Podatnicy zbywający nieruchomość w drodze umowy dożywocia mogą powalczyć w sądzie o korzystne rozstrzygnięcie podatkowe. Część sądów uznaje, że od takiego zbycia nie trzeba płacić podatku.
Osoby zbywające mieszkania w drodze umowy dożywocia muszą zapłacić podatek dochodowy od takiej transakcji. Tak twierdzą organy podatkowe. Część sądów administracyjnych podziela to stanowisko, a część twierdzi, że podatnicy nie mają obowiązku zapłaty podatku dochodowego. Podatnicy, którzy planują zawarcie umowy dożywocia, mogą więc złożyć wniosek o interpretację indywidualną i w razie niekorzystnego stanowiska powalczyć o pozytywne rozstrzygnięcie w sądzie administracyjnym.

Podpisanie umowy

Jak wyjaśnia Piotr Augustyniak, doradca podatkowy z K&L Gates, że na podstawie umowy dożywocia nabywca otrzymuje nieruchomość, a w zamian zobowiązuje się zapewnić zbywcy (najczęściej osobie mu bliskiej) dożywotnie utrzymanie.
Alicja Waszkiewicz, konsultant w kancelarii Paczuski & Taudul, zwraca uwagę, że stanowisko sądów dotyczące konsekwencji podatkowych przekazania praw do nieruchomości w drodze umowy dożywocia jest niejednolite. Spory sprowadzają się do rozstrzygnięcia, czy zbycie nieruchomości w umowie dożywocia ma charakter odpłatny czy nieodpłatny.
– Dotychczas pojawiały się wyroki stwierdzające, że umowa ta jest formą odpłatnego zbycia nieruchomości, gdyż dożywotnik otrzymuje przysporzenie w postaci świadczeń w niej określonych – stwierdza nasza rozmówczyni.
Niekorzystne dla zbywców nieruchomości wyroki wydawały np. WSA w Gdańsku (sygn. akt I SA/Gd 825/09) oraz WSA w Bydgoszczy (sygn. akt I SA/Bd 902/10). Sądy te przyznają, że na podstawie umowy dożywocia dochodzi do wzajemnych świadczeń, które mają określoną wartość, a więc jest to odpłatne zbycie nieruchomości.

Korzystne wyroki

Z analizy orzecznictwa wynika, że większość sądów prezentuje korzystne stanowiska dla podatników. WSA w Szczecinie (sygn. akt I SA/Sz 47/11 oraz I SA/Sz 559/10) orzekł, że zbycie nieruchomości w drodze umowy dożywocia ma charakter nieodpłatny. Podobnie orzekały WSA w Poznaniu (sygn. akt I SA/Po 832/10) oraz WSA we Wrocławiu (sygn. akt I SA/Wr 639/10). WSA w Krakowie (sygn. akt I SA/Kr 1978/10) stwierdził z kolei, że umowa dożywocia na gruncie prawa cywilnego jest umową o charakterze odpłatnym. Sąd zwrócił jednak uwagę na autonomię prawa podatkowego i orzekł, że zbycie nieruchomości w drodze umowy dożywocia jest związane z powstaniem bliżej nieokreślonego przychodu po stronie zbywcy, a więc nie można uznać, że jest to opodatkowany przychód. W efekcie nie można do zbycia nieruchomości w drodze umowy dożywocia stosować art. 10 ust. 1 pkt 8a oraz art. 19 ust. 1 ustawy o PIT (t.j. Dz.U. z 2010 r. nr 51, poz. 307 z późn. zm.). Nie ma więc podatku.
Jak stwierdza jednak Alicja Waszkiewicz korzystne wyroki są nieprawomocne. W efekcie o opodatkowaniu zbycia nieruchomości w drodze umowy dożywocia zdecyduje Naczelny Sąd Administracyjny.
Ważne!
Organy podatkowe stoją na stanowisku, że właściciel nieruchomości, który zbył ją przed upływem 5 lat od daty nabycia, na podstawie umowy dożywocia uzyskuje przychód analogiczny jak w przypadku sprzedaży nieruchomości