Jeżeli wysokość zapomogi nie przekracza w ciągu roku 2280 zł, to jest ona zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych. Dotyczy to zapomóg otrzymanych w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, długotrwałej choroby, śmierci lub klęsk żywiołowych.

Wiele osób otrzymało w 2007 roku różne zapomogi. Obecnie, przygotowując się do rozliczenia podatkowego, nie mają pewności, czy należy tego rodzaju wsparcie uwzględnić w zeznaniu za ubiegły rok.
Wyjaśniając tę kwestię, należy najpierw przypomnieć art. 9 ust. 1 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.). Z przepisu tego wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.
Jeżeli podatnik uzyskuje dochody z więcej niż jednego źródła, przedmiotem opodatkowania w danym roku podatkowym jest - z zastrzeżeniem art. 24 ust. 3, art. 29-30c, art. 30e oraz art. 44 ust. 7e i 7f - suma dochodów ze wszystkich źródeł przychodów. Tak wynika z art. 9 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Katalog źródeł przychodów zawarty został w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Lista przychodów
Warto również zwrócić uwagę na regulację zawartą art. 12 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Według tego przepisu, za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenie zasadnicze, wynagrodzenie za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Ważna kwota graniczna
Istotne znaczenie ma regulacja znajdująca się w art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z tym unormowanie wolne od podatku dochodowego są zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci - do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł, z zastrzeżeniem pkt 40 (dotyczącego świadczeń pomocy materialnej dla uczniów, studentów, uczestników studiów doktoranckich i osób uczestniczących w innych formach kształcenia) i pkt 79 (dotyczącego świadczeń z pomocy społecznej).
PRZYKŁAD: BEZ ROZLICZENIA W ROCZNYM ZEZNANIU
Pracownik przez niemal trzydzieści lat obsługiwał maszynę w zakładzie produkcyjnej. Rok temu zaczął odczuwać dolegliwości, które nasilały się i praktycznie uniemożliwiły mu dalsze wykonywanie pracy. Z badań lekarskich wynikało, że pracownik cierpi na chorobę wymagającą specjalistycznego i długotrwałego leczenia; niewykluczone, że również w szpitalu.
Wydatki, które chory poniósł na badania i leczenie, były znaczne. Pracownik zwrócił się do kierownictwa swojego zakładu pracy o finansową pomoc. Do wniosku załączył zaświadczenia lekarskie. Firma przyznała choremu zapomogę w wysokości 1800 zł. Pracownik nie będzie musiał uwzględnić tej zapomogi w rozliczeniu rocznym za 2007 rok. W tym przypadku mają zastosowanie regulacje art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Przepisy te stanowią, że wolne od podatku dochodowego są zapomogi otrzymane w przypadku indywidualnych zdarzeń losowych, klęsk żywiołowych, długotrwałej choroby lub śmierci - do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł (z określonymi zastrzeżeniami). Kwota 1800 zł, jaką otrzymał pracownik w całym roku podatkowym jako zapomogę od pracodawcy, nie przekracza ustawowego limitu, a zatem jest zwolniona z podatku dochodowego od osób fizycznych.
Przepisy ustawy zatem precyzują, że ze zwolnienia od podatku korzysta tylko zapomoga wypłacona w związku z zaistnieniem określonych sytuacji, czyli:
  • indywidualnego zdarzenia losowego - przez które należy rozumieć wszelkie zdarzenia, które są nieprzewidzialne, niemożliwe do uniknięcia nawet przy zachowaniu należytej staranności, jak np. nieszczęśliwe wypadki powodujące uszczerbek na zdrowiu,
  • klęski żywiołowej - czyli zdarzenia spowodowanego niszczycielskim działaniem sił przyrody, jak powodzie, huragany, gradobicia itp.,
  • długotrwałej choroby - czyli choroby, która z medycznego punktu widzenia określana jest jako choroba przewlekła,
  • śmierci.
Jeżeli jedną z przesłanek wypłacenia zapomogi było zdarzenie wymienione w przepisie, to stanowi to wystarczającą podstawę do zastosowania zwolnienia od podatku.
Zatem podmiot dokonujący wypłaty zapomogi, o której mowa w wymienionym przepisie, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł, nie pobiera zaliczek ani podatku zryczałtowanego od wypłaconej kwoty.
