odrębnych zasad) i przerobionych sposobem przemysłowym, np. w procesie kiszenia lub przetwórstwie mleka.
Oznacza to, że bez podatku można sprzedawać domowe przetwory, np. kiszone ogórki czy sery. Istotne jest to, że zwolnienie dotyczy tylko tych podatników, którzy wytwarzają te produkty z własnych surowców. Jeśli zaś kiszą ogórki kupione na targu albo robią sery z mleka nabytego od sąsiada, to nie będą mogli skorzystać ze zwolnienia. Potwierdził to dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z 9 kwietnia 2008 r. (nr ILPB1/415-35/08-2/IM). Wtedy takie osoby uzyskują przychód z innych źródeł (opodatkowany według 18-proc. lub 32-proc. stawki). Poza tym jeśli takie produkty są sprzedawane na dużą skalę, to w grę wchodzi opodatkowanie na zasadach właściwych dla prowadzonej działalności gospodarczej.
Zwolnione z PIT są również dochody ze sprzedaży surowców roślin zielarskich i ziół oraz dziko rosnących w lesie jagód, owoców i grzybów. Preferencja przysługuje, kiedy podatnik zbiera je sam albo z pomocą najbliższej rodziny.

Letnie kwatery

Nie trzeba również płacić podatku od wynajmu kwater turystom. Zwolnienie dotyczy udostępnienia osobom przebywającym na wypoczynku pokoi gościnnych w budynkach mieszkalnych położonych w gospodarstwie rolnym na terenach wiejskich. PIT nie podlegają również dochody uzyskane z tytułu wyżywienia tych osób. Warunkiem, aby skorzystać z tego zwolnienia, jest to, że maksymalnie można wynajmować jednocześnie bez podatku 5 pokoi. Nie ma zaś ograniczenia co do wysokości dochodów czy liczby osób przyjmowanych na kwaterę.
Jeśli podatnik nie spełnia tych warunków, np. wynajmuje więcej pokoi, udostępnia łąkę pod pole namiotowe czy oferuje kwatery w mieście, a nie w gospodarstwie rolnym, to powinien opodatkować uzyskane dochody. Może to zrobić albo na zasadach ogólnych (stawki 18 i 32 proc.), albo według 8,5-proc. ryczałtu. W takiej sytuacji musi też poinformować urząd skarbowy o tego rodzaju działalności.

1. Czy trzeba złożyć deklarację, gdy nie przekroczyło się kwoty wolnej

Student w czerwcu zatrudnił się do zbierania truskawek u sadownika. Otrzymał do ręki 2 tys. zł. Od lipca do września będzie pomagał swoim rodzicom w gospodarstwie. W październiku wraca na studia i nie planuje podjęcia żadnej pracy. Czy powinien wykazać zarobki ze zbioru truskawek w zeznaniu podatkowym?

Dochód, jaki uzyskał student, nie przekroczył kwoty wolnej od podatku – 3091 zł. Jeśli w 2013 r. nie będzie miał już żadnych innych dochodów, które spowodują przekroczenie wskazanej kwoty wolnej, to nie będzie musiał płacić podatku dochodowego. Ma jednak obowiązek wykazać ten dochód w rocznej deklaracji podatkowej.

Jeśli student zbierał truskawki na podstawie np. umowy o dzieło zawartej z sadownikiem i dostał za to wynagrodzenie, to otrzymał przychód z innych źródeł. Wynika to z tego, że przychody uzyskane z tytułu realizacji umowy-zlecenia lub umowy o dzieło od osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej (np. sadownika, do którego zastosowanie mają przepisy o podatku rolnym) nie są kwalifikowane jako przychody uzyskane z działalności wykonywanej osobiście na podstawie umowy-zlecenia czy umowy o dzieło podpisanej z przedsiębiorcą opodatkowanym PIT lub CIT. Takie stanowisko potwierdził dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 2 czerwca 2010 r. (nr IPPB4/415-205/10-4/MP). Według organu sadownik w związku z tym, że nie prowadzi działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o PIT, nie ma obowiązku pobierać od wypłacanego wynagrodzenia podatku ani też sporządzać informacji podatkowej, np. PIT-11 czy PIT-8C. Dla studenta oznacza to, że musi wykazać uzyskany od sadownika przychód w deklaracji rocznej PIT-36. Ewentualny podatek w wysokości 18 proc. od takich przychodów zapłaciłby, gdyby w ciągu roku uzyskał dodatkowe wynagrodzenie i w sumie zarobił ponad 3091 zł.

