Tylko zmiana przepisów pozwoli przedsiębiorcom zachować prawo do zwolnienia z VAT. Nowelizacja ma wejść w życie od nowego roku.
Sprzedaż używanego samochodu osobowego jako towaru podlegającego akcyzie automatycznie pozbawia przedsiębiorcę prawa do zwolnienia podmiotowego z VAT. Takiego zdania jest część organów podatkowych. Co prawda ustawa o VAT wyłącza preferencję w stosunku do podatników dokonujących dostaw towarów opodatkowanych akcyzą. Jednak zdaniem fiskusa zwolnienie przepada, mimo że w związku z transakcją akcyza nie wystąpiła.
Wyłączanie ze zwolnienia podmiotowego / DGP
– Problem faktycznie istnieje i dotyka podatników, którzy nie zajmują się profesjonalnie handlem samochodami, lecz dokonują incydentalnej sprzedaży – potwierdza Paweł Barnik, kierownik zespołu VAT w ECDDP.

Wyłączenie zwolnienia

Zgodnie z art. 113 ust. 13 pkt 1 lit. b ustawy o VAT (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 z późn. zm.), zwolnienie podmiotowe (określone limitem wartości sprzedaży do 150 tys. zł) nie ma zastosowania do podatników dokonujących dostaw towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym (z wyjątkiem energii elektrycznej i wyrobów tytoniowych). Dr Krzysztof Biernacki, doradca podatkowy w Kancelarii Initium, tłumaczy, że problem związany jest z wykładnią pojęcia „towary opodatkowane akcyzą”. Można je interpretować zarówno jako towary, które w jakiejkolwiek fazie obrotu zostały opodatkowane tym podatkiem, jak i jako towary, których sprzedaż prowadzi do powstania obowiązku podatkowego w akcyzie.
Przemysław Powierza, doradca podatkowy, partner w RSM Poland KZWS, stwierdza, że z literalnego brzmienia przepisu wynika, że nie odnosi się on wyłącznie do podatników VAT, którzy jednocześnie są podatnikami akcyzy. Zwolnienie powinien więc utracić automatycznie każdy, kto choć raz sprzeda samochód osobowy, i to nawet wtedy, gdy jego sprzedaż nie wiąże się z opodatkowaniem akcyzą.
– Zakładając jednak, że brak zwolnienia z VAT ma na celu zapewnienie lepszej kontroli nad obrotem towarami objętymi akcyzą, można uznać, że nie było intencją ustawodawcy wyeliminowanie zwolnienia także przy transakcjach, które z zapłatą podatku akcyzowego nie mają nic wspólnego – komentuje Przemysław Powierza.

Niekorzystne stanowisko

– Niestety część organów podatkowych twierdzi, że sama okoliczność, iż samochody osobowe podlegają akcyzie, powoduje, że podatnik zwolniony podmiotowo z VAT, który sprzeda auto, dłużej nie może korzystać z tego przywileju – mówi Paweł Barnik.
Dodaje, że takie wnioski płyną z interpretacji indywidualnych, m.in. z 22 grudnia 2011 r. (nr IBPP1/443-1483/11/AW) i z 14 czerwca 2012 r. (nr IPTPP1/443-226/12-2/IG). Niekorzystne stanowisko dla podatników zajmują również sądy administracyjne.

Zwolnienie z VAT przepada bez względu na to, czy wystąpi podatek akcyzowy

Marta Szafarowska, doradca podatkowy, partner w MDDP, przypomina, że NSA w wyroku z 11 marca 2008 r. (sygn. akt I FSK 408/07) potwierdził, że wyłączenie zwolnienia podmiotowego nie jest w żaden sposób uzależnione od wysokości należnej akcyzy (wcześniej orzekał tak WSA w Bydgoszczy; sygn. akt: I SA/Bd 328/06 i I SA/Bd 648/07). Marta Szafarowska wskazuje, że sądy odnosiły się do starej ustawy akcyzowej z 2004 r., która w załączniku wśród towarów objętych akcyzą wymieniała samochody osobowe. Obecnie nie są one wyrobami akcyzowymi, choć podlegają temu podatkowi w określonych sytuacjach.
– Mimo tego brzmienie ustawy o VAT wciąż powoduje ryzyko uznania, że sprzedaż używanego przez podatnika samochodu, od którego nie musi on faktycznie płacić akcyzy, obliguje do rejestracji dla celów VAT, co jest absurdalne – stwierdza Marta Szafarowska.



