Gmina ustanawiając służebność gruntową na własnej nieruchomości, działa jak zwykły przedsiębiorca. W efekcie – jak tłumaczy nam Marcin Zawadzki, ekspert w Ernst & Young – taka czynność powinna być opodatkowana VAT po stronie gminy.
Takie stanowisko zajął m.in. WSA w Gliwicach w wyroku z 8 lutego 2012 r. (sygn. akt III SA/Gl 1103/11).
Jeśli w zamian za ustanowienie służebności gruntowej gmina otrzymuje zapłatę, to nie można twierdzić, że taka zapłata stanowi formę odszkodowania. W stosunkach między zwykłymi przedsiębiorcami taka zapłata stanowiłaby wynagrodzenie za usługę.
– Gdyby więc inaczej potraktować gminę, zostałaby ona postawiona w sytuacji bardziej uprzywilejowanej w stosunku do innych przedsiębiorców, bo cena brutto jej usługi nie zawierałaby VAT – ocenia Marcin Zawadzki.
Według eksperta stanowisko sądu potwierdza zasadę, że gmina nie jest traktowana jako podatnik VAT tylko w zakresie czynności, które wykonuje jako organ władzy publicznej. Natomiast ustanowienie służebności gruntowej stanowi czynność regulowaną przepisami kodeksu cywilnego, która nie jest zastrzeżona do kompetencji gminy. W rezultacie taka czynności, powinna zostać obciążona VAT po stronie gminy.
Z drugiej jednak strony gmina powinna mieć prawo do odliczenia VAT od wydatków związanych z ustanowieniem służebności, takich jak koszty notarialne czy koszty obsługi nieruchomości.