Bezumowne korzystanie z rzeczy rodzi wątpliwości na gruncie VAT. Czy leasingodawca, który otrzymuje z tego tytułu wynagrodzenie, świadczy usługę podlegającą opodatkowaniu?
W praktyce (szczególnie w okresie spowolnienia gospodarczego) może wystąpić sytuacja, gdy leasingodawca wypowiada umowę leasingu i żąda zwrotu przedmiotu umowy. Leasingobiorca nie zwraca jednak rzeczy niezwłocznie, ale wciąż jej używa jeszcze przez kilka kolejnych dni, tygodni, a czasem nawet miesięcy. Mamy wówczas do czynienia z bezumownym korzystaniem z rzeczy. Leasingodawca może wówczas domagać się wynagrodzenia, które rekompensuje mu to, że w okresie po rozwiązaniu umowy nie mógł korzystać z rzeczy. Pojawia się pytanie, czy należy je podwyższyć o kwotę VAT.
Zaznaczyć trzeba, że o tym, czy dochodzi do świadczenia usługi, decyduje przede wszystkim zgodna wola obu stron co do samego świadczenia oraz jego podstawowych warunków. Jeżeli więc dotychczasowy leasingobiorca bez zgody leasingodawcy w dalszym ciągu korzysta z rzeczy, wówczas nie może być mowy o świadczeniu usługi przez leasingodawcę. Wypowiedzenie umowy leasingu i żądanie zwrotu rzeczy oznacza bowiem, że nie chce on kontynuować świadczenia usługi na rzecz dotychczasowego leasingobiorcy.
Należne w tej sytuacji wynagrodzenie nie stanowi więc odpłatności za korzystanie z rzeczy, lecz rekompensatę za zajęcie cudzej własności i faktyczne uniemożliwienie właścicielowi jej wykorzystania w wybrany sposób. Zważywszy zatem na charakter korzystania z rzeczy przez dotychczasowego leasingobiorcę (bez zgody leasingodawcy), a także na odszkodowawczy charakter wynagrodzenia, należy uznać, że bezumowne korzystanie z rzeczy nie jest czynnością opodatkowaną VAT. Stanowisko to potwierdzają w wydawanych wyrokach sądy administracyjne (por. m.in. wyrok WSA w Krakowie z 9 lutego 2012 r., sygn. akt I SA/Kr 2128/11 oraz wyrok WSA we Wrocławiu z 15 czerwca 2012 r., sygn. akt I SA/Wr 407/12). Sądy zwracają jednocześnie uwagę na to, że każdy przypadek jest różny i konsekwencje podatkowe zależeć będą od okoliczności konkretnej sprawy.