Opodatkowanie akcyzą

Zbigniew Sobecki, ekspert podatkowy w KPMG, tłumaczy, że choć zgodnie z ustawą o podatku akcyzowym (t.j. Dz.U. z 2011 r. nr 108, poz. 626 z późn. zm.) samochody osobowe nie są wyrobami akcyzowymi, to mogą być objęte tym podatkiem. Dotyczy to jednak nie wszystkich samochodów, a jedynie tych, które nie zostały wcześniej zarejestrowane na terytorium kraju. Ustawa o podatku akcyzowym wiąże opodatkowanie akcyzą wyłącznie z samochodami osobowymi, które nie zostały wcześniej zarejestrowane w Polsce.
– Natomiast każda czynność dokonywana w odniesieniu do samochodu już zarejestrowanego zgodnie z przepisami o ruchu drogowym nie powoduje powstania obowiązku podatkowego w akcyzie – podkreśla Zbigniew Sobecki.
Zdaniem eksperta, biorąc pod uwagę regulacje ustawy akcyzowej, należy uznać, że przedsiębiorca sprzedający używane samochody, które są już zarejestrowane w Polsce, nie dokonuje dostawy towarów opodatkowanych akcyzą.
– W konsekwencji taka sprzedaż nie powinna mieć wpływu na prawo do zwolnienia podmiotowego w VAT – ocenia Zbigniew Sobecki.
Przeciwne rozumowanie prowadzi do nadmiernego fiskalizmu. Podobnego zdania są pozostali eksperci, z którymi rozmawialiśmy. Takie korzystne dla podatników stanowisko zostało także zaprezentowane m.in. w interpretacji z 5 stycznia 2012 r. (nr ILPP2/443-1412/11-2/EN) oraz z 2 listopada 2011 r. (nr IPTPP1/443-661/11-2/IG).
Zdaniem Dominiki Dobek, doradcy podatkowego w Grant Thornton, brak jednolitego stanowiska w tej sprawie stawia w trudnej sytuacji podatników, którzy korzystają ze zwolnienia podmiotowego z VAT i dokonują sprzedaży używanych samochodów osobowych.

Będzie nowelizacja

Problem został ostatnio poruszony w zapytaniu poselskim (nr 1655/12). Ministerstwo Finansów w odpowiedzi przesłanej do Sejmu 20 sierpnia potwierdza niestety, że w obecnym stanie prawnym nie jest możliwe dokonanie takiej interpretacji art. 113 ust. 13 pkt 1 lit. b ustawy o VAT, aby na jej podstawie podatnik dokonujący dostawy używanego samochodu osobowego nie utracił prawa do zwolnienia podmiotowego. W piśmie tym Ministerstwo Finansów stwierdziło, że literalne brzmienie przepisu nie dopuszcza w omawianym przypadku jego odmiennej wykładni.
Resort jednak dostrzega problem i chce zmodyfikować przepis. Informuje, że art. 113 ust. 13 pkt 1 lit. b ustawy o podatku od towarów i usług nie będzie miał zastosowania do samochodów osobowych innych niż nowe środki transportu, zaliczanych przez podatnika na podstawie przepisów o podatku dochodowym do środków trwałych podlegających amortyzacji. Taka zmiana została uwzględniona w projekcie nowelizacji ustawy o VAT (skierowany do Komitetu Stałego Rady Ministrów, potem trafi na posiedzenie rządu). Projektowane zmiany mają wejść w życie 1 stycznia 2013 r.
Zdaniem ministerstwa jedynie nowelizacja obowiązującego prawa pozwoli podatnikom dokonującym transakcji zbycia używanego samochodu osobowego na skorzystanie z prawa do zwolnienia podmiotowego z VAT.