2. Czy jest zwolnienie z PIT, gdy przy zbieraniu grzybów pomagają sąsiedzi

Dwaj bracia często wyjeżdżają do lasu i zbierają jagody oraz grzyby, które następnie sprzedają przy drodze kierowcom oraz w punktach skupu. Czasami pomagają im sąsiedzi. Czy uzyskiwane dochody ze sprzedaży jagód i grzybów będą zwolnione z podatku?

Dla zwolnienia podatkowego nie ma znaczenia, czy grzyby, jagody oraz inne owoce leśne podatnicy sprzedają bezpośrednio konsumentom, czy też udają się do zorganizowanych punktów skupu. Znaczenie ma to, czy zbierali je samodzielnie lub razem z najbliższą rodziną. Jeśli więc korzystali z pomocy sąsiadów, to utracą prawo do zwolnienia.

Jak się rozliczyć z pracy sezonowej we Francji czy w Niemczech
Piotr Popek ekspert w KPMG w Polsce
Przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dzielą podatników na dwie kategorie. Pierwszą z nich są osoby o nieograniczonym obowiązku podatkowym (rezydenci podatkowi). Drugą stanowią osoby mające ograniczony obowiązek podatkowy (nierezydenci podatkowi). Rezydenci podatkowi podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów bez względu na ich miejsce położenia.
Zgodnie z przepisami ustawy o PIT za rezydenta podatkowego uznaje się osobę, której pobyt w Polsce przekroczył w roku podatkowym (kalendarzowym) 183 dni lub która ma w naszym kraju ośrodek interesów życiowych. Należy pamiętać, że wystarczy spełnić jeden z powyższych warunków, aby być traktowanym na podstawie przepisów ustawy o PIT jako osoba o nieograniczonym obowiązku podatkowym.
Wyjazd do pracy sezonowej zwykle nie powinien powodować zmiany rezydencji podatkowej. Praca za granicą najczęściej trwa kilka miesięcy (podatnik przebywa w Polsce powyżej 183 dni w roku), a pracownik sezonowy najczęściej pozostawia w kraju swoją rodzinę (ośrodek interesów życiowych). Dlatego też takie osoby będą zobowiązane do zadeklarowania w polskim zeznaniu podatkowym polskich i zagranicznych dochodów. Zagraniczny dochód wykazywany jest w PIT-ZG – załączniku do zeznania podatkowego.
To, że pracownik sezonowy zadeklaruje w zeznaniu podatkowym dochód uzyskany za pracę za granicą, nie oznacza jednak, że będzie on podlegał opodatkowaniu w Polsce. Gwarantują to umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania, których stroną jest nasz kraj. Umowy te wskazują między innymi państwo, w którym powinien być opodatkowany dochód, oraz metodę, według której unika się podwójnego opodatkowania.
Najczęściej pracownicy sezonowi podpisują umowę bezpośrednio z pracodawcą zagranicznym. W takich przypadkach, zgodnie z postanowieniami umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, dochód osiągnięty za pracę wykonywaną za granicą podlega opodatkowaniu w państwie wykonywania pracy. W związku z tym z wynagrodzenia pracownika sezonowego co do zasady powinien być potrącany podatek.
Należy jednak pamiętać, że dochód osiągnięty za granicą ma wpływ na sposób opodatkowania polskiego dochodu. W przypadku m.in. Niemiec, Francji i Szwecji umowy przewidują, że podwójnego opodatkowania będzie się unikało poprzez zastosowanie metody wyłączenia z progresją. Zgodnie z nią dochód pochodzący z polskiego i zagranicznego źródła jest sumowany oraz obliczany jest podatek według skali. Następnie obliczana jest efektywna stopa opodatkowania dochodu, którą opodatkowywany jest wyłącznie dochód z polskich źródeł.
W praktyce może się jednak zdarzyć, że z jakichś przyczyn dochód nie będzie faktycznie opodatkowany za granicą, np. ze względu na brak przekroczenia kwoty wolnej od podatku. W orzecznictwie i interpretacjach organów skarbowych przeważa pogląd, że brak podatku zapłaconego za granicą nie przekreśla możliwości skorzystania z opisanej powyżej metody unikania podwójnego opodatkowania. Niezależnie więc, czy podatek był zapłacony za granicą, czy też nie, podatnik rozliczy się w Polsce w ten sam sposób. Niemniej jednak należy pamiętać o zadeklarowaniu zagranicznego dochodu w polskim zeznaniu podatkowym.
Podstawa prawna
Art. 2 ust. 1 pkt 1, art. 10, art. 13 pkt 8, art. 20 ust. 1, art. 21 ust. 1 pkt 43, 71, 72, art. 42a ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.). Art. 1 i 2 ustawy z 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (t.j. Dz.U. nr 144, poz. 930 z późn. zm.). Art. 8 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 749 z późn. zm.).