PRZYKŁAD: NIEOPODATKOWANA ZAPOMOGA NA DZIECKO
W 2007 roku pracownik otrzymał od swojego pracodawcy zapomogę w wysokości 400 zł w związku z przewlekłą chorobą małoletniego dziecka. Od takiej zapomogi pracownik nie będzie musiał zapłacić podatku, rozliczając się z dochodów uzyskanych w ubiegłym roku. Przy rozpatrywaniu tego przypadku należy odwołać się do art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jeżeli bowiem jedną z przesłanek wypłacenia zapomogi było zdarzenie wymienione we wspomnianym przepisie, to stanowi to wystarczającą podstawę do zastosowania zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych. Na podkreślenie zasługuje fakt, że w przepisach nie wskazano osoby, której zapomoga powinna być wypłacona. Zatem oznacza to, że zwolniona z podatku dochodowego będzie zarówno zapomoga wypłacona osobie, której dane zdarzenie dotyczy bezpośrednio, np. pracownikowi z tytułu jego długotrwałej choroby, jak i zapomoga przekazana osobie, której to zdarzenie nie dotyczy bezpośrednio, a więc pracownikowi w związku z chorobą jego małoletniego dziecka. Trzeba jednocześnie pamiętać, że ze zwolnienia podatkowego mogą korzystać jedynie takie zapomogi, które zostały wypłacone w związku z długotrwałą chorobą. Dlatego zapomoga udzielona na pokrycie kosztów leczenia przewlekle chorego dziecka korzysta ze zwolnienia przewidzianego we wspomnianych na wstępie przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Wysokość zapomogi wyniosła w 2007 roku 400 zł, co oznacza, że jest niższa od kwoty granicznej 2280 zł warunkującej zastosowanie zwolnienia podatkowego.
Sposób dokumentowania
W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych nie ma unormowań, które precyzowałyby sposób udokumentowania przypadków umożliwiających zwolnienie z PIT wypłaconych zapomóg. Dlatego też można kierować się przepisem zawartym w art. 180 par. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.). Według tej regulacji, jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem.
Zatem w przypadku przyznawania zapomogi podanie w tej sprawie należy udokumentować właściwymi dowodami, potwierdzającymi stan faktyczny. Jeżeli chodzi o zapomogi przyznawane z tytułu długotrwałej choroby, czyli takiej, która z medycznego punktu widzenia określana jest jako przewlekła, taki fakt można w sposób wiarygodny udokumentować m.in. zaświadczeniem lekarskim wystawionym przez lekarza specjalistę.
Pomoc dla ofiar wypadków
Istnieją ośrodki, które w ramach statutowej działalności m.in. udzielają pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach komunikacyjnych. Środki finansowe na ten cel otrzymują od sprawców z nawiązek sądowych i świadczeń pieniężnych zasądzanych przez sądy rejonowe za przestępstwa drogowe pod wpływem alkoholu. Wypadek drogowy jako indywidualne zdarzenie losowe oraz długotrwała choroba będąca jego wynikiem stanowią przesłanki do zaklasyfikowania przyznanych w związku z zaistnieniem tych zdarzeń zapomóg jako zwolnionych z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych do wysokości 2280 zł. w roku podatkowym (art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy). Zwolnienie dotyczy zarówno zapomogi pieniężnej, jak i rzeczowej (materialnej).
Na podstawie art. 42a ustawy osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, osoby prawne i ich jednostki organizacyjne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, które dokonują wypłaty należności lub świadczeń - z określonymi wyjątkami - są zobowiązane sporządzić informacje według ustalonego wzoru o wysokości przychodów i w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego przekazać podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego, właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, a przypadku podatników, o których mowa w art. 3 ust. 2a, urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych.
Ośrodek przekazujący zapomogi dla ofiar wypadków drogowych jest zobowiązany sporządzić informację według ustalonego wzoru o wysokości przychodu PIT-8C dotyczącego nadwyżki ponad kwotę 2280 zł, która będzie stanowić dla podatnika dochód z innych źródeł
Ważne!
Podmiot dokonujący wypłaty zapomogi, o której mowa w art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł, nie pobiera zaliczek ani podatku od wypłaconej kwoty
URZĄD WYJAŚNIA: KWOTA OKREŚLONA W USTAWIE
Przez zapomogę należy rozumieć jednorazowe świadczenie pieniężne mające na celu wsparcie finansowe osoby, która z przyczyn losowych znalazła się w trudnej sytuacji życiowej. Indywidualne zdarzenie losowe to wszelkie nieprzewidziane zdarzenia, niezależne od woli człowieka, niemożliwe do uniknięcia nawet przy zachowaniu należytej staranności. Klęska żywiołowa jest zdarzeniem spowodowanym niszczycielskim działaniem sił przyrody. Natomiast przez długotrwałą chorobę należy rozumieć chorobę wymagającą długotrwałego leczenia, która z medycznego punktu widzenia określana jest jako choroba przewlekła, nieuleczalna, wrodzona.
W świetle powyższego, ze zwolnienia od podatku korzysta tylko zapomoga wypłacona w związku z zaistnieniem jednej z opisanych wyżej sytuacji i tylko do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2280 zł.
(Postanowienie w sprawie interpretacji prawa podatkowego naczelnika Pierwszego Urzędu Skarbowego w Białymstoku, nr RO-XV/415/PDOF-80/58/JS/07, z 22 marca 2007 r.).
Krzysztof Tomaszewski
Podstawa prawna
■ Art. 180 par. 1 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2005 r. nr 8, poz. 60 z późn. zm.).
■ Art. 21 ust. 1 pkt 26 